Cần nhiều giải pháp để thúc đẩy khu công nghiệp sinh thái tại TP.HCM

Chiều 11-12, Ban Quản lý các Khu chế xuất và công nghiệp TP.HCM (Hepza) phối hợp cùng Tổ chức Công nghiệp Liên Hợp Quốc (UNIDO) tổ chức hội thảo "Thúc đẩy mô hình khu công nghiệp sinh thái hướng tới phát triển kinh tế tuần hoàn và giảm phát thải carbon cho TP.HCM".

Nhiều khó khăn trong chuyển đổi xanh

Ông Trần Thanh Tùng, Trưởng phòng Quản lý môi trường Hepza, cho biết sau sáp nhập, TP.HCM hiện có 59 khu công nghiệp (KCN), khu chế xuất (KCX) với khoảng 5.900 doanh nghiệp đang hoạt động. Hiện nay, TP và các KCN đã phối hợp với các tổ chức như UNIDO để thực hiện việc chuyển đổi thí điểm KCN sinh thái. Trong đó, KCN Hiệp Phước và KCN sinh thái tại Bà Rịa - Vũng Tàu (cũ) đang được áp dụng chuyển đổi, bước đầu đạt nhiều kết quả tích cực.

Dù vậy, theo Hepza và doanh nghiệp, việc chuyển đổi còn gặp nhiều khó khăn về chính sách và nhân lực. Ông Lê Văn Thinh, Phó Trưởng ban Hepza, nhận định dù TP đang nỗ lực thúc đẩy chuyển đổi sinh thái nhưng các quy định pháp luật liên quan vẫn chưa đầy đủ, đồng bộ. Điều này chưa khuyến khích được doanh nghiệp tham gia. Đơn cử, những quy chuẩn hướng dẫn về tuần hoàn, tái sử dụng chất thải (đã qua xử lý) để tưới cây, rửa đường trong phạm vi KCN hiện vẫn chưa có quy định để áp dụng.

Song song đó, áp lực tài chính là một trong những khó khăn lớn nhất của doanh nghiệp khi chuyển đổi sang KCN sinh thái. Ngoài ra, việc chuyển đổi còn gặp khó về nhận thức, kỹ năng và nguồn nhân lực chất lượng cao để thực hiện các giải pháp hiệu quả tài nguyên sản xuất sạch hơn. "Trong đó, việc thay đổi nhận thức và tìm ra các chính sách tạo động lực cho doanh nghiệp là một trong những rào cản lớn nhất", ông Thinh nói.

Nhìn vào thực tế tại KCN Hiệp Phước, ông Giang Ngọc Phương, Phó Tổng giám đốc KCN Hiệp Phước, đồng tình với thực trạng mà Hepza đưa ra.

Theo ông Phương, giai đoạn đầu KCN rất khó khăn vì thiếu cả lý thuyết lẫn cơ chế khuyến khích. Tuy nhiên, bước vào giai đoạn 2, hơn 74% doanh nghiệp trong KCN Hiệp Phước đã đồng ý chuyển đổi xanh và sinh thái. Đây là tín hiệu tích cực cho mô hình này.

Cũng theo ông Phương, để tiếp tục thúc đẩy thay đổi nhận thức của doanh nghiệp thì cần thêm một khung tiêu chuẩn về chuyển đổi sinh thái. Từ đó, doanh nghiệp muốn thay đổi sẽ nhìn vào bộ tiêu chí để biết mình thiếu hay đủ điều kiện chuyển đổi.

Đại biểu đến từ KCN Tân Thuận tham gia đóng góp ý kiến tại hội thảo. Ảnh: THU HÀ

Đồng quan điểm, đại diện KCN Tân Thuận cho rằng cần tiếp tục hoàn thiện chính sách, nhất là đẩy nhanh quy định về vấn đề tái sử dụng nước thải công nghiệp. Vị này cũng chỉ ra thực trạng các dự án KCN của Việt Nam vẫn đang phụ thuộc rất nhiều vào nguồn vốn đầu tư nước ngoài, trong khi nguồn vốn nội địa chưa được nhắc tới nhiều.

"Điều này dễ khiến cho doanh nghiệp Việt phụ thuộc vào FDI. Do đó, tôi cho rằng Chính phủ nên chăng cần có một nguồn lực kinh tế nội tại để phát triển sinh thái trong KCN, KCX. Bên cạnh đó, cần xem xét việc sử dụng phí bảo vệ môi trường do các KCN, doanh nghiệp sinh thái đóng để tái đầu tư cho chính các đơn vị này, thay vì đầu tư chung", vị này đề xuất.

Các địa biểu tham dự hội thảo. Ảnh: THU HÀ

Nhiều chính sách hỗ trợ

Tại hội thảo, ông Lê Văn Thinh cho biết Hepza sẽ ghi nhận những vướng mắc của doanh nghiệp để có các đề xuất, kiến nghị lên TP. Thời gian tới, bên cạnh việc thực hiện Nghị định 35 và Thông tư 05 (hai văn bản pháp lý định hướng xây dựng KCN sinh thái), TP.HCM cũng có nhiều chính sách thúc đẩy chuyển đổi. Đơn cử như Nghị quyết 09 hỗ trợ các chính sách vay vốn, lãi suất tại HFIC với vốn vay lên đến 200 tỉ đồng/dự án xanh; lãi vay cũng giảm từ 50-100% đối với các dự án sử dụng công nghệ cao và dự án xanh.

"TP.HCM cũng sẽ tiếp tục phối hợp các bộ, ngành để đầu tư hạ tầng và liên kết vùng. Đồng thời phát huy lợi thế của từng khu vực trước khi sáp nhập. Trong đó phát triển TP.HCM cũ thành trung tâm kinh tế tài chính, logistics", ông Thinh thông tin.

Cũng theo ông Thinh, với Bình Dương cũ, TP tiếp tục phát triển để thu hút ngành công nghiệp công nghệ cao. Trong khi đó, Bà Rịa - Vũng Tàu sẽ phát huy lợi thế cảng biển để phục vụ công nghiệp nặng và hình thành khu thương mại tự do.

Đại đại biểu tham dự đối thoại tại hội thảo. Ảnh: THU HÀ

"Với định hướng trên và nỗ lực đầu tư hạ tầng đường bộ, đường sắt đô thị, đường sắt công nghiệp vận chuyển container... chúng tôi kỳ vọng sẽ giải quyết bài toán chi phí logistics, tạo lợi thế cạnh tranh cho doanh nghiệp và TP.HCM. Đối với KCN hiện hữu, chúng tôi tiếp tục thực hiện việc chuyển đổi sinh thái", ông Thinh nhấn mạnh.

Ông Đỗ Quang Huy, Cán bộ chương trình cao cấp, phụ trách phát triển thương mại công nghiệp bền vững và đổi mới sáng tạo (Đại sứ quán Thụy Sĩ), cho rằng để thúc đẩy hệ sinh thái xanh, cần có thêm các chính sách thu hút doanh nghiệp. Bên cạnh đó, cần tăng cường đối thoại giữa cơ quan quản lý và doanh nghiệp để kịp thời tháo gỡ khó khăn.

Về phía cơ quan nhà nước, ông Nguyễn Việt Hưng, Chuyên viên chính Cục Đầu tư nước ngoài (Bộ Tài chính), cho biết thời gian tới Bộ sẽ tiếp tục lắng nghe, phối hợp với các bộ, ngành tìm phương án tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp về cả pháp lý và nguồn vốn.

THU HÀ