Cân nhắc việc mở rộng thẩm quyền yêu cầu tương trợ tư pháp về dân sự

Bộ trưởng Tư pháp Nguyễn Hải Ninh chiều nay thay mặt Chính phủ trình bày tờ trình dự thảo Luật Tương trợ tư pháp về dân sự.

Theo ông Ninh, việc xây dựng Luật Tương trợ tư pháp dân sự nhằm hiện thực hóa các chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước về tăng cường hợp tác quốc tế về pháp luật và hoàn thiện pháp luật tương trợ tư pháp.

Trong đó, cơ quan soạn thảo đã xây dựng dự thảo gồm 4 chương, 36 điều theo hướng hiện đại, khả thi; hỗ trợ quy trình giải quyết các vụ việc dân sự (theo nghĩa rộng) và vụ án hành chính có yếu tố nước ngoài được nhanh chóng, chính xác, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các đối tượng có liên quan; hoàn thiện cơ sở pháp lý trong nước tạo thuận lợi cho ký kết và thực hiện điều ước quốc tế về tương trợ tư pháp trong lĩnh vực dân sự…

Bộ trưởng Tư pháp Nguyễn Hải Ninh. Ảnh: Quốc hội

“Tuy nhiên, dự thảo luật này có điểm khác biệt với 3 dự luật có tính chất luật ‘công’ - gồm Luật tương trợ tư pháp về hình sự, Luật Dẫn độ và Luật Chuyển giao người đang chấp hành hình phạt tù - khi hỗ trợ thủ tục tố tụng dân sự có tính chất là luật 'tư'” - Bộ trưởng Tư pháp nhấn mạnh.

Theo ông Nguyễn Hải Ninh, dự luật đã khắc phục toàn diện các hạn chế, bất cập của thực tiễn công tác tương trợ tư pháp về dân sự; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số; bám sát ý kiến chỉ đạo của lãnh đạo Đảng, Quốc hội, Chính phủ về đổi mới tư duy trong công tác xây dựng pháp luật.

Về thẩm quyền yêu cầu tương trợ tư pháp về dân sự của Việt Nam, dự thảo luật đề xuất kế thừa Luật Tương trợ tư pháp hiện hành quy định TAND, VKSND, cơ quan thi hành án dân sự là cơ quan có thẩm quyền yêu cầu tương trợ tư pháp về dân sự.

Báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho biết nội dung của dự thảo luật phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng, đáp ứng yêu cầu đổi mới tư duy trong xây dựng pháp luật; bảo đảm tính hợp hiến, tương thích với các điều ước quốc tế có liên quan mà Việt Nam là thành viên.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng. Ảnh: Quốc hội

Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cơ bản tán thành phạm vi điều chỉnh và đối tượng áp dụng của dự thảo luật. Tuy nhiên, về điều kiện áp dụng pháp luật nước ngoài, cơ quan thẩm tra lưu ý dự thảo luật mới chỉ quy định điều kiện áp dụng pháp luật nước ngoài không trái với các nguyên tắc tương trợ tư pháp về dân sự, trong khi theo quy định của Bộ luật Dân sự thì việc áp dụng pháp luật nước ngoài không được trái với các nguyên tắc cơ bản của pháp luật Việt Nam.

“Ủy ban đề nghị tiếp tục rà soát các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan, trong đó có Bộ luật Dân sự để quy định đầy đủ, chặt chẽ điều kiện áp dụng pháp luật nước ngoài” - ông Hoàng Thanh Tùng nói.

Ngoài ra, cơ quan thẩm tra cũng đề nghị cân nhắc việc mở rộng chủ thể “cơ quan, người có thẩm quyền khác theo quy định của pháp luật Việt Nam” cũng có thẩm quyền yêu cầu tương trợ tư pháp về dân sự. Việc này để bảo đảm tính khả thi và thống nhất trong hệ thống pháp luật, đồng thời tránh trùng lặp chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan trong hoạt động tư pháp và thi hành án dân sự.

Thế Vinh