Cân nhắc kỹ lưỡng việc nâng phạt tiền vi phạm hành chính lên mức cao

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Việt Nga phát biểu (Ảnh: Quang Vinh)

Đại biểu Quốc hội (ĐB) Nguyễn Thị Việt Nga (Đoàn Hải Dương) cho rằng, so với giai đoạn trước, chúng ta đã nâng mức xử phạt tiền đối với hành vi vi phạm lên mức rất cao.

Tán thành với quan điểm cần tăng cường tính nghiêm minh và răn đe trong công tác xử lý vi phạm hành chính. Tuy nhiên, theo bà Nga, việc nâng mức phạt tiền lên cao đối với từng hành vi cụ thể cần được cân nhắc thận trong và kỹ lưỡng. Bởi, hiệu quả xử lý vi phạm phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau như: công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật; tính nghiêm minh, minh bạch và công bằng trong thi hành pháp luật và xử lý vi phạm, việc xử phạt phải được thực hiện kịp thời đúng quy định, không có ngoại lệ, không để xảy ra tiêu cực trong quá trình xử lý.

Nhấn mạnh việc nâng mức phạt cần dựa trên những tiêu chí cụ thể, rõ ràng và mang tính thực tiễn cao, bà Nga đề nghị cần căn cứ vào điều kiện phát triển kinh tế - xã hội của đất nước trong từng giai đoạn, đặc biệt là thu nhập trung bình của người dân.

“Một mức phạt quá cao so với khả năng chi trả của người dân, nhất là những người lao động thu nhập thấp, không chỉ gây bức xúc mà còn có thể dẫn đến hệ lụy như trốn tránh, chống đối, hoặc xảy ra tiêu cực trong quá trình xử lý vi phạm”, bà Nga nói.

Bên cạnh đó, bà Nga đề nghị, cần đánh giá mức độ nguy hiểm, tính chất, hậu quả của từng hành vi vi phạm. Những hành vi có tính chất nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng, an toàn xã hội, tài sản của Nhà nước và nhân dân thì cần bị xử phạt nghiêm khắc ở mức phạt cao. Ngược lại, những hành vi vi phạm mang tính chất vi phạm lần đầu, lỗi vô ý hoặc hậu quả không lớn thì nên áp dụng các hình thức xử lý phù hợp, mang tính giáo dục, răn đe nhưng không gây gánh nặng không cần thiết cho người dân.

Bà Nga kiến nghị, có thể cân nhắc nghiên cứu, tạo điều kiện cho những đối tượng không có khả năng chấp hành xử phạt vi phạm hành chính bằng hình thức phạt tiền ở mức quá cao so với thu nhập trong một số trường hợp và hành vi cụ thể được xem xét áp dụng thay thế một phần các hình thức bổ sung khác như: cảnh cáo, buộc khắc phục hậu quả, giáo dục tại cộng đồng, công khai vi phạm.

Theo ĐB Phạm Văn Hòa (Đoàn Đồng Tháp), quy định mức phạt tăng gấp 4 lần đối với với tổ chức, cũng như cá nhân nên xem xét lại. Trong thời gian qua ví dụ xử phạt cá nhân ở mức 250.000 đồng, tổ chức là 500.000 đồng là lạc hậu, tuy nhiên việc xử phạt tăng cao cùng một lúc với mức độ cao gấp 4 lần thì cũng nên có sự cân nhắc.

ĐB Đỗ Ngọc Thịnh (Đoàn Khánh Hòa) thì nêu quan điểm, việc tăng thời hiệu xử phạt vi phạm hành chính có thể dẫn đến tình trạng chậm trễ, thiếu trách nhiệm của các chủ thể có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính trong phát hiện, xử lý các hành vi vi phạm hành chính.

Do đó theo ông Thịnh, việc tăng thời hiệu xử phạt vi phạm hành chính có thể làm giảm hiệu quả răn đe, giáo dục của loại chế tài này. Vì vậy, cần giữ nguyên thời hiệu xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực trật tự giao thông đường bộ là 1 năm như quy định hiện hành.

ĐB Tao Văn Giót (Đoàn Lai Châu) cho hay, vấn đề thời hiệu xử phạt vi phạm hành chính sẽ khắc phục được những bất cập của luật hiện hành do thời hiệu xử lý vi phạm hành chính trong hầu hết các lĩnh vực chỉ là 1 năm, và một số lĩnh vực là 2 năm tính từ thời điểm kết thúc hành vi vi phạm hoặc thời điểm phát hiện vi phạm.

Tuy nhiên, theo ông Giót, việc chỉ nâng thời hiệu xử phạt vi phạm trật tự, an toàn giao thông đường bộ từ 1 năm lên 3 năm như dự thảo Luật mà không nâng thời hiệu xử lý vi phạm về các lĩnh vực khác là chưa thật sự hợp lý, vì các đối tượng vi phạm lợi dụng kẽ hở và thời hiệu xử phạt vi phạm hành chính để cố tình trốn tránh trách nhiệm và có thể xảy ra ở bất cứ lĩnh vực nào chứ không riêng lĩnh vực an toàn giao thông.

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh giải trình tại phiên họp (Ảnh: Quang Vinh)

Giải trình tại phiên họp, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh cho biết, dự án Luật đang trình Quốc hội không đề xuất điều chỉnh tăng mức tiền phạt tối đa đối với bất kỳ lĩnh vực quản lý nhà nước nào được quy định tại Điều 24 Luật Xử lý vi phạm hành chính hiện hành. Dự án Luật lần này chỉ rà soát, bổ sung một số lĩnh vực mới chưa được quy định trong Luật hiện hành nhằm đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước trong tình hình mới. Ví dụ, bổ sung các lĩnh vực như: bảo vệ dữ liệu cá nhân, công nghiệp công nghệ số, quản lý tổng hợp tài nguyên và môi trường biển, để tạo cơ sở pháp lý cho việc xử phạt trong các lĩnh vực này một cách minh bạch, đồng bộ.

Ông Ninh cho hay, nội dung tăng mức phạt tiền tối đa được xác định là vấn đề lớn, có tác động trực tiếp đến người dân và doanh nghiệp nên sẽ tiếp tục được nghiên cứu, tổng kết thực tiễn, đánh giá tác động đầy đủ, toàn diện để trình Quốc hội xem xét khi thực hiện sửa đổi toàn diện Luật Xử lý vi phạm hành chính trong thời gian tới.

Về việc sửa đổi quy định xử phạt vi phạm hành chính không lập biên bản, ông Ninh cho rằng, dự án Luật dự kiến thay đổi giới hạn mức phạt tiền được áp dụng thủ tục xử phạt không lập biên bản từ phạt tiền đến 250.000 đồng đối với cá nhân, 500.000 đồng đối với tổ chức lên phạt tiền đến 1.000.000 đồng đối với cá nhân, 2.000.000 đồng đối với tổ chức.

Theo ông Ninh, quy định này được sửa đổi nhằm góp phần đơn giản hóa thủ tục xử phạt vi phạm hành chính cho cá nhân, tổ chức vi phạm. Theo đó, với thủ tục không lập biên bản, việc giao quyết định xử phạt được thực hiện nhanh chóng, thuận tiện hơn, vì người vi phạm có thể nhận quyết định tại chỗ, tiết kiệm thời gian, không phải chờ đợi, đi lại để nhận quyết định xử phạt. Bên cạnh đó, mức tăng nói trên vẫn bảo đảm đúng bản chất hành vi vi phạm nhỏ, thủ tục xử phạt đơn giản, bảo đảm tương thích với bối cảnh kinh tế xã hội hiện nay và phù hợp với tình hình biến động thu nhập, giá cả so với năm 2012.

Việt Thắng