Cần giải pháp tổng thể để tối ưu hóa giá trị tài sản công dôi dư

Tận dụng nguồn lực phát triển

Từ ngày 1/7/2025, Nghị định số 155/2025/NĐ-CP có hiệu lực, đặt ra các quy định chặt chẽ về quản lý, sử dụng tài sản công, bao gồm cả tiêu chuẩn diện tích sử dụng cho từng chức danh, vị trí công việc. Tuy nhiên, việc sắp xếp lại không dễ dàng. Nhiều trụ sở cũ không còn phù hợp với tiêu chuẩn mới, nằm ở vị trí không thuận lợi cho hoạt động quản lý, hoặc rơi vào tình trạng “vừa thừa, vừa thiếu”. Tức là, nơi cần thì không có, nơi có lại không thể dùng, trong khi bài toán đặt ra là không để lãng phí, nhưng cũng không để sử dụng sai mục đích.

Ông Lê Tuấn Anh, Phó Cục trưởng Cục Quản lý công sản (Bộ Tài chính) cho biết, thời gian qua, Bộ đã ban hành 13 văn bản hướng dẫn các bộ, ngành, địa phương trong việc sắp xếp, xử lý tài sản công. Tính đến ngày 30/9, trên toàn quốc đã có hơn 14.050 cơ sở nhà, đất được xử lý sau khi thực hiện mô hình chính quyền 2 cấp. Số cơ sở cần tiếp tục xử lý là 13.759 tại 34 tỉnh, thành phố.

Một số tỉnh, thành phố đã sớm nhận diện bài toán tài sản công dôi dư như một nhiệm vụ cấp bách, không chỉ coi đây là vấn đề tất yếu của cải cách hành chính, mà còn là cơ hội để cơ cấu lại nguồn lực vật chất, phục vụ các mục tiêu dân sinh và phát triển bền vững. Tại Hà Nội, hiện có gần 250 trụ sở hành chính dôi dư. Đến nay, các địa phương đã hoàn thiện việc bố trí, lên phương án xử lý, nhiều địa phương như phường Hoàn Kiếm, Tây Hồ, Cầu Giấy, Nghĩa Đô... đã và đang lên phương án chuyển đổi công năng hoặc đề xuất chuyển các trụ sở dôi dư làm trường học hay xây trường học mới. Gần đây nhất, ông Nguyễn Chí Sang, Hiệu trưởng trường tiểu học Phú Châu (xã Vật Lại) cho biết, dự kiến sẽ cải tạo hội trường UBND xã thành nhà đa năng phục vụ việc học tập, tổ chức các hoạt động ngoài giờ chính khóa, giúp nhà trường khắc phục những khó khăn trong giảng dạy, nâng cao chất lượng đào tạo, sớm đạt chuẩn quốc gia.

Trường THCS Trần Phú (phường Trần Hưng Đạo, Hưng Yên) là cơ sở giáo dục đầu tiên của địa phương tiếp nhận trụ sở dôi dư là nhà làm việc của các đơn vị sự nghiệp thuộc UBND TP. Thái Bình (cũ) với tòa nhà 5 tầng tổng diện tích trên 1.700m2. Sau khi tiếp nhận, bà Nguyễn Thị Việt Hoa, Hiệu trưởng nhà trường cho biết, trường đã bắt tay vào tu sửa, chuyển đổi công năng, lắp đặt trang thiết bị và bàn ghế mới để đảm bảo phù hợp với việc dạy và học. Trụ sở mới đã bổ sung cho nhà trường 4 phòng học mới cho khoảng 200 học sinh, 7 phòng bộ môn và 10 phòng chức năng.

“Việc này đã giúp tháo gỡ khó khăn về cơ sở vật chất, đáp ứng yêu cầu của chương trình giáo dục phổ thông. Đồng thời cũng tạo điều kiện thuận lợi để nhà trường tổ chức dạy học 2 buổi/ngày, phát triển các môn năng khiếu, giúp học sinh rèn luyện toàn diện cả kiến thức lẫn kỹ năng”, bà Hoa khẳng định.

Tài sản công dôi dư là nguồn lực phát triển của đất nước

Minh bạch để tránh lãng phí nguồn lực

Ngoài ra, đại biểu Tạ Văn Hạ, Phó chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa - Xã hội của Quốc hội cho rằng còn có một số lĩnh vực cần ưu tiên chuyển đổi với các trụ sở dôi dư, đó là chuyển đổi thành không gian công cộng như công viên cây xanh, khu vui chơi ngoài trời; xây dựng các trường học, cơ sở y tế, trung tâm văn hóa, sinh hoạt dành cho thanh thiếu niên; chuyển đổi các trụ sở thành các cơ sở nghiên cứu khoa học, phòng thí nghiệm tiêu chuẩn quốc tế; ưu tiên dành làm nơi tổ chức sinh hoạt, chăm sóc người cao tuổi.

Đồng tình với giải pháp tái sử dụng các trụ sở hành chính dôi dư, kiến trúc sư Ngô Anh Vũ cho rằng, việc này là hoàn toàn khả thi và có lợi. Bởi các trụ sở hành chính thường có công năng sử dụng khá tương đồng với các loại hình công trình công cộng khác như trường học, cơ sở văn hóa, hay các trung tâm nghiên cứu. Do đó, việc chuyển đổi các trụ sở dôi dư thành trường học hoặc phục vụ các thiết chế văn hóa khác (như cơ sở văn hóa, nghiên cứu) là một giải pháp rất tốt. Quan trọng hơn, việc chuyển đổi này không gây ảnh hưởng tiêu cực đến quy hoạch tổng thể của khu vực mà vẫn thực hiện được mục tiêu biến tài sản công dôi dư thành động lực phát triển thực sự và bền vững.

Tuy nhiên, TS. Lê Quang Minh - Trường Đại học Kinh tế (Đại học Quốc gia Hà Nội) lưu ý, cần có một “bài toán tổng thể”, chiến lược tổng thể cấp quốc gia hoặc cấp tỉnh để tối ưu hóa giá trị của quỹ đất này. Cùng với đó là yêu cầu về sự minh bạch tuyệt đối để chống tham nhũng, lợi ích nhóm. Bất kỳ sự thiếu minh bạch nào trong việc điều chuyển, đấu giá hay chuyển đổi mục đích đều có thể gây thất thoát cho nhà nước hàng nghìn tỷ đồng.

Để làm tốt được việc sắp xếp trụ sở dôi dư, điều quan trọng là Chính phủ và các địa phương sau khi rà soát, kiểm kê, đánh giá lại toàn bộ số lượng và tính chất các tài sản công dôi dư, cần nhanh chóng xây dựng, quy hoạch lại hệ thống trụ sở dựa trên nhu cầu sử dụng. Lãnh đạo các địa phương cần quyết liệt thực hiện với mục tiêu cao nhất vì lợi ích của người dân, tránh lãng phí cho nhà nước, đại biểu Tạ Văn Hạ khẳng định.

Võ Giang