Cần biện pháp mạnh hơn để ngăn chặn thuốc giả

Mặc dù nhiều biện pháp phòng chống thuốc giả đã được triển khai, nhưng thực tế cho thấy, công tác quản lý và xử lý thuốc giả vẫn đối mặt với nhiều thách thức. Sự xuất hiện của các loại thuốc giả như Tetracyclin, Clocid và Cefixim làm dấy lên lo ngại lớn về mức độ nghiêm trọng của vấn đề, khi những loại thuốc này không chỉ làm giảm hiệu quả điều trị, mà còn gây hại cho sức khỏe người sử dụng.

Nỗ lực trong công tác kiểm soát và xử lý hành vi buôn bán thuốc giả đã có những bước tiến nhất định, song tình hình vẫn hết sức phức tạp. Vụ triệt phá đường dây sản xuất thuốc giả quy mô lớn tại tỉnh Thanh Hóa vào tháng 4/2025 đã phơi bày một thực trạng đáng lo ngại - thuốc giả vẫn tiếp tục được sản xuất và tiêu thụ tràn lan trên thị trường, khiến công tác quản lý thuốc và bảo vệ sức khỏe người dân trở nên khó khăn hơn bao giờ hết.

Theo quy định tại Điều 194, Bộ luật Hình sự 2015, hành vi buôn bán thuốc giả có thể bị xử lý hình sự với mức phạt tù từ 2 đến 7 năm, thậm chí có thể áp dụng hình phạt tử hình trong trường hợp gây thiệt hại nghiêm trọng. Song, mức lợi nhuận lớn khiến tình trạng sản xuất, buôn bán thuốc giả vẫn “nở rộ”. Thuốc giả được sản xuất với hình thức tinh vi, khó phát hiện, khiến công tác thanh - kiểm tra của các cơ quan chức năng gặp nhiều khó khăn. Chưa kể, hệ thống quản lý dữ liệu ngành dược còn thiếu kết nối giữa các cơ quan chức năng, tạo ra những lỗ hổng trong công tác giám sát và kiểm soát thị trường thuốc.

Một trong những nguyên nhân chủ yếu khiến thuốc giả vẫn thâm nhập thị trường là sự thiếu hụt trong công tác kiểm soát và thanh tra. Dù Bộ Y tế đã triển khai nhiều chiến dịch kiểm tra định kỳ và đột xuất, nhưng khối lượng công việc lớn và thiếu nguồn lực khiến việc phát hiện và xử lý các cơ sở sản xuất, buôn bán thuốc giả không đạt hiệu quả cao. Quản lý thuốc qua các kênh online cũng gặp nhiều khó khăn, khi thuốc giả có thể dễ dàng được tiêu thụ qua các nền tảng trực tuyến mà không có sự giám sát chặt chẽ.

Sự phát triển của các mạng lưới buôn lậu quốc tế và việc ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất thuốc giả khiến cho việc kiểm tra và phát hiện thuốc giả ngày càng khó khăn. Các đối tượng sản xuất thuốc giả sử dụng công nghệ in ấn tinh vi, khiến những viên thuốc giả trông rất giống với thuốc thật. Việc kiểm tra và phân tích các mẫu thuốc giả đòi hỏi sự hỗ trợ từ những công nghệ tiên tiến mà không phải cơ quan nào cũng có đủ nguồn lực.

Nhằm đối phó với tình trạng thuốc giả đang gia tăng, Bộ Y tế đề xuất sửa đổi và hoàn thiện hệ thống pháp lý, đặc biệt là Nghị định 117/2020/NĐ-CP, tăng mức độ xử phạt đối với hành vi sản xuất, buôn bán thuốc giả, thuốc không rõ nguồn gốc.

Theo ông Tạ Mạnh Hùng, Phó cục trưởng Cục Quản lý dược (Bộ Y tế), cơ quan này đang thúc đẩy việc ứng dụng công nghệ trong công tác phòng chống thuốc giả, bao gồm việc triển khai các phần mềm tra cứu mã vạch, QR code giúp người tiêu dùng dễ dàng kiểm tra thông tin về nguồn gốc và chất lượng của thuốc. Đồng thời tích cực phối hợp với các cơ quan khác như Bộ Công an, Bộ Công thương và các lực lượng chức năng để phát hiện và xử lý kịp thời hành vi vi phạm. Các chiến dịch truyền thông cũng được tăng cường, nhằm nâng cao nhận thức của người dân về mối nguy hiểm từ thuốc giả và khuyến cáo họ chỉ nên mua thuốc tại các cơ sở y tế có giấy phép hoạt động.

Cùng với đó, siết chặt việc bán thuốc online. Bộ Y tế cần ban hành quy định cụ thể về việc bán thuốc qua mạng, yêu cầu các cơ sở kinh doanh thuốc trực tuyến phải có giấy phép và chịu sự giám sát nghiêm ngặt. Mọi hành vi buôn bán thuốc giả qua Internet phải được xử lý nghiêm để đảm bảo an toàn cho người tiêu dùng. Đồng thời đẩy mạnh công tác truyền thông và nâng cao nhận thức cộng đồng về nguy cơ của thuốc giả, tăng cường các chiến dịch giáo dục cộng đồng về cách nhận diện thuốc giả và khuyến khích người dân chỉ mua thuốc tại các cơ sở y tế có giấy phép hoạt động. Về phía người dân cần trang bị kiến thức để có thể tự bảo vệ mình trước nguy cơ thuốc giả.

Ngoài ra, tăng cường ứng dụng công nghệ hiện đại trong quản lý thuốc. Các công nghệ như mã vạch, blockchain và trí tuệ nhân tạo (AI) có thể hỗ trợ theo dõi và phát hiện thuốc giả một cách nhanh chóng, chính xác. Áp dụng các công nghệ này sẽ giúp giảm thiểu tình trạng thuốc giả, tăng cường tính minh bạch và hiệu quả trong công tác quản lý.

Mộc An