Cần bảo đảm đơn vị pháp chế chủ trì xây dựng pháp luật

Đại biểu Quốc hội Đồng Ngọc Ba. (Ảnh: Cổng TTĐTQH)

Sáng 18/6, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, thảo luận tại hội trường về kinh tế - xã hội, Đại biểu Quốc hội Đồng Ngọc Ba (Đoàn Bình Định) cơ bản nhất trí với Báo cáo của Chính phủ và đồng ý với nhiều ý kiến phát biểu trước về đánh giá bổ sung kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2024 và những tháng đầu năm 2025. Trong nhiều kết quả tích cực, nổi bật là về kết quả hoàn thiện thể chế đã góp phần quan trọng tạo nguồn lực, động lực mới cho đất nước phát triển nhanh, bền vững.

Theo Đại biểu, nguyên nhân quan trọng của kết quả tích cực, ngoài nỗ lực lớn của cả hệ thống, là sự quan tâm chỉ đạo sát sao, trực tiếp, toàn diện của Đảng, đặc biệt là lần đầu tiên chúng ta có Ban Chỉ đạo Trung ương về hoàn thiện thể chế do Tổng Bí thư đứng đầu. Từ đó, những vấn đề quan điểm, mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp về xây dựng, hoàn thiện thể chế đã rất rõ ràng; còn lại cơ bản hiện nay là thực hiện sao cho tốt, điều này phụ thuộc rất lớn vào đội ngũ người làm và cách làm.

Đại biểu đánh giá cao sự quyết liệt, hiệu quả của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ trong chỉ đạo, điều hành việc hoàn thiện, nhất là xử lý điểm nghẽn thể chế thời gian qua, đặc biệt là đã trình Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 66 và đang trình Quốc hội dự thảo Nghị quyết về cơ chế xử lý khó khăn, vướng mắc của quy định pháp luật gây ách tắc, cản trở phát triển. Ở đây có vai trò rất quan trọng của Bộ Tư pháp đã chủ trì tham mưu rất tích cực nội dung này.

Quang cảnh phiên họp sáng 18/6. (Ảnh: Cổng TTĐTQH)

Bối cảnh hiện nay, về mục tiêu nêu tại Nghị quyết số 66 là năm 2025 chúng ta phải cơ bản hoàn thành tháo gỡ điểm nghẽn do quy định pháp luật, năm 2030 nước ta có hệ thống pháp luật dân chủ, công bằng, đồng bộ, thống nhất, công khai, minh bạch, khả thi… Các kỳ họp Quốc hội vừa qua và đặc biệt là Kỳ họp thứ 9 này liên tục lập kỷ lục về số lượng các dự án luật được ban hành, với hàng trăm nội dung giao Chính phủ, các Bộ quy định chi tiết.

Đặc biệt, Đại biểu Ba cho rằng, việc ủy quyền lập pháp hiện nay “mạnh chưa từng có”, Quốc hội đã ủy quyền cho Chính phủ trong một số lĩnh vực quy định tại các luật như Luật Tổ chức Chính phủ, Luật Tổ chức chính quyền địa phương, Luật Công nghiệp công nghệ số… và đặc biệt sắp tới phạm vi ủy quyền dự kiến sẽ mở thêm tại Nghị quyết của Quốc hội về cơ chế xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật. Theo đó, để kịp thời xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của của pháp luật gây ách tắc, cản trở phát triển, trong khi luật chưa được sửa đổi, Chính phủ được ban hành quy định để điều chỉnh một số quy định của luật để đáp ứng yêu cầu thực tiễn thì gánh nặng xây dựng pháp luật đặt trên vai Chính phủ, các Bộ, ngành là rất nặng.

Ngoài ra, với việc phân quyền, phân cấp mạnh hiện nay, trách nhiệm ban hành văn bản của chính quyền cấp tỉnh cũng rất nặng. HĐND cấp tỉnh có thẩm quyền ban hành chính sách ở địa phương; chính quyền cấp xã được bổ sung thẩm quyền quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật.

Trong điều kiện đó, cùng với các giải pháp đã nêu trong Báo cáo của Chính phủ, theo Đại biểu, cần chú trọng bảo đảm tính chuyên nghiệp trong xây dựng pháp luật. Đại biểu bày tỏ vui mừng khi vừa qua Đảng, Quốc hội, Chính phủ đã quan tâm kịp thời, có cơ chế đãi ngộ vượt trội với đội ngũ trực tiếp, thường xuyên làm công tác pháp luật. Vấn đề đặt ra hiện nay là bảo đảm tính chuyên nghiệp của đội ngũ này. Đây là vấn đề rất lớn và đã được nói nhiều.

Đại biểu Ba phân tích thêm, hiện nay chúng ta có các đơn vị pháp chế, chức danh pháp chế viên (ở các Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ có khoảng 1.200 người; địa phương có khoảng hơn 500 người). Nhưng thực tế, trừ một số ít cơ quan, ví dụ Bộ Công an, còn lại ở hầu hết các Bộ, phần lớn văn bản quy phạm pháp luật không phải do pháp chế mà do đơn vị tham mưu quản lý lĩnh vực soạn thảo, những người này có thể nắm được chuyên môn kinh tế - kỹ thuật, nhưng không chuyên về luật, nhất là kỹ thuật pháp lý.

Đây có thể là một trong những nguyên nhân dẫn đến bất cập như trong Tờ trình số 78 của Chính phủ ngày 12/6 về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về cơ chế xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật đã nêu là hệ thống pháp luật còn nhiều quy định mâu thuẫn, chồng chéo; quy định không rõ ràng, không khả thi, tạo gánh nặng chi phí. Vì vậy Đại biểu Đoàn Bình Định đề nghị Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các Bộ quan tâm trong tổ chức, giao việc, bố trí công chức theo hướng bảo đảm đơn vị pháp chế chủ trì xây dựng pháp luật. Điều này còn rất cần thiết nhằm giúp hạn chế, ngăn ngừa lợi ích cục bộ trong đề xuất chính chính sách và soạn thảo luật.

Minh Hòa