Cảm xúc lẫn lộn của người di cư tại biên giới Mỹ-Mexico

Tại biên giới Mỹ-Mexico hôm 20-1, nhiều người di cư trở nên hoảng loạn vì họ biết rằng Tổng thống Mỹ Donald Trump vừa ký sắc lệnh kiểm soát chặt dòng người nhập cư. Tuy nhiên, một nhóm người di cư vẫn thực hiện nỗ lực cuối cùng một cách tuyệt vọng và nguy hiểm để vượt biên vào Mỹ.

Tại đó, phóng viên tờ The New York Times thấy hai người đàn ông dùng dây thừng buộc chặt thang lại với nhau và đặt chúng qua bức tường biên giới bằng thép ngăn cách TP Tijuana (Mexico) với bang California (Mỹ).

"Nhanh lên, nhanh lên, tiếp tục di chuyển!" – những kẻ buôn người hét lên ở dưới chân thang. Một cô gái trẻ từ Zimbabwe đứng trên đỉnh thang và nhìn xuống với đôi mắt mở to, do dự trước khi bước tiếp.

Người di cư ở khu vực biên giới Mexico hôm 20-1. Ảnh: THE NEW YORK TIMES

Giận dữ, buồn bã và muốn khóc

Tại bức tường biên giới Mỹ-Mexico, từng người một trèo lên thang, sau đó trượt xuống phía bên kia biên giới. Những người vượt qua bức tường thì quay lại đỡ những người phụ nữ và trẻ em. Trong số họ, một người phụ nữ đã ngã xuống đất trên đường đi xuống, nằm khóc trong đau đớn, ôm chặt chân mình.

“Chúng tôi làm điều này vì nhu cầu cuộc sống, không phải vì chúng tôi muốn” – ông Carlos Porras (quốc tịch Peru) nói. Ông cũng bị thương ở mắt cá chân khi nhảy qua bức tường và phải đi khập khiễng.

Trong khi đó, bà Katherine Romero (quốc tịch Venezuela) đã chờ đợi suốt 1 năm ở thủ đô Mexico City (Mexico), làm nhiều công việc khác nhau để tiết kiệm tiền mua vé máy bay đến Tijuana. Bà cảm thấy nản lòng khi hay tin ông Trump vừa ký loạt sắc lệnh.

“Tôi cảm thấy giận dữ, tôi cảm thấy buồn bã, tôi cảm thấy mọi thứ. Tôi không thể tin được điều đó” – bà nói.

Tuy nhiên, không chỉ những người vừa đến biên giới Mỹ cảm thấy tuyệt vọng, cả những người đứng trước cơ hội trở thành người nhập cư được công nhận tại Mỹ cũng có cảm giác tương tự.

Anh Morillo Romero (quốc tịch Venezuela) có lịch hẹn phỏng vấn người di cư tại Calexico, bang California (Mỹ) vào ngày 26-1. Anh biết rằng ông Trump sẽ siết chặt các chính sách nhập cư nhưng không nghĩ chúng có hiệu lực nhanh đến vậy.

Gần đây, anh mở thư điện tử của mình và thấy có một tin nhắn bằng tiếng Anh với dòng tiêu đề "Cuộc phỏng vấn đã hủy". Thư giải thích rằng các cuộc hẹn hiện tại "không còn hiệu lực nữa".

"Tôi muốn khóc” - anh nói.

Tại TP Ciudad Júarez (Mexico) giáp Mỹ, một nhóm 100 người được phép vào Mỹ để làm thủ tục vào sáng sớm 20-1. Sau đó, ngay trước 11 giờ sáng, các viên chức biên giới Mexico cho biết họ đã nhận được thông báo phía Mỹ về việc không nhận làm thủ tục nữa.

"Tôi bị sốc. Thật không công bằng. Chúng tôi đã phải chờ đợi để được nhập cảnh hợp pháp trong một thời gian dài. Tôi đã đợi 7 tháng ở Mexico để được làm thủ tục này" – anh John Flores Bonalte, người xin nhập cư vào Mỹ, cho biết.

Ông José Antonio Zuchite cũng rơi vào hoàn cảnh tương tự. Ông cho biết đã rời Honduras vào tháng 9-2024 và chờ 5 tháng ở Mexico City trước khi đến Ciudad Júarez vào cuối tuần qua "với rất nhiều hy vọng". Cuộc hẹn phỏng vấn của ông vào ngày 20-1 cũng đã bị hủy.

"Tôi không có nơi nào để ở. Tôi không có gia đình hay người quen ở đây. Tôi đang ở trên phố" – ông Zuchite nghẹn ngào.

Những người nhập cư chờ nhập cảnh vào Mỹ thông qua cửa khẩu tại bang Texas hôm 20-1. Ảnh: THE NEW YORK TIMES

Trên mạng xã hội, những người di cư chia sẻ hình ảnh và video về chính họ đang khóc hoặc ôm đầu, cùng với chú thích chi tiết về thời gian họ phải chờ đợi để được hẹn phỏng vấn, làm thủ tục. Nhiều người cho biết họ đã phải chờ đợi ở Mexico hơn 1 năm.

Giờ đây, những người di cư đến gần biên giới Mỹ đang đối mặt sự lựa chọn khó khăn. Ở Tijuana, một số người cân nhắc việc tiếp tục ở lại đây chờ và cầu nguyện cho phép màu xảy ra. Những người khác cho biết họ đang nghĩ đến việc đến những nơi như nhộn nhịp như Mexico để tìm việc làm. Một số người cho biết việc trở về quê hương của họ là điều không thể.

Giải pháp không mong muốn

Sau khi tuyên thệ nhậm chức, ông Trump đã cho đóng ứng dụng di động CBP One. Ứng dụng này được chính quyền Tổng thống Joe Biden phát triển, cho phép người di cư lên lịch hẹn để nhập cảnh vào Mỹ.

Chương trình này là một phần quan trọng trong nỗ lực của chính quyền ông Biden nhằm kiểm soát tình trạng nhập cư qua biên giới phía nam. Các quan chức Mỹ vào thời điểm đó tin rằng bằng cách cung cấp cho những người di cư cách nhập cảnh hợp pháp thông qua một ứng dụng, họ có thể ngăn chặn những cuộc vượt biên trái phép.

Trong cuộc họp báo hôm 20-1, Tổng thống Mexico – bà Claudia Sheinbaum kêu gọi chính quyền của ông Trump thay thế ứng dụng xin nhập cư vừa bị hủy bằng một cơ chế khác, để những người di cư có thể nộp đơn xin hồ sơ tị nạn một cách có trật tự.

Cùng với các hạn chế cứng rắn từ phía Mexico, tình trạng vượt biên trái phép đã giảm đáng kể vào năm 2024. Các nhà phân tích cho rằng CBP One đã đóng một vai trò quan trọng giúp đạt được kết quả trên.

Ông Trump ký loạt sắc lệnh vào tối 20-1 tại Nhà Trắng. Ảnh: THE NEW YORK TIMES

“Đó là một sự thay đổi lớn. Nó mang lại sự ổn định hơn và cơ hội kiểm soát tốt hơn ở cả hai bên biên giới Mỹ-Mexico, vì nó khiến lộ trình của những người di cư trở nên dễ đoán hơn” – ông Ariel Ruiz Soto, nhà phân tích tại Viện Chính sách Di cư ở Washington (Mỹ), cho biết.

Tuy nhiên, những người phản đối cho rằng chương trình này đã bị những người di cư lợi dụng.

Theo The New York Times, nếu không có chương trình thay thế cho CBP One, những người di cư bị mắc kẹt ở Mexico có thể phải đối mặt 3 kịch bản: cố gắng vượt biên trái phép vào Mỹ, trở về quốc gia quê hương của họ hoặc xin tị nạn ở Mexico.

"Có thể đây không phải là điều mà nhiều người di cư mong muốn, nhưng đây [xin tị nạn ở Mexico] là một giải pháp thay thế” – ông Ruiz Soto nói.

KHOA ĐIỀM