Cải tạo không gian hồ Hoàn Kiếm: tạo 'làn xanh' đặc biệt cho dự án

Khẩn trương, quyết liệt, tập trung cao độ

Đảng ủy UBND TP Hà Nội vừa có Báo cáo số 15/BC/ĐU ngày 17/3/2025 gửi Thường trực Thành ủy về việc chỉ đạo triển khai nghiên cứu, quy hoạch, đầu tư, cải tạo chỉnh trang một số khu vực quảng trường, không gian công cộng trên địa bàn quận Hoàn Kiếm.

Theo báo cáo về triển khai thực hiện quy hoạch, cải tạo không gian khu vực phía Đông hồ Hoàn Kiếm về hiện trạng quản lý, sử dụng đất, tổng diện tích dự kiến nghiên cứu thực hiện quy hoạch, dự án đầu tư xây dựng Quảng trường - công viên khu vực phía Đông hồ Hoàn Kiếm có quy mô diện tích khoảng 2,14ha; phạm vi ranh giới: phía Tây giáp hồ Hoàn Kiếm, phía Bắc giáp khu dân cư, phía Đông giáp phố Lý Thái Tổ, phía Nam giáp phố Trần Nguyên Hãn.

Theo UBND quận Hoàn Kiếm hiện có 47 chủ sử dụng nhà đất trong khu vực thực hiện dự án gồm 12 tổ chức, cơ quan đơn vị; 35 hộ dân; tại khu đất có một số công trình kiến trúc có giá trị gồm: Công trình thuộc Viện Văn học (1 công trình) thuộc danh sách biệt thự nhóm 2; công trình thuộc Điện lực Hà Nội (2 công trình) thuộc danh sách biệt thự nhóm 3; công trình thuộc Sở VH&TT là công trình kiến trúc có giá trị đang được rà soát; công trình “Nhà đèn” và tượng Bác Hồ trong khuôn viên khu đất Điện lực Hà Nội.

Để tạo “làn xanh” đặc biệt cho dự án (nghĩa là bảo đảm không bị ngưng trệ bởi bất kỳ các khó khăn vướng mắc, thực hiện trong thời gian ngắn nhất), Hà Nội thực hiện đồng thời việc điều chỉnh cục bộ Quy hoạch phân khu H1-1B (Khu vực hồ Hoàn Kiếm và vùng phụ cận), tỷ lệ 1/2000 với việc lập Quy hoạch tổng mặt bằng tỷ lệ 1/500 (quy hoạch chi tiết theo quy trình rút gọn), xây dựng, phê duyệt Phương án kiến trúc khu đất phía Đông hồ Hoàn Kiếm.

Cùng với đó, việc lựa chọn đơn vị tư vấn cũng được thực hiện theo cơ chế, chính sách đặc thù theo quy định tại Nghị quyết số 188/2025/QH15 ngày 19/2/2025 của Quốc hội. Tiến độ hoàn thành 3 sản phẩm đồ án quy hoạch, phương án kiến trúc được xác định là trước ngày 16/4/2025.

Về phương án kiến trúc, nghiên cứu khu vực phía Đông hồ Hoàn Kiếm theo hướng trở thành khu quảng trường - công viên đặc biệt; trong đó điều tra, khảo sát kỹ các công trình kiến trúc có giá trị để có phương án bảo tồn, đề xuất chức năng sử dụng phù hợp, hài hòa trong không gian kiến trúc cảnh quan khu vực.

Nghiên cứu quy hoạch, tổ chức không gian ngầm (khoảng 3 tầng hầm), kết nối không gian ngầm nhà ga C9 - tuyến đường sắt đô thị số 2 Nam Thăng Long - Trần Hưng Đạo (triển khai sau, đồng bộ với việc triển khai thi công ga ngầm C9 trên đường Đinh Tiên Hoàng), có giải pháp kỹ thuật phù hợp đối với các công trình bảo tồn trong quá trình thi công tầng hầm; đề xuất chức năng sử dụng đối với không gian ngầm để bảo đảm hiệu quả sử dụng đất, đáp ứng nhu cầu sử dụng của Nhân dân.

Sau khi hoàn chỉnh phương án kiến trúc khu vực phía Đông hồ Hoàn Kiếm, sẽ được UBND quận Hoàn Kiếm tổ chức lấy ý kiến tổ chức, cá nhân, cộng đồng dân cư theo quy định.

Việc bố trí tái định cư cho các hộ dân, UBND TP giao UBND huyện Đông Anh bố trí quỹ đất khoảng 100ha để phục vụ công tác tái định cư cho dự án quy hoạch, cải tạo khu vực phía Đông hồ Hoàn Kiếm và các dự án trọng điểm của TP (dự án Cầu Tứ Liên, cầu Trần Hưng Đạo…).

UBND TP áp dụng cơ chế, chính sách đền bù cao nhất theo quy định cho người dân, bố trí tái định cư bằng đất (tại huyện Đông Anh) đối với những trường hợp đủ điều kiện được bồi thường về đất ở; bố trí nhà tạm cư cho các hộ dân (trong thời gian chờ giao đất tái định cư) và bán nhà tái định cư cho các trường hợp không đủ điều kiện được tái định cư bằng đất để ổn định cuộc sống khi thực hiện GPMB.

Phù hợp với yêu cầu thực tiễn

Đối với việc triển khai phương án thiết kế, cải tạo Quảng trường Đông Kinh - Nghĩa Thục, sẽ nghiên cứu, đề xuất, bố trí 3 tầng hầm tại khu vực quảng trường hiện có và không gian mở rộng (sau khi dỡ bỏ tòa nhà “hàm cá mập”) để bố trí không gian văn hóa, thương mại tại tầng hầm 1, khu vực đỗ xe tại tầng hầm 2,3); trường hợp không bố trí đỗ xe, có thể sử dụng thành không gian lưỡng dụng.

Quá trình nghiên cứu phương án tổ chức không gian Quảng trường Đông Kinh - Nghĩa Thục sẽ xem xét cụ thể việc tổ chức không gian, lối lên xuống hầm, giải pháp tổ chức giao thông, cảnh quan đối với các khu vực, công trình xung quanh, vị trí bố trí sân, khán đài, vị trí bố trí “tháp ánh sáng", phương án bố trí, sắp xếp cây xanh (có giải pháp phù hợp đối với các cây di sản), phương án chiếu sáng...

Về quy trình, thủ tục triển khai, báo cáo nêu rõ: giao UBND quận Hoàn Kiếm tổ chức lập quy hoạch tổng mặt bằng song song với việc lập thiết kế đô thị riêng làm cơ sở triển khai dự án đầu tư cải tạo, chỉnh trang, tái thiết không gian quảng trường Đông Kinh - Nghĩa Thục theo quy định (quá trình lập cần tổ chức tham vấn Hội đồng Kiến trúc TP, xin ý kiến tổ chức, cá nhân, cộng đồng dân cư có liên quan).

Sở Tài chính được giao hướng dẫn UBND quận Hoàn Kiếm đề xuất chủ trương đầu tư, trong đó bổ sung dự án vào kế hoạch vốn đầu tư công trung hạn, phân kỳ đầu tư của (giai đoạn 1: công tác giải phóng mặt bằng và công tác đầu tư xây dựng phần nổi quảng trường; giai đoạn 2: thực hiện triển khai đầu tư xây dựng phần ngầm). TP cũng đưa ra thời hạn hoàn thành phá dỡ tòa nhà “hàm cá mập”, thu dọn mặt bằng trước ngày 30/4/2025.

ThS. KTS Phạm Hoàng Phương, Chuyên gia Lý luận phê bình kiến trúc, Viện Kiến trúc Quốc gia, Bộ Xây dựng đánh giá, trong bối cảnh yêu cầu cần có sự đổi mới về kiến trúc cảnh quan đô thị để đưa Hà Nội cùng toàn quốc bước vào Kỷ nguyên mới, trong đó xem bảo tồn và phát huy các giá trị không gian kiến trúc cảnh quan di sản lõi của Thủ đô để trở thành động lực tạo lập rõ nét hơn bản sắc và nhận diện của đô thị, đồng thời trở thành một trong những động lực để phát triển bền vững kinh tế - xã hội, đồ án quy hoạch chỉnh trang khu vực phía Đông hồ Hoàn Kiếm của UBND TP lần này là một định hướng nghiên cứu rất táo bạo, nhưng phù hợp với hoàn cảnh, yêu cầu thực tiễn.

Lại Tấn