Cải tạo không gian Hồ Gươm cần phải thận trọng, có dư luận thì nên khảo sát

UBND TP. Hà Nội vừa thông tin về chủ trương cải tạo không gian khu vực Hồ Hoàn Kiếm và đã nhận được sự quan tâm rất lớn từ dư luận và các nhà nghiên cứu chuyên môn.

Với khu vực lõi trung tâm thủ đô như Hồ Hoàn Kiếm, việc thay đổi, phá bỏ, chỉnh trang lại ở bất kỳ vị trí nào cũng cần sự tính toán cẩn trọng. Sự cẩn trọng này cần được thể hiện ở góc nhìn quản lý như thế nào, đặc biệt khi nó phải gắn chặt với các yếu tố về văn hóa, lịch sử, tinh thần thấm đẫm như ở khu vực Hồ Gươm.

Nhà nghiên cứu Hà Nội - Nguyễn Ngọc Tiến trước chia sẻ với phóng viên về góc nhìn và quan điểm đánh giá trước vấn đề này.

Sau hơn 30 năm tồn tại bên hồ Gươm, công trình Hàm Cá Mập sắp bị tháo dỡ

PV: Thưa ông, trước kế hoạch cải tạo không gian khu vực Hồ Gươm đang được dư luận quan tâm, thì theo ông, chúng ta cần làm gì thể lưu giữ được những giá trị văn hóa, lịch sử hiện hữu ở Hồ Gươm?

Nhà báo Nguyễn Ngọc Tiến: Muốn giữ được thì đầu tiên nếu tính theo Luật, đưa nó vào di sản, đã trở thành di sản ghi trong Luật và được công nhận rồi thì thay đổi rất khó và gần như không thay đổi, vì phải qua rất nhiều tầng lớp hành chính…

Những di sản cho đến ngày hôm nay thì tổng kết lại nó cũng mất mát một cách đáng tiếc, không phải chỉ là những công trình cũ bị phá đi mà ngay cả người ta sửa chữa, trang hoàng lại mà dùng các vật liệu hiện đại cũng đã là làm mất đi giá trị xưa cũ của nó rồi. Ví dụ như 1 công trình cổ kính, xưa cũ mà dùng các vật liệu hiện đại như nhôm kính, tráng men bóng lộn… thì rõ ràng cái màu thời gian không còn, đó cũng là điều đáng tiếc.

PV: Vậy bài học nào cần rút ra để mỗi sự thay đổi ở Hồ Gươm đều giữ lại giá trị lịch sử, văn hóa như mong đợi?

Nhà báo Nguyễn Ngọc Tiến: Khi anh quy hoạch một đô thị nói chung, trong đó có phần lõi, đặc biệt như trung tâm Hồ Gươm thì cần đặc biệt cẩn trọng. Một công trình không chỉ có giá trị ở công trình đó mà còn bao quát cả không gian, nó nằm trong 1 không gian thoáng đãng, rộng lớn thì nó mới có giá trị.

Ví dụ như đền Bà Kiệu chẳng hạn, trước kia có khá nhiều hộ xây sát vào đền, bán túi, bán các đồ, còn bây giờ được giải phóng mặt bằng, mở rộng ra thì trông nó khác hẳn. Thì không gian của đền Bà Kiệu vẫn ở vị trí đó, vẫn là như thế, nhưng nó được mở rộng ra thì người ta quan sát và nhìn vào thấy rất thú vị và rất đẹp, rõ ràng cái không gian nó ảnh hưởng rất rõ đến công trình văn hóa lịch sử đấy.

Như vậy trong quá trình phát triển, nhiều công trình ngày xưa có thể thay đổi công năng, thiết kế để trở thành công trình mới là chuyện bình thường. Nhưng những công trình có giá trị lịch sử văn hóa trong suốt chiều dài lịch sử dân tộc thì phải giữ lại vì đó không chỉ là linh hồn của một đô thị mà còn là nơi để thế hệ trẻ sau này nhìn vào ngưỡng vọng, học tập và phát huy nó.

Quan trọng nhất vẫn là những người có trách nhiệm quản lý, họ mà quản lý lỏng lẻo thì chúng ta mất đi mãi mãi, chỉ còn vài dòng ghi chép trong lịch sử, thế hệ ngày nay đã không biết rồi thì thế hệ sau càng không biết nữa.

Bởi thế việc anh làm cái gì trong khu vực nội đô, đặc biệt quanh Hồ Gươm là rất cẩn trọng, anh thấy có dư luận thì nên có cuộc khảo sát để đưa ra giải pháp phù hợp nhất, đáp ứng nguyện vọng của người dân…

PV: Theo ông, chúng ta còn cần thêm lưu ý gì nữa để kế hoạch cải tạo không gian Hồ Gươm có thể mang lại hiệu quả như mong mỏi của người dân nhiều năm nay ạ?

Nhà báo Nguyễn Ngọc Tiến: Từ khi Luật thủ đô được thông qua tháng 6/2024 cho phép Hà Nội được nhiều quyền hơn thì tôi nghĩ là dự án này mới bắt đầu. Tôi nghĩ nó hoàn toàn phù hợp, bởi vì một khu vực mà quanh năm ngày tháng diễn ra sự kiện mà nó chật chội vô cùng, luôn luôn dẫn đến ùn tắc giao thông, đặc biệt là gây rất nhiều khó khăn cho những người sống quanh đó thì mở rộng ra thì rõ ràng là có một không gian thoáng đãng, ở đây là được nhiều mặt.

Còn đối với các gia đình sống quanh khu vực đó mà phải di chuyển thì cũng là điều đáng tiếc nên anh cần phải có một chính sách đền bù cực kỳ thỏa đáng cho họ để họ yên tâm di chuyển chứ không phải cứ lấy là lấy như ngày xưa, vì bây giờ chúng ta có rất nhiều luật quy định như thế, thậm chí là có thể có những văn bản ngoài luật, để thỏa mãn được tất cả mọi thứ và sẽ tạo ra được tâm lý hài lòng.

PV: Xin cảm ơn những chia sẻ từ nhà báo Nguyễn Ngọc Tiến.

Vũ Loan/VOV Giao thông