Cải cách thủ tục thúc đẩy tự giác tuân thủ thuế

Toàn cảnh hội thảo. Ảnh: Thùy Dương/Bnews.vnanet.vn

Chiều ngày 23/10, phát biểu tại hội thảo “Thúc đẩy tự giác tuân thủ, đóng góp đầy đủ thuế - Xây dựng kỷ nguyên hùng cường” do Báo Lao Động và Cục Thuế - Bộ Tài chính phối hợp chủ trì, và Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đồng hành tổ chức, các đại biểu cho rằng cải cách thủ tục hành chính, đẩy mạnh chuyển đổi số và minh bạch hóa dữ liệu là giải pháp giúp ngành thuế tạo thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp, qua đó thúc đẩy ý thức tự giác tuân thủ nghĩa vụ thuế.

Phó Cục trưởng Cục Thuế (Bộ Tài chính) Mai Sơn cho biết, trong quản lý thuế hiện đại, “tự giác tuân thủ thuế” không chỉ là một mục tiêu các cơ quan thuế hướng tới, mà còn là thước đo phản ánh hiệu quả quản lý và mức độ tin tưởng của cộng đồng đối với cơ quan thuế.

Theo Phó Cục trưởng Cục Thuế (Bộ Tài chính), một hệ thống tài chính quốc gia chỉ thực sự bền vững khi người nộp thuế không nộp thuế vì nghĩa vụ pháp lý, mà vì niềm tin và sự đồng thuận xã hội, khi họ tin rằng đồng tiền thuế của mình được sử dụng minh bạch, công bằng và phục vụ lợi ích chung.

Ông Mai Sơn cho rằng, trong lĩnh vực thuế, “tuân thủ tự nguyện” là thông điệp xuyên suốt của quản lý hiện đại. Ở những quốc gia có hệ thống thuế tiên tiến, người dân nộp thuế bởi họ tin rằng đóng thuế là đóng góp cho xã hội và họ được hưởng lại thông qua an sinh, hạ tầng, phúc lợi công.

Ở Việt Nam, các chính sách an sinh xã hội ngày càng mở rộng, như bảo hiểm y tế, hỗ trợ học đường, chính là minh chứng cho việc đồng tiền thuế đang quay trở lại phục vụ người dân. Khi những chính sách ấy được hiện thực hóa, ý thức và trách nhiệm nộp thuế sẽ trở thành thước đo văn minh xã hội.

Để đạt được điều đó, theo ông Mai Sơn, ngành thuế phải thay đổi cách tiếp cận “phải để người dân biết, hiểu và đồng thuận với chính sách pháp luật thuế.” Điều này không thể dừng ở khẩu hiệu, mà cần được thể hiện qua hành động cụ thể. Ngành thuế đã và đang đẩy mạnh cải cách quy trình nghiệp vụ, ứng dụng công nghệ thông tin, hướng tới quản lý rủi ro và quản lý tuân thủ ở cấp độ cao hơn.

Theo ông Mai Sơn, các đánh giá độc lập của VCCI, của báo chí và kết quả khảo sát mức độ hài lòng của doanh nghiệp cho thấy những chuyển biến tích cực của ngành thuế trong cải cách thủ tục và phục vụ người dân. Cơ quan thuế cũng tự đặt ra những “thước đo nội bộ” để đánh giá hiệu quả cải cách và chất lượng phục vụ, coi đây là nền tảng xây dựng niềm tin xã hội.

Tính đến nay, ngành thuế đã trải qua bốn giai đoạn cải cách, trong đó thuế điện tử và chuyển đổi số là bước tiến nổi bật. Ngành đang xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu liên thông, kết nối đa ngành từ doanh nghiệp tới ngân hàng, bảo hiểm, hải quan, công thương, nông nghiệp, tài nguyên và môi trường nhằm tạo điều kiện cho người nộp thuế kê khai và nộp thuế thuận tiện hơn.

Một ví dụ tiêu biểu là hệ thống kê khai thuế thu nhập cá nhân có gợi ý tờ khai tự động, giúp người dân kiểm tra thông tin, xác nhận trực tuyến thay vì làm thủ tục giấy tờ phức tạp. Đây là bước chuyển từ “quản lý bằng chứng từ” sang “quản lý bằng dữ liệu số”, góp phần giảm sai sót, nâng cao tính công bằng và minh bạch.

Không dừng lại ở đó, ngành thuế đang từng bước ứng dụng công nghệ blockchain, trí tuệ nhân tạo (AI) và phân tích dữ liệu lớn (big data) trong hệ thống quản lý thuế thế hệ mới dự kiến triển khai từ năm 2026. Mục tiêu là tăng khả năng phân tích rủi ro, giám sát hiệu quả hơn và hỗ trợ người nộp thuế chủ động tuân thủ.

Theo ông Mai Sơn, một nền tảng dữ liệu “đúng, sạch, sống” như chỉ đạo của Bộ trưởng Bộ Tài chính sẽ là chìa khóa để giảm chi phí tuân thủ, nâng cao hiệu quả quản lý và tạo dựng niềm tin xã hội.

“Chúng tôi hiểu rằng, dữ liệu đúng là gốc rễ của niềm tin. Khi dữ liệu minh bạch, quản lý thuế sẽ công bằng hơn, người dân cũng sẵn sàng hợp tác hơn,” ông Mai Sơn nhấn mạnh.

Ngành thuế đặt mục tiêu cắt giảm khoảng 44% chi phí hành chính, cao hơn mức 30% yêu cầu chung của Chính phủ. Đây vừa là cam kết, vừa là quyết tâm tạo dựng môi trường thuế thuận lợi, giảm thủ tục, giảm gánh nặng cho doanh nghiệp và người dân để tuân thủ thuế trở thành một hành động tự giác, xuất phát từ niềm tin và trách nhiệm công dân.

“Tự giác tuân thủ thuế không chỉ là nền tảng của quản lý thuế hiện đại, mà còn là thước đo niềm tin xã hội. Khi người dân tin tưởng, Nhà nước mới có thể quản lý hiệu quả và phát triển bền vững,” Phó Cục trưởng Cục Thuế Mai Sơn khẳng định.

Ông Phan Đức Hiếu, Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội cũng cho rằng tuân thủ pháp luật không chỉ là nghĩa vụ mà còn là văn hóa xã hội.

Từ kinh nghiệm của một người trực tiếp tham gia xây dựng và thực thi chính sách, ông Phan Đức Hiếu cho rằng để nâng cao tính tuân thủ pháp luật, điều quan trọng trước hết là khi xây dựng luật, chính sách phải xuất phát từ yêu cầu thực tế của người dân và doanh nghiệp.

Quy trình, thủ tục cần được đơn giản hóa tối đa nhưng vẫn đảm bảo mục tiêu quản lý nhà nước, tránh tạo thêm gánh nặng hành chính. Các quy định phải rõ ràng, dễ hiểu, dễ thực hiện để người dân có thể tuân thủ một cách thuận lợi.

Ông Hiếu cũng nhấn mạnh, cần chuyển tư duy quản lý từ quy trình sang mục tiêu, chuyển đổi số phải đi kèm với thay đổi tư duy, đổi mới cách tiếp cận trong quản lý, điều hành và phục vụ người dân.

Đồng thời, các cơ quan nhà nước cần chủ động hỗ trợ người dân và doanh nghiệp trong việc tuân thủ pháp luật, coi đây là một phần trách nhiệm phục vụ. Ông đề xuất sớm có cơ chế khuyến khích và phân loại người tuân thủ tốt, qua đó tạo động lực để cá nhân, tổ chức chấp hành pháp luật nghiêm túc và bền vững hơn.

Đánh giá cao những nỗ lực của ngành thuế trong cải cách và hỗ trợ người nộp thuế, ông Phan Đức Hiếu cho rằng cần cụ thể hóa hơn nữa các hình thức hỗ trợ, giúp người dân và doanh nghiệp dễ dàng thực hiện nghĩa vụ thuế, hướng tới một môi trường pháp lý thân thiện, minh bạch và đồng hành cùng phát triển.

Thùy Dương/Bnews/vnanet.vn