Cải cách thể chế tài chính: Đổi mới từ tư duy đến hành động

Đổi mới tư duy, nâng cao chất lượng và hiệu quả thực thi pháp luật là bước đi chiến lược của Bộ Tài chính trong quá trình cải cách thể chế tài chính. Ảnh: internet

Đổi mới xây dựng, hoàn thiện pháp luật...

Triển khai đồng bộ các định hướng và giải pháp về xây dựng pháp luật, Bộ Tài chính đã tạo ra những chuyển biến căn bản, góp phần nâng cao rõ rệt chất lượng các văn bản quy phạm pháp luật trong lĩnh vực tài chính.

Theo đó, tư duy xây dựng pháp luật đã chuyển từ cách tiếp cận quản lý thụ động kiểu “không quản lý được thì cấm” sang tư duy chủ động, linh hoạt, kiến tạo phát triển và phục vụ người dân, doanh nghiệp. Cách làm mới này thể hiện rõ trong việc chuyển mạnh từ tiền kiểm sang hậu kiểm; đẩy mạnh phân cấp, phân quyền theo hướng “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”.

Từ năm 2021 đến giữa năm 2025, Bộ Tài chính đã chủ trì xây dựng và tham mưu ban hành 663 văn bản quy phạm pháp luật, trong đó có 15 luật, 36 nghị quyết của Quốc hội, 20 nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, 168 nghị định của Chính phủ, 27 quyết định của Thủ tướng Chính phủ và 436 thông tư thuộc thẩm quyền ban hành. Không chỉ là những con số ấn tượng, đây còn là minh chứng sống động cho chiều sâu và phạm vi toàn diện của công cuộc cải cách thể chế tài chính mà Bộ Tài chính đang kiên định theo đuổi.

Các dự án luật, pháp lệnh, nghị quyết của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, cũng như các văn bản của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ do Bộ Tài chính chủ trì soạn thảo trình ban hành, hay các thông tư do Bộ ban hành theo thẩm quyền, đã đáp ứng được các tiêu chí về tính đồng bộ, thống nhất, khả thi, công khai, minh bạch. Đồng thời, đảm bảo tuân thủ đầy đủ quy trình, thủ tục của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật và các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan.

Đáng chú ý, Bộ Tài chính đã mạnh dạn đổi mới phương thức lập pháp theo hướng một văn bản sửa nhiều văn bản. Đây là cách làm vừa hiệu quả, vừa tiết kiệm thời gian, nguồn lực, lại phù hợp với thực tiễn điều hành.

Việc hoàn thiện hệ thống pháp luật tài chính đã góp phần hoàn thiện hệ thống pháp luật, cụ thể hóa thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, hiện thực hóa các mục tiêu chiến lược mà Đảng đã đề ra. Đặc biệt, trong bối cảnh khó khăn do đại dịch COVID-19, các giải pháp pháp lý được ban hành kịp thời đã tháo gỡ khó khăn, hỗ trợ hiệu quả giúp người dân, doanh nghiệp vượt qua thách thức, từng bước phục hồi và phát triển.

... gắn với tăng hiệu quả thực thi

Không dừng lại ở xây dựng và hoàn thiện pháp luật, Bộ Tài chính còn đặc biệt chú trọng tới chất lượng thực thi pháp luật - yếu tố sống còn của hiệu lực pháp luật trong đời sống kinh tế - xã hội. Công tác theo dõi thi hành pháp luật được triển khai như một nhiệm vụ xuyên suốt, gắn liền với quá trình xây dựng văn bản pháp luật. Hàng năm, Bộ Tài chính đều ban hành kế hoạch theo dõi thi hành, phổ biến sâu rộng tới đội ngũ cán bộ, công chức qua các cuộc họp, văn bản chỉ đạo và triển khai bài bản.

Đáng chú ý, Bộ Tài chính đã công bố kết quả hệ thống hóa gần 3.000 văn bản quy phạm pháp luật trong giai đoạn 2019-2023. Trong số này, có 1.704 văn bản còn hiệu lực, 421 văn bản hết hiệu lực một phần và 779 văn bản hết hiệu lực hoàn toàn hoặc ngưng hiệu lực. Đặc biệt, có 89 văn bản được kiến nghị sửa đổi, bổ sung, thay thế hoặc ban hành mới. Điều này cho thấy nỗ lực không ngừng trong rà soát, sàng lọc và nâng cao chất lượng hệ thống pháp luật.

Việc kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật cũng được Bộ Tài chính triển khai chặt chẽ, đảm bảo 100% văn bản ban hành được rà soát kỹ lưỡng, kịp thời phát hiện và xử lý sai sót nếu có. Đồng thời, Bộ còn tích cực kiểm tra các văn bản do các bộ, ngành, địa phương ban hành có liên quan đến lĩnh vực tài chính, góp phần giữ vững sự thống nhất, đồng bộ và hiệu lực của hệ thống pháp luật.

Cùng với đó, việc tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật luôn được Bộ Tài chính chú trọng triển khai hàng năm, bằng nhiều hình thức đa dạng, thiết thực. Các chính sách mới trong lĩnh vực tài chính được giới thiệu rộng rãi tới người dân, doanh nghiệp, tạo điều kiện thuận lợi trong thực thi và tuân thủ pháp luật. Những hoạt động như “Ngày Pháp luật nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam” hay “Ngày Pháp luật tài chính” không chỉ là sự kiện tuyên truyền, mà còn là dịp để Bộ lắng nghe, hỗ trợ pháp lý, tháo gỡ kịp thời những khó khăn, vướng mắc từ thực tiễn.

Quá trình cải cách thể chế tài chính không phải là con đường dễ dàng. Song, với quyết tâm đổi mới tư duy, kiên định hành động và gắn với thực tiễn, Bộ Tài chính đang từng bước xây dựng một nền tảng pháp lý vững chắc, hiện đại, phù hợp với yêu cầu phát triển của đất nước trong giai đoạn công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập sâu rộng.

Trần Huyền