Cách nào để người đi xe máy chấp hành phạt nguội?

Cảnh sát giao thông xử lý xe máy vi phạm. Ảnh: Thái Nhung.

Khó xử lý phạt nguội

Theo Ủy ban An toàn giao thông quốc gia, hiện nay Việt Nam có khoảng 77 triệu xe máy đăng ký, tỷ lệ sở hữu xe máy thuộc hàng cao nhất thế giới với 770 xe/1.000 dân. Lượng xe đông, cộng với sự thiếu ý thức của một bộ phận không nhỏ của người đi xe máy khiến số vụ tai nạn giao thông do xe máy gây ra chiếm 60% trong tổng số phương tiện gây tai nạn.

Phóng nhanh, vượt ẩu, vượt đèn đỏ, leo vỉa hè, điều khiển xe máy sau khi đã uống rượu bia, không đội mũ bảo hiểm, đi ngược chiều, đi vào làn đường ưu tiên, đi vào đường cao tốc… là những tình huống không hiếm gặp do người điều khiển xe máy vi phạm giao thông trên đường gây nguy hiểm cho người tham gia giao thông và áp lực cho lực lượng Cảnh sát giao thông. Ngoài hình thức xử phạt trực tiếp, hiện nay một số tỉnh, thành phố đã áp dụng phạt nguội đối với xe máy và dự kiến sẽ thực hiện trên toàn quốc.

Đại úy Dương Quyết Tâm - Đội Cảnh sát giao thông đường bộ số 6 (Phòng Cảnh sát giao thông, Công an TP Hà Nội) cho biết, phạt nguội là hình thức xử phạt vi phạm giao thông qua hệ thống camera an ninh được lắp trên các tuyến đường. Tuy nhiên, việc phạt nguội đối với xe máy là không dễ. Nguyên nhân là khó xác minh người vi phạm do xe mua đi bán lại không sang tên, chủ xe phớt lờ việc nộp phạt vì không phải đăng kiểm xe, nhiều xe còn đeo biển giả, không rõ chữ số nên khó xác minh địa chỉ chủ xe, đăng ký xe không trùng với đăng ký thường trú, tạm trú...

Theo Đại úy Dương Quyết Tâm, trong trường hợp xe máy mua đi, bán lại không sang tên nên khi cơ quan chức năng gửi thông báo vi phạm giao thông về địa chỉ đã đăng ký thì chủ phương tiện hiện tại không nhận được. Trong quá trình làm việc để xác định người vi phạm, chủ phương tiện thường không hợp tác, không thừa nhận điều khiển hoặc cho mượn xe. Vì thế, Công an sẽ khó xác lập biên bản vi phạm hành chính đối với một số hành vi phải tước giấy phép và tạm giữ phương tiện.

Mặt khác, theo Nghị định 168, từ 1/1/2025 đã tăng mức phạt, tùy theo hành vi vi phạm khác nhau mà áp dụng các mức từ 4 - 10 triệu đồng nên nhiều chủ phương tiện khi vi phạm cố tình không xuất trình giấy tờ, né tránh giải quyết, bị phạt nguội hay tạm giữ phương tiện thì sẵn sàng bỏ xe không nộp phạt.

Theo TS Phan Lê Bình - chuyên gia giao thông, Trưởng đại diện văn phòng tư vấn OCG, Nhật Bản, việc áp dụng phạt nguội đối với xe máy sẽ nâng cao ý thức của người tham gia giao thông. Nhưng vấn đề là làm sao để bắt người vi phạm thực hiện nộp phạt, đặc biệt là đối với xe không chính chủ và không có cơ chế để bắt chủ phương tiện đi nộp phạt.

Quản lý tốt xe chính chủ

TS Phan Lê Bình cho rằng, để làm được việc này cần phải xác định được xe chính chủ và phải có cơ chế đăng kiểm truy nguồn gốc, truy lỗi vi phạm giao thông đối với xe máy.

Còn theo ông Khương Kim Tạo - nguyên Phó Chánh văn phòng Ủy ban An toàn giao thông quốc gia, chúng ta cần tập trung khâu quản lý tạm trú tạm vắng vì hiện nay Việt Nam đã thực hiện định danh biển số xe và định danh cá nhân. Do đó, để xử lý vi phạm trật tự an toàn giao thông đối với xe máy, cần làm tốt công tác kiểm soát tạm trú, tạm vắng của công dân; quản lý tốt việc sang tên đổi chủ xe…

“Thông qua hệ thống số định danh cá nhân, thông qua hình ảnh, số căn cước công dân và Công an quản lý cấp xã, cấp phường thì chúng ta hoàn toàn có thể biết được người vi phạm là ai và ở đâu để yêu cầu nộp phạt” - ông Tạo phân tích.

Đại úy Dương Quyết Tâm cho biết, hiện nay hình thức phạt nguội đã áp dụng rất hiệu quả đối với xe ô tô, bởi loại phương tiện này bị ràng buộc ở khâu đăng kiểm. Nếu phương tiện bị lỗi phạt nguội mà chủ xe chưa giải quyết, quá trình đăng kiểm sẽ bị từ chối nên chủ xe ô tô không thể né tránh việc nộp phạt nguội. Do đó cần áp dụng hình thức đăng kiểm đối với xe máy để quản lý được phương tiện; phải đăng ký biển số xe máy chính chủ trên phạm vi toàn quốc; cảnh sát khu vực phải quản lý được mỗi gia đình có bao nhiêu phương tiện, đăng ký tên ai; hay việc áp dụng tài khoản giao thông khi bị vi phạm sẽ tự động trừ tiền phạt như một số nước trên thế giới; cần có tình tiết tăng nặng đối với những trường hợp khi nhận được thông tin vi phạm mà không đến xử lý…

“Thực hiện theo Nghị định 168, số vụ vi phạm tuy đã giảm đi nhưng vẫn còn nhiều. Người tham gia giao thông lợi dụng những nơi không có chốt cảnh sát giao thông để vi phạm. Do đó, xử phạt nguội đối với các xe máy vi phạm sẽ góp phần nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của người tham gia giao thông và giảm áp lực cho lực lượng cảnh sát giao thông” - Đại úy Dương Quyết Tâm nói.

Thái Nhung