Các tổ chức chính trị - xã hội trực thuộc Mặt trận là phù hợp với tư tưởng tinh gọn bộ máy

Một trong những nội dung còn nhiều ý kiến khác nhau khi góp ý sửa Hiến pháp năm 2013 là cụm từ "trực thuộc" trong quy định: "Công đoàn Việt Nam, Hội Nông dân Việt Nam, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam, Hội Cựu chiến binh Việt Nam là các tổ chức chính trị - xã hội trực thuộc MTTQ Việt Nam".

Trực thuộc nhưng vẫn bảo đảm tính độc lập

GS.TS Trần Ngọc Đường - nguyên Phó chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội cho rằng: “Hiến pháp được ví như là báu vật quốc gia, được Nhà nước và nhân dân tuân thủ, tôn thờ”.

Vì thế, những vấn đề dự kiến đưa ra sửa đổi, bổ sung phải thực sự là những vấn đề tối cần thiết, nếu không được sửa đổi, bổ sung thì việc tổ chức thực hiện trên thực tế sẽ vi phạm Hiến pháp. Còn những vấn đề sửa đổi, bổ sung để làm rõ hơn, cụ thể hơn, theo ông, chưa nên đặt ra.

Ông cho rằng, sửa Hiến pháp lần này chỉ nên tập trung sửa những vấn đề liên quan trực tiếp đến việc xây dựng bộ máy của hệ thống chính trị theo chủ trương “Tinh - Gọn - Mạnh - Hiệu năng - Hiệu lực - Hiệu quả”.

“Không nên nhân lần sửa này thêm bớt câu này, câu kia trong Hiến pháp. Việc thêm bớt đó sẽ dẫn đến phá vỡ sự thống nhất của bản Hiến pháp. Sửa Hiến pháp phải bảo đảm tính thống nhất và phục vụ mục đích chủ yếu là tinh giản bộ máy”, GS.TS Trần Ngọc Đường nhấn mạnh.

GS.TS Trần Ngọc Đường. Ảnh: Quang Vinh

Ông cho biết, ở Điều 9 có cụm từ gây ra nhiều tranh luận, đó là các tổ chức chính trị xã hội “trực thuộc MTTQ Việt Nam”. Có người đồng tình, có người không đồng tình với chi tiết này.

“Trong cuộc họp của Đoàn Chủ tịch MTTQ Việt Nam mà tôi được dự, đồng chí Đỗ Văn Chiến nói rằng 'trực thuộc' ở đây phải hiểu là trực thuộc về tổ chức bộ máy hành chính, tức là các cơ quan thuộc các tổ chức chính trị, xã hội đưa về Mặt trận để tinh giản bộ máy hành chính của các tổ chức chính trị, xã hội và Mặt trận; còn hoạt động của các tổ chức chính trị, xã hội vẫn độc lập tương đối so với Mặt trận thì mới trở thành liên minh chính trị…”, ông Đường nói.

Bàn về cụm từ “trực thuộc”, GS.TS Phan Trung Lý, nguyên Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội đồng ý với chủ trương làm sao đảm bảo được vai trò của Mặt trận là liên hiệp chính trị, là trung tâm nhưng đồng thời phải bảo đảm vai trò của các tổ chức chính trị xã hội, các tổ chức xã hội trong xã hội. “Vì xã hội ta là xã hội dân chủ, không có chuyện gộp hết các tổ chức vào trong một tổ chức”.

Theo ông, sửa đổi Hiến pháp lần này phải bảo đảm 2 điều: tính thống nhất của MTTQ và tinh gọn bộ máy, tinh gọn hệ thống.

Ông đồng ý rằng hệ thống trong xã hội ta quá cồng kềnh, tuy nhiên sửa Hiến pháp cũng phải bảo đảm tính độc lập cho các tổ chức chính trị, xã hội vì họ là đại diện cho các tầng lớp xã hội.

Tuy nhiên, TS Trần Anh Tuấn, Chủ tịch Hiệp hội Khoa học Hành chính Việt Nam, nguyên Thứ trưởng Nội vụ thì cho rằng, việc sửa đổi các điều này nhằm khắc phục tình trạng hệ thống các tổ chức thành viên của MTTQ Việt Nam còn cồng kềnh, nhiều tầng nấc trung gian, chức năng, nhiệm vụ còn có sự giao thoa, trùng lắp; có lúc, có nơi chưa thực hiện sâu sát cơ sở, nắm tình hình nhân dân chưa kịp thời.

TS Trần Anh Tuấn, Chủ tịch Hiệp hội Khoa học Hành chính Việt Nam, nguyên Thứ trưởng Nội vụ. Ảnh: Quang Vinh

Vì vậy, ông Tuấn bày tỏ cơ bản tán thành các sửa đổi liên quan đến MTTQ Việt Nam. Việc khẳng định lại vị trí của MTTQ Việt Nam và sắp xếp, tổ chức lại bộ máy tổ chức của MTTQ Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội để thích ứng với tình hình mới, đáp ứng yêu cầu gần dân, sát dân, đại diện, bảo vệ tốt hơn quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân.

Việc dự thảo quy định cụm từ "trực thuộc" là phù hợp với tư tưởng tinh gọn tổ chức bộ máy, giảm bớt đầu mối, đúng với chủ trương của Đảng tại Kết luận 137 của Bộ Chính trị, Ban Bí thư.

Đó là “sắp xếp lại các tổ chức chính trị - xã hội, hội quần chúng do Đảng và Nhà nước giao nhiệm vụ về trực thuộc Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam (đồng bộ với cơ cấu tổ chức Đảng hiện nay)”.

Không nên bỏ quyền đại biểu HĐND chất vấn chánh án, viện trưởng

TS Trần Anh Tuấn cũng nhấn mạnh, khi đã là "trực thuộc" thì chỉ nên có một đầu mối tổ chức là MTTQ Việt Nam trình dự án luật.

Vì vậy, ông tán thành với việc sửa đổi nội dung này như dự thảo "cơ quan trung ương của tổ chức thành viên của Mặt trận không trình dự án luật, pháp lệnh".

Tuy nhiên, GS.TS Trần Ngọc Đường cho rằng quyền này chỉ tập trung ở MTTQ Việt Nam là không đúng. Bởi đây là quyền thể hiện quyền dân chủ của một đất nước. “Ở nhiều nước, người dân có quyền đưa sáng kiến lập pháp, huống chi là một tổ chức chính trị xã hội”. Theo ông, các tổ chức chính trị xã hội nên có quyền đưa sáng kiến lập pháp.

Về quyền đại biểu HĐND chất vấn Chánh án TAND và Viện trưởng VKSND cùng cấp, theo ông, cũng không nên bỏ.

“Quyền chất vấn là quyền hiến định của đại biểu Quốc hội, đại biểu HĐND. Không phải vì bỏ Viện kiểm sát và Tòa án cấp huyện mà bỏ mất quyền này. Đại biểu HĐND xã cũng phải có quyền chất vấn. Tòa án, Viện Kiểm sát đóng trên xã của tôi, khi người dân của tôi có vấn đề, tôi có quyền chất vấn”, GS Đường nhấn mạnh.

Nguyễn Thảo

Thu Hằng