Các nước Đông Nam Á hợp sức với châu Âu bảo vệ 'mạch sống internet' toàn cầu

Những quốc gia như Singapore và Malaysia đang trở thành trung tâm quan trọng cho khoảng 600 tuyến cáp quang biển, vốn vận chuyển gần như toàn bộ dữ liệu toàn cầu. Trong khi đó, sự gia tăng các vụ hư hại cáp ở vùng biển châu Âu, đặc biệt là biển Baltic, đã làm dấy lên lo ngại về tính dễ tổn thương của hệ thống này.

“Chúng ta cần hợp tác để bảo vệ toàn bộ mạng lưới. Không có ý nghĩa gì nếu chỉ bảo vệ tính toàn vẹn và an ninh của cáp ngầm bằng cách chỉ nhìn vào một điểm. Chúng ta cần đảm bảo an toàn ở cả hai đầu”, Bộ trưởng Quốc phòng Singapore - Chan Chun Sing phát biểu tại Diễn đàn An ninh Đối thoại Shangri-La do Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế tổ chức hôm 1.6, theo trang Bloomberg.

Vấn đề này được nhắc đến nhiều lần trong suốt hội nghị kéo dài hai ngày tại Singapore, khi các quan chức châu Âu muốn chia sẻ những bài học rút ra từ làn sóng hư hại cáp ngầm gần đây. Hiện nay, mạng lưới cáp ngầm dưới biển toàn cầu trải dài khoảng 1,4 triệu km.

Với nhu cầu năng lượng cho trung tâm dữ liệu được dự báo sẽ tăng vọt khi các nền tảng trí tuệ nhân tạo (AI) phát triển mạnh, việc có thêm nhiều cáp là điều cần thiết. Việc bảo vệ các tuyến cáp này đã trở thành ưu tiên hàng đầu ở châu Âu kể từ khi cuộc chiến giữa Nga và Ukraine bắt đầu từ cuối tháng 2.2022, với các sự cố xảy ra trong vùng biển châu Âu chủ yếu liên quan đến các tàu chở dầu đi và đến Nga, và trong ít nhất một trường hợp là tàu Trung Quốc.

Dù có nghi ngờ về hành vi phá hoại, chưa có bằng chứng rõ ràng cho thấy các vụ việc là do tấn công có chủ ý, mà phần lớn sự cố có khả năng là tai nạn hoặc hành vi bất cẩn. Tuy vậy, các nước NATO đã tăng cường tuần tra ở các khu vực quan trọng nhằm đảm bảo an toàn cho hạ tầng dưới biển.

Bà Kaja Kallas, đại diện cấp cao phụ trách đối ngoại của Liên minh châu Âu (EU), kêu gọi các đối tác châu Âu và châu Á cùng phối hợp trên biển để đối phó với các “hạm đội bóng tối” vận chuyển dầu bí mật và rà soát lại luật an ninh hàng hải.

Ông Gilberto Teodoro, Bộ trưởng Quốc phòng Philippines, cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo vệ hạ tầng cáp kỹ thuật số rất quan trọng với nước này. Gilberto Teodoro cho biết Philippines đang nỗ lực xây dựng năng lực để đối phó với mối đe dọa đó.

Thái Lan cũng xem đây là một vấn đề cấp thiết khi Bộ trưởng Quốc phòng Phumtham Wechayachai cho biết nước này đang hợp tác với Singapore và Brunei. Ông nhấn mạnh rằng cơ sở hạ tầng dưới biển không chỉ đối mặt với nguy cơ phá hoại mà còn chịu rủi ro từ tai nạn và thiên tai.

Lắp đặt cáp ngầm dưới biển - Ảnh: Getty Images

EU tăng cường an ninh ở biển Baltic sau sự cố đứt cáp ngầm

Hồi tháng 2, EU cam kết tăng cường an ninh biển Baltic, triển khai chiến lược bảo vệ đường cáp ngầm trước loạt sự cố đứt cáp trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị gia tăng.

Theo trang Euronews, cảnh sát Thụy Điển đã tiến hành điều tra vụ đứt cáp ngầm tại khu vực biển Baltic, nơi ghi nhận nhiều sự cố tương tự trong thời gian qua.

Thủ tướng Thụy Điển Ulf Kristersson nhấn mạnh rằng bất kỳ thiệt hại nào với cơ sở hạ tầng dưới biển đều là vấn đề đặc biệt nghiêm trọng khi tình hình an ninh khu vực ngày càng phức tạp. Trong một bài đăng trên mạng xã hội X, ông viết: “Chính phủ đang theo dõi sát tình hình. Chúng tôi rất coi trọng mọi báo cáo về nguy cơ ảnh hưởng đến cơ sở hạ tầng ở biển Baltic. Như tôi đã nhấn mạnh trước đây, những vụ việc này phải được xem xét trong bối cảnh an ninh nghiêm trọng hiện tại”.

Cáp ngầm đóng vai trò then chốt trong việc truyền tải dữ liệu internet và năng lượng giữa các quốc gia châu Âu, đồng thời kết nối lục địa này với thế giới. Hệ thống này chịu trách nhiệm vận chuyển đến 99% lưu lượng internet xuyên lục địa, đồng thời giúp kết nối và phối hợp hoạt động của các hệ thống điện giữa các nước thành viên EU, bảo đảm nguồn cung năng lượng ổn định và thúc đẩy chuyển giao năng lượng tái tạo từ ngoài khơi vào đất liền.

Song trong những tháng qua, nhiều tuyến cáp viễn thông và cáp ngầm, đặc biệt là ở biển Baltic, liên tục gặp sự cố. Phần lớn các vụ hư hại được cho là do tàu dân sự kéo neo gây ra, nhưng cũng có những lo ngại về các hành động phá hoại có chủ đích.

Trước tình hình đó, EU đã công bố hàng loạt biện pháp mạnh mẽ nhằm tăng cường an ninh và khả năng phục hồi của hệ thống cáp ngầm.

Chiến lược bảo vệ toàn diện của EU tập trung vào năm lĩnh vực chính là phòng ngừa, phát hiện, ứng phó, phục hồi và răn đe. Trong giai đoạn phòng ngừa, EU sẽ siết chặt các yêu cầu an ninh với hệ thống cáp ngầm, đồng thời tiến hành đánh giá rủi ro trên diện rộng. Ngoài ra, khối này sẽ ưu tiên đầu tư vào các tuyến cáp mới và thông minh nhằm nâng cao khả năng dự phòng cũng như khắc phục sự cố khi xảy ra.

Về khía cạnh phát hiện, EU đang tập trung củng cố hệ thống giám sát và cảnh báo sớm, giúp phát hiện nhanh chóng các mối đe dọa với cơ sở hạ tầng quan trọng. Việc theo dõi các tuyến cáp và phát hiện sớm những dấu hiệu bất thường sẽ giúp tăng cường khả năng bảo vệ và ứng phó kịp thời trước những rủi ro tiềm ẩn.

Khi xảy ra sự cố, cơ chế xử lý khủng hoảng cấp cao của EU sẽ được cải thiện, tạo điều kiện để các quốc gia thành viên triển khai biện pháp phản ứng nhanh chóng và hiệu quả. Điều này giúp giảm thiểu tác động tiêu cực đến hệ thống kết nối dữ liệu và năng lượng của khu vực.

Ngoài ra, năng lực sửa chữa hệ thống cáp ngầm cũng sẽ được tăng cường nhằm khắc phục nhanh chóng các thiệt hại, hạn chế tối đa sự gián đoạn trong quá trình truyền tải dữ liệu và cung cấp năng lượng. EU đang hướng tới việc xây dựng một hệ thống bảo trì hiệu quả hơn, đảm bảo mọi sự cố được xử lý trong thời gian ngắn nhất.

Cuối cùng, để răn đe các hành vi phá hoại có chủ đích, EU sẽ áp dụng các biện pháp trừng phạt nghiêm khắc. Chưa hết, EU sẽ đẩy mạnh hợp tác quốc tế để bảo vệ hệ thống cáp ngầm, ngăn chặn các mối đe dọa tiềm ẩn trong tương lai.

EU đặt mục tiêu triển khai các biện pháp bảo vệ này từ năm 2025 đến 2026, với sự phối hợp chặt chẽ giữa các quốc gia thành viên, cơ quan chức năng của khối và những đối tác quốc tế. Ủy ban châu Âu cùng đại diện cấp cao EU cũng sẽ công bố các báo cáo đánh giá định kỳ, đồng thời phát triển các công cụ hỗ trợ nhằm đảm bảo an toàn cho hệ thống cáp ngầm trong tương lai.

Sự kết hợp giữa các biện pháp phòng ngừa, giám sát và ứng phó có thể sẽ tạo nên một hệ thống bảo vệ vững chắc, đảm bảo an ninh cho cơ sở hạ tầng chiến lược của châu Âu, từ đó giữ vững sự ổn định của mạng lưới internet và nguồn cung năng lượng trên toàn khu vực.

Sơn Vân