Các di tích, di sản của Thủ đô:Luồng sinh khí mới từ giới trẻ

Với nhiều hoạt động mới mẻ, sáng tạo, giới trẻ đang thổi luồng sinh khí mới vào các di sản của Thủ đô, mang đến sức sống cho điểm đến và góp phần hiệu quả vào việc thu hút du lịch.

Điểm đến của Gen Z

Khách tham quan triển lãm “Kể - Thiết kế trẻ trong lòng di sản” tại Di tích quốc gia đặc biệt Văn Miếu - Quốc Tử Giám.

Những ngày tháng 6-2025, Di tích quốc gia đặc biệt Văn Miếu - Quốc Tử Giám rực rỡ sắc hoa sen. “Không gian trưng bày văn hóa sen và Kiều” vừa được Trung tâm Hoạt động Văn hóa Khoa học Văn Miếu - Quốc Tử Giám tổ chức, không chỉ nhằm tôn vinh giá trị nhân văn trong tư tưởng đại thi hào Nguyễn Du và bản sắc văn hóa Việt Nam, mà còn thể hiện sự sáng tạo của nghệ sĩ, nghệ nhân. Nhà thiết kế Lan Hương cho biết, chương trình mang ý nghĩa tôn vinh di sản văn hóa và được tiếp cận theo tư duy của người trẻ với mục đích lan tỏa tình yêu văn hóa truyền thống đến những người yêu di sản, đặc biệt là thế hệ trẻ. Chính vì vậy, không gian Nhà Thái Học của Văn Miếu - Quốc Tử Giám được bài trí trẻ trung, đậm đà bản sắc văn hóa Việt với hoa, lụa, thư pháp.

Theo Giám đốc Trung tâm Hoạt động Văn hóa Khoa học Văn Miếu - Quốc Tử Giám Lê Xuân Kiêu, từ lâu, Văn Miếu - Quốc Tử Giám không chỉ là nơi giới thiệu văn hóa đạo học của người Việt, mà còn là không gian sáng tạo văn hóa hấp dẫn dành cho cộng đồng sáng tạo trẻ. Nhiều sự kiện của thế hệ Gen Z (những người sinh từ năm 1997 đến năm 2012) đã diễn ra tại đây như: Tuần lễ Thiết kế Việt Nam - Vietnam Design Week lần thứ 4; triển lãm “Kể - Thiết kế trẻ trong lòng di sản” dành cho sinh viên... Gần đây, nhạc sĩ trẻ Đinh Khánh Ly ra mắt sản phẩm âm nhạc “Sử đá lưu danh” tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám, lấy cảm hứng từ tinh thần đạo học. Chị chia sẻ, mong muốn các hoạt động biểu diễn âm nhạc dân tộc tại đây không chỉ góp phần phát huy giá trị di sản, mà còn lan tỏa tình yêu văn hóa truyền thống tới công chúng trẻ tuổi.

Những năm gần đây, Khu di sản Hoàng thành Thăng Long cũng trở thành điểm đến sáng tạo của giới trẻ. Theo Trưởng phòng Hướng dẫn - Thuyết minh (Trung tâm Bảo tồn Di sản Thăng Long - Hà Nội) Nguyễn Minh Thu, sự tham gia của cộng đồng sáng tạo Gen Z đã mang lại làn gió mới cho di sản, đưa di sản đến gần hơn với người trẻ. Mới đây, dự án “Kinh đô kỳ họa” của nhóm sinh viên Học viện Báo chí và Tuyên truyền đã thu hút đông đảo du khách tham gia hoạt động “xé túi mù” để khám phá di sản, trong đó phần lớn là học sinh, sinh viên.

Tại ngoại thành Hà Nội, Di tích quốc gia Làng cổ Đường Lâm (thị xã Sơn Tây) cũng xuất hiện nhiều không gian sáng tạo mới tạo ấn tượng với du khách. Tiêu biểu là không gian sơn mài và làm đồ chơi của nghệ nhân 8X Nguyễn Tấn Phát. Các hoạt động làm đồ chơi từ rơm rạ và trải nghiệm làm sơn mài do nghệ nhân Nguyễn Tấn Phát tổ chức mang tinh thần trẻ trung, gần gũi, thu hút nhiều du khách Gen Z khi ghé thăm Đường Lâm.

Để di sản mang giá trị thời đại

Theo Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội, Thủ đô hiện có gần 6.000 di tích, trong đó có Di sản văn hóa thế giới Hoàng thành Thăng Long, cùng nhiều di tích quốc gia đặc biệt, di tích cấp quốc gia và cấp thành phố. Với nỗ lực phát huy giá trị di sản trong đời sống đương đại, nhiều di tích đã chủ động đổi mới, trở thành không gian sáng tạo hấp dẫn với giới trẻ.

Phó Giám đốc Sở Du lịch Hà Nội Trần Trung Hiếu đánh giá, các di tích văn hóa của Hà Nội đang bừng lên sức sống mới. Sự tham gia của cộng đồng sáng tạo trẻ đã tạo ra nhiều sản phẩm du lịch văn hóa mang tính đương đại như: Biểu diễn thực cảnh, sân khấu hóa, trình chiếu ánh sáng 3D mapping, triển lãm… góp phần đưa di sản đến gần hơn với thế hệ công chúng hiện đại.

Có thể thấy, cộng đồng sáng tạo trẻ đang thổi luồng sinh khí mới vào các di sản của Thủ đô. Tuy nhiên, điểm hạn chế của nhiều sáng tạo là tính bền vững chưa cao, phần lớn vẫn mang tính thử nghiệm. Nhiều workshop do nhóm sáng tạo trẻ tổ chức mới chỉ phục vụ số ít công chúng, chưa lan tỏa rộng rãi.

Theo PGS.TS Đỗ Văn Trụ, Chủ tịch Hội Di sản văn hóa Việt Nam, để di sản thực sự sống trong đời sống đương đại, bên cạnh việc bảo tồn giá trị truyền thống, cần phát huy di sản với tinh thần thời đại, thu hút đội ngũ sáng tạo trẻ cùng tham gia, kể lại câu chuyện di sản theo cách mới. Để làm được điều đó, các đơn vị quản lý di sản, di tích cần có cơ chế thu hút người trẻ tham gia vào quá trình bảo tồn, phát huy di sản; đồng thời khuyến khích và hỗ trợ những sáng tạo mới.

Trong khi đó, Tiến sĩ Đỗ Tiến - chuyên gia đào tạo nguồn nhân lực trong lĩnh vực công nghiệp sáng tạo - cho rằng, cần định hướng, giáo dục giới trẻ về văn hóa truyền thống để từ đó hình thành tình yêu với di sản. Khi đó, họ mới có ý thức gìn giữ, bảo vệ và phát huy các giá trị ấy trong thời đại công nghệ phát triển hiện nay.

Hà Nội hiện là địa phương có số lượng di tích lớn nhất cả nước - nguồn lực quan trọng để phát triển công nghiệp văn hóa. Trong các cuộc họp về phát triển công nghiệp văn hóa, Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Vũ Thu Hà luôn nhấn mạnh, các đơn vị cần chủ động đổi mới, phát huy tính sáng tạo và thu hút nguồn nhân lực trẻ, bởi đây là đối tượng vừa sáng tạo vừa thụ hưởng văn hóa dân tộc.

Hoàng Lân