Cà phê thật - giả lẫn lộn

Ngày 10-6, Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Phú Yên cho biết đang mở rộng điều tra vụ sản xuất hàng giả, đưa ra thị trường với số lượng lớn cà phê mang nhãn hiệu Dạ Thảo ở tỉnh này.

4 tháng sản xuất 21 tấn cà phê giả

Trước đó, chiều 9-6, Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Phú Yên đã tống đạt quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can và lệnh cấm đi khỏi nơi cư trú đối với bà Đặng Thị Hòa Hiệp (trú huyện Tây Hòa) về tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thực phẩm. Bà Hiệp là chủ Doanh nghiệp (DN) tư nhân Đại Chúng - Dạ Thảo, chuyên sản xuất cà phê bột với thương hiệu Dạ Thảo cung cấp ra thị trường trong nước.

Qua nắm tình hình, đầu năm 2025, Phòng Cảnh sát Kinh tế - Công an tỉnh Phú Yên đã lập chuyên án đấu tranh với hoạt động sản xuất, buôn bán hàng giả là cà phê bột trên địa bàn. Ngày 11-4, Phòng Cảnh sát Kinh tế - Công an tỉnh Phú Yên phối hợp với Sở Nông nghiệp và Môi trường kiểm tra hoạt động sản xuất, buôn bán tại DN tư nhân Đại Chúng - Dạ Thảo. Cơ quan chức năng đã thu giữ hơn 3,4 tấn cà phê đựng trong các bì giấy chưa đưa đi tiêu thụ. Kết quả trưng cầu kiểm định chất lượng cho thấy cà phê đạt dưới 70% chất lượng công bố trên sản phẩm.

Theo kết quả điều tra ban đầu, từ tháng 12-2024, bà Hiệp đã cho điều chỉnh công thức sản xuất, giảm hàm lượng caffeine trong sản phẩm để có lợi nhuận. DN này đã sản xuất hơn 21 tấn cà phê bột, trong đó tiêu thụ hơn 17,6 tấn với số tiền thu về gần 1,3 tỉ đồng.

Đáng chú ý, cà phê bột Dạ Thảo được huyện Tây Hòa công nhận là sản phẩm đạt OCOP 3 sao cấp huyện vào năm 2023. Sau khi nghe thông tin kết quả điều tra sản phẩm này là hàng giả, lãnh đạo UBND huyện Tây Hòa cho biết huyện sẽ thu hồi giấy chứng nhận OCOP đã cấp.

Mới đây, Phòng Cảnh sát Kinh tế - Công an tỉnh Đắk Lắk đã khởi tố bị can Phan Danh Dương Bảo (ngụ tỉnh Khánh Hòa) và Hồ Thụy Bích Dân (vợ của Bảo) để điều tra về hành vi sản xuất, buôn bán hàng giả là cà phê bột. Khám xét khẩn cấp nơi sản xuất cà phê của ông Bảo tại Khánh Hòa, công an thu giữ 2 tấn đậu nành, đường, chất tạo màu, tạo mùi và hơn 1.600 túi cà phê bột với tổng trọng lượng gần 1 tấn.

Ông Bảo khai bắt đầu sản xuất cà phê bột giả từ năm 2019 nhưng làm quy mô lớn từ năm 2024. Công thức là trộn 3 - 9 kg hạt cà phê với đậu nành và các chất phụ gia tạo màu, tạo mùi, đưa vào rang xay cho ra 100 kg cà phê bột giả. Chỉ tính riêng từ đầu năm 2024 đến nay, vợ chồng ông Bảo đã sản xuất hơn 20 tấn cà phê bột giả bán ra thị trường.

Cũng tại Đắk Lắk, Phòng Cảnh sát Kinh tế - Công an tỉnh đã phát hiện 1 tiệm tạp hóa ở TP Buôn Ma Thuột đang bán hơn 100 kg cà phê bột của Công ty Sản xuất Thương mại Dịch vụ Phát Hải. Theo kết quả điều tra, ông Nguyễn Thanh Hải, Chủ tịch HĐQT công ty, dùng 10% cà phê hạt và các chất phụ gia, 70% đậu nành, 20% vỏ cà phê để sản xuất cà phê giả. Hàm lượng caffeine chỉ từ 0,39% - 0,41%, thấp hơn nhiều so với mức ghi trên bao bì là 1%. Công ty này đã sản xuất và bán ra thị trường hàng trăm tấn cà phê bột giả.

Bà Đặng Thị Hòa Hiệp bị khởi tố vì sản xuất cà phê bột giả số lượng lớn mang nhãn hiệu Dạ Thảo. (Ảnh do Công an tỉnh Phú Yên cung cấp)

Lòng tham làm mờ mắt

Chủ một thương hiệu cà phê sạch ở TP Tuy Hòa, tỉnh Phú Yên cho biết tiêu chuẩn sản phẩm cà phê bột của Việt Nam là hàm lượng caffeine từ 1% trở lên. Đây là chỉ số rất dễ đạt và người sản xuất cà phê chân chính có thể pha thêm thực phẩm tiêu dùng cho phép như bột đậu nành hay bột bắp, miễn là bảo đảm quy định hàm lượng caffeine. "Chỉ vì lòng tham mới trộn 10 phần đậu và 3 phần cà phê, khi đó hàm lượng caffeine xuống dưới 0,7%, sẽ phạm tội làm hàng giả" - chủ thương hiệu cà phê này nói.

Theo ông Dương Phú Sơn, Trưởng Phòng Công nghiệp - Sở Công Thương tỉnh Phú Yên, Nghị định 98/2020 quy định hàng giả là "hàng hóa có ít nhất một trong các chỉ tiêu chất lượng hoặc đặc tính kỹ thuật cơ bản hoặc định lượng chất chính tạo nên giá trị sử dụng công dụng của hàng hóa chỉ đạt mức từ 70% trở xuống so với mức tối thiểu quy định". Đối với mặt hàng cà phê, chất chính tạo nên giá trị sử dụng là caffeine phải đạt 1% trở lên. "Có nhiều loại hàng giả, như giả về chất lượng, giả về thương hiệu. Trường hợp cà phê thương hiệu Dạ Thảo có hàm lượng caffeine dưới 0,7% là hàng giả chất lượng" - ông Sơn chỉ rõ.

Ông Lê Sỹ Kim, Trưởng Phòng An toàn thực phẩm - Sở Y tế tỉnh Phú Yên, cho biết theo quy định, DN kinh doanh hàng hóa là thực phẩm phải được cấp giấy chứng nhận an toàn vệ sinh thực phẩm. Muốn vậy, DN phải tự lấy mẫu gửi đi kiểm nghiệm, nếu đạt tiêu chuẩn thì được cấp giấy chứng nhận. Sau đó, DN tự công bố chất lượng sản phẩm, gửi hồ sơ tự công bố về Sở Y tế địa phương để sở đăng tải trên trang web của sở và quản lý thông tin tự công bố. "Với mặt hàng cà phê, nếu chất lượng hàng hóa dưới 70% so với thông số mà DN tự công bố thì đó là hàng giả" - ông Kim nói.

Theo một lãnh đạo VKSND tỉnh Đắk Lắk, qua công tác thực hành quyền công tố, kiểm sát hoạt động tư pháp, ông nhận thấy tình hình sản xuất, buôn bán cà phê bột giả những năm gần đây có nhiều diễn biến phức tạp. Theo ông, để sản xuất ra cà phê bột giả, các cơ sở sẽ thêm hóa chất tạo màu, hương liệu tạo mùi, chất điều vị. Các sản phẩm này sẽ được đưa đi giới thiệu tại các quán cà phê, tiệm tạp hóa với giá thấp hơn rất nhiều so với cà phê bột thật, làm ảnh hưởng tiêu cực đến DN sản xuất, kinh doanh cà phê chân chính và uy tín của ngành cà phê.

Sản phẩm cà phê bột giá rẻ được bán tràn lan trên các sàn thương mại điện tử. Ảnh: LÊ TỈNH

CAO NGUYÊN - HỒNG ÁNH