Bước vội dễ trượt ngã

Trẻ mầm non (áo vàng) của Trường Mầm non Lê Lợi trải nghiệm làm quen với học sinh lớp 1 tại Trường Tiểu học Lê Lợi (Gia Lộc) trong năm 2025 (ảnh minh họa)

Chuyện cho con đi học trước khi vào lớp 1 hay còn gọi là “tiền tiểu học” không mới nhưng vẫn là vấn đề đáng bàn, các bậc phụ huynh nên suy ngẫm. Học trước không phải “đi tắt đón đầu”, mà đôi khi lại là bước vội dễ trượt ngã.

Thực tế không chỉ ở Hải Dương, phụ huynh ở nhiều nơi đã sốt sắng cho con học lớp “tiền tiểu học” trước khi vào lớp 1. Sôi động nhất là vào dịp nghỉ hè.

Không thể phủ nhận mong muốn của cha mẹ khi cho con học trước chương trình lớp 1, một phần vì lo con “đuối” so với bạn bè, phần khác vì chịu áp lực từ chính môi trường cạnh tranh. Từ đó, hàng loạt lớp “tiền tiểu học”, “lớp 1 sớm”, “luyện chữ, làm toán cấp tốc” ra đời, trở thành lựa chọn của không ít gia đình. Trẻ chưa kịp chơi trọn vẹn những ngày tháng tuổi mẫu giáo đã phải cắm cúi viết chữ, làm toán, học đọc, những kỹ năng vốn sẽ được học bài bản và hợp lý trong lớp 1.

Chị gái tôi ở TP Hải Dương cho con gái học một lớp “tiền tiểu học” từ tháng 3/2025. Vài lần đi đón cháu, tôi thấy lớp học này khá sôi động vào buổi tối. Tôi khá buồn khi cháu nói: “Cậu chở con về nhanh còn làm bài tập toán và viết chữ để quay video gửi cho cô tối nay. Con chán học lắm”. Chị gái tôi cũng từng tâm sự có khi đang mải chơi cùng gia đình, cháu sực nhớ ra chưa hoàn thành bài tập đã bật khóc nức nở. Dù rất thương con nhưng chị vẫn phải “ép” con ngồi vào bàn học.

Câu chuyện này chắc chắn không phải chỉ riêng gia đình chị gái tôi. Không ít phụ huynh và giáo viên sẽ bắt “ép”, “đe nẹt” trẻ phải viết đúng, phải tính toán được, đọc thông viết thạo ngay. Đây là một quan điểm sai lầm, hoàn toàn không phù hợp với quy luật phát triển của trẻ.

Điều này có thể khiến trẻ “sốc”, hụt hẫng, sợ việc học, và ảnh hưởng ấy có thể kéo dài suốt chặng đường học tập sau này. Nhiều em vào lớp 1 với tâm thế mệt mỏi, chán nản. Việc học không còn là hành trình khám phá mà trở thành gánh nặng. Thậm chí, không ít trẻ đã mất hứng thú học tập ngay từ khi chưa chính thức bước vào con đường đèn sách.

Trẻ em không phải cỗ máy tiếp nhận kiến thức. Khi bị nhồi nhét quá sớm, não bộ non nớt của trẻ có thể tiếp thu một cách máy móc, nhưng lại thiếu đi kỹ năng tư duy, khám phá và tự học, những điều mà giáo dục hiện đại đang hướng đến.

Nhiều giáo viên cho biết những học sinh đã học trước thường có biểu hiện chủ quan, thiếu tập trung trong giờ học vì “cái này con học rồi”, hoặc ngược lại, bị rối loạn giữa cách dạy của giáo viên và phương pháp học ở lớp ngoài. Một số em còn “tụt dốc” ngay từ năm học đầu tiên vì không còn động lực.

Tệ hơn, trẻ có thể hình thành tâm lý sợ học, chối bỏ trường lớp, điều này đi ngược hoàn toàn với mục tiêu giáo dục lấy học sinh làm trung tâm, nuôi dưỡng sự yêu thích học tập suốt đời.

Giáo dục là một quá trình dài hơi, không thể rút ngắn bằng sự hấp tấp hay tâm lý ganh đua. Thay vì dạy trước kiến thức, cha mẹ nên tập trung rèn luyện cho trẻ những kỹ năng nền tảng như: tính tự lập, khả năng tập trung, giao tiếp, giữ gìn vệ sinh cá nhân, làm quen với việc ngồi học có thời gian, cầm bút đúng cách, tư thế ngồi chuẩn, phát triển ngôn ngữ và tư duy logic thông qua trò chơi. Đó mới là giáo dục sớm đúng nghĩa, hoàn toàn nên được khuyến khích.

Dạy “tiền tiểu học” không xấu, nhưng sai lầm nằm ở cách dạy, mục tiêu dạy và những kỳ vọng thiếu thực tế. Giáo viên, các trung tâm và phụ huynh cần nhìn lại vai trò của mình để cùng tạo dựng một môi trường học tập lành mạnh, phù hợp với sự phát triển tự nhiên của trẻ.

Tại Chỉ thị số 2325/CT-BGDĐT, ngày 28/6/2013, Bộ Giáo dục và Đào tạo yêu cầu các Sở Giáo dục và Đào tạo chỉ đạo các Phòng Giáo dục và Đào tạo, các trường tiểu học, các cơ sở giáo dục mầm non trên địa bàn phối hợp chính quyền địa phương, các cơ quan truyền thông đẩy mạnh các hình thức tuyên truyền để cha mẹ học sinh và xã hội nhận thức đúng đắn về tác hại của việc dạy học trước chương trình lớp 1, không cho trẻ học trước chương trình lớp 1; nghiêm cấm giáo viên tổ chức hoặc tham gia dạy học trước chương trình lớp 1.

HOÀNG HÀ