Bước chuyển mình mạnh mẽ của thị trường trái phiếu

Niềm tin trở lại

Bức tranh thị trường trái phiếu doanh nghiệp Việt Nam năm 2025 đang ghi nhận những chuyển biến tích cực. Tính đến ngày 4/9/2025, theo số liệu từ Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội và Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, tổng giá trị phát hành đạt xấp xỉ 360.000 tỷ đồng, tăng 40% so với năm trước. Kết quả này không chỉ cho thấy sự mở rộng về quy mô, mà còn là tác động đồng thời của việc hoàn thiện khung chính sách, nhu cầu vốn gia tăng và sự thay đổi trong tư duy nhà đầu tư, tạo nền tảng cho một giai đoạn phát triển bền vững hơn.

Theo ông Phạm Anh Tú - chuyên gia của VIS Rating, sự phục hồi của thị trường đến từ nhiều yếu tố cộng hưởng. Khung pháp lý được hoàn thiện đã nâng cao tính minh bạch, củng cố niềm tin của nhà đầu tư. Trong khi đó, nhu cầu vốn hậu đại dịch Covid-19 để triển khai dự án mới cũng kéo doanh nghiệp quay lại kênh trái phiếu. Đáng chú ý, tư duy của nhà đầu tư đã thay đổi, từ chỗ chỉ quan tâm đến lãi suất, chuyển sang chú trọng đánh giá tín dụng, tài sản bảo đảm và thanh khoản - dấu hiệu cho thấy thị trường đã "trưởng thành" hơn sau những biến động trước đây.

Thị trường trái phiếu doanh nghiệp Việt Nam hướng tới phát triển bền vững. Ảnh tư liệu.

Một minh chứng rõ rệt là tỷ trọng trái phiếu có tài sản bảo đảm ngày càng tăng. Hầu hết các đợt phát hành hiện nay gắn với bất động sản hoặc cổ phần doanh nghiệp, khác hẳn giai đoạn 2018 - 2020, khi nhiều trái phiếu không có tài sản bảo đảm, dẫn tới hệ quả nghiêm trọng vào giai đoạn 2022 - 2023 với hàng loạt khoản mất khả năng thanh toán. Thực tế này buộc doanh nghiệp phải chú trọng hơn đến việc tạo dựng niềm tin, còn cơ quan quản lý cũng đưa ra chuẩn mực nghiêm ngặt hơn.

“Xu hướng phát hành gắn với tài sản bảo đảm không chỉ mang tính hình thức, mà còn nâng cao an toàn cho nhà đầu tư, đồng thời tăng khả năng thành công của doanh nghiệp trong bối cảnh thị trường còn nhiều biến động. Đây là tín hiệu tích cực, khẳng định thị trường trái phiếu Việt Nam đang tiến gần hơn tới những chuẩn mực minh bạch và bền vững” - ông Tú nhận định.

Trong bức tranh tổng thể của thị trường trái phiếu doanh nghiệp, khối ngân hàng vẫn giữ vai trò chủ chốt. Theo ông Nguyễn Đức Huy - chuyên gia của VIS Rating, trong nửa đầu năm 2025, các ngân hàng đã phát hành gần 200.000 tỷ đồng trái phiếu, gấp đôi so với cùng kỳ năm 2024. Sự gia tăng mạnh mẽ này chủ yếu xuất phát từ yêu cầu tuân thủ chuẩn mực an toàn vốn của các ngân hàng lớn, có tốc độ tăng trưởng tín dụng nhanh, thường phát hành trái phiếu dài hạn phục vụ cho vay trung và dài hạn, trong khi nhóm ngân hàng nhỏ và khối quốc doanh lại chú trọng phát hành trái phiếu cấp hai để bổ sung vốn cấp một.

Tuy nhiên, khối ngân hàng quốc doanh đang phải đối mặt với một thách thức không nhỏ là lợi nhuận thấp hơn mức trung bình ngành. Điều này buộc họ phải cạnh tranh gay gắt trong việc huy động vốn và giữ lãi suất cho vay thấp để hỗ trợ doanh nghiệp. Trong bối cảnh đó, trái phiếu không chỉ là công cụ giúp giảm áp lực về vốn ngắn hạn, mà còn mở rộng dư địa tăng trưởng, đặc biệt khi ngân hàng có thể trả cổ tức bằng cổ phiếu thay vì tiền mặt.

“Sự đa dạng trong cách thức sử dụng trái phiếu chính là minh chứng cho vai trò thiết yếu của công cụ này trong việc bảo đảm sự an toàn của hệ thống tài chính và duy trì tăng trưởng tín dụng bền vững” - ông Huy nói.

Triển vọng sáng cho trái phiếu cuối năm

Nhìn về triển vọng những tháng cuối năm 2025, nhiều yếu tố hỗ trợ được kỳ vọng sẽ tiếp tục củng cố đà phục hồi. Theo phân tích của Công ty TNHH Chứng khoán Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam (VCBS), mặt bằng lãi suất huy động đã giảm 7 - 15 điểm cơ bản, chủ yếu ở kỳ hạn dài. Trong khi đó, lãi suất cho vay được duy trì ở mức thấp, phù hợp với mục tiêu kích thích tín dụng. Ngân hàng Nhà nước vẫn kiên định định hướng ổn định lãi suất, đồng thời thúc đẩy giảm chi phí để hỗ trợ doanh nghiệp. Chính sách này vừa tạo điều kiện cho sản xuất, kinh doanh, vừa giúp doanh nghiệp có cơ hội tái cơ cấu các khoản vay, giảm bớt áp lực chi phí vốn trong bối cảnh lượng trái phiếu đáo hạn lớn tập trung vào giai đoạn 2025 - 2027.

Một điểm tựa khác cho thị trường là Luật số 56/2024/QH15 (sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chứng khoán, Luật Kế toán, Luật Kiểm toán độc lập, Luật Ngân sách nhà nước, Luật Quản lý, sử dụng tài sản công, Luật Quản lý thuế, Luật Thuế thu nhập cá nhân, Luật Dự trữ quốc gia, Luật Xử lý vi phạm hành chính) đã được Quốc hội thông qua.

Luật mới bổ sung nhiều điều kiện đối với trái phiếu riêng lẻ, trong đó yêu cầu các trái phiếu phân phối cho nhà đầu tư cá nhân phải có xếp hạng tín nhiệm và tài sản bảo đảm hoặc bảo lãnh thanh toán. Đồng thời, bổ sung quyền hạn cho Ủy ban Chứng khoán Nhà nước trong việc đình chỉ hoặc hủy bỏ các đợt chào bán sai phạm. Những quy định này tạo hành lang pháp lý rõ ràng, nâng cao tính minh bạch, đồng thời nâng chuẩn chất lượng cho thị trường.

Dẫu vậy, quy mô thị trường trái phiếu doanh nghiệp Việt Nam hiện mới chỉ đạt khoảng 1,26 triệu tỷ đồng dư nợ, tương đương gần 12% GDP - một con số còn khiêm tốn so với nhiều quốc gia trong khu vực. Điều này phản ánh dư địa tăng trưởng còn rất lớn, nhưng cũng đặt ra thách thức khi phải kiểm soát chặt chẽ chất lượng phát hành. Nhà đầu tư cũng có xu hướng dịch chuyển vốn sang các kênh tài sản khác trong bối cảnh giá cả biến động, có thể ảnh hưởng đến sức hấp dẫn của kênh trái phiếu.

Nhìn tổng thể, thị trường trái phiếu doanh nghiệp năm 2025 đã vượt qua giai đoạn khó khăn, định hình rõ nét hơn con đường phát triển chuyên nghiệp và bền vững. Chính sách điều hành lãi suất hợp lý, khung pháp lý ngày càng hoàn thiện, cùng sự thay đổi trong tư duy phát hành và đầu tư là những yếu tố nền tảng. Dù vẫn còn thách thức nhất định, triển vọng những tháng cuối năm 2025 cho thấy, thị trường đang đứng trước cơ hội lớn để củng cố vị thế, vừa đáp ứng nhu cầu vốn cho nền kinh tế, vừa tạo dựng niềm tin dài hạn của nhà đầu tư.

Thu Hương