Bức tranh FDI ngành gỗ Việt Nam 2024: Doanh nghiệp FDI đóng góp gần một nửa kim ngạch xuất khẩu

Báo cáo "Hoạt động của doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) trong ngành Gỗ năm 2024", do Tổ chức Forest Trends, Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam (VIFOREST) và các Hội Gỗ địa phương hợp tác thực hiện, vừa được công bố, đã phác họa một bức tranh toàn cảnh về dòng vốn FDI vào ngành gỗ Việt Nam.

Năm 2024, ngành gỗ Việt Nam tiếp tục chứng kiến làn sóng chuyển dịch đầu tư mạnh mẽ từ các khu vực và quốc gia trên thế giới. Các nhà sản xuất tìm cách phân tán rủi ro và nắm bắt cơ hội tại các thị trường mới, trong đó Việt Nam nổi lên như một điểm đến hấp dẫn. Vai trò của đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) ngày càng trở nên quan trọng trong bối cảnh này.

Báo cáo cho thấy, tính đến hết năm 2024, số dự án FDI đầu tư mới vào ngành gỗ Việt Nam tăng 7% về số lượng và tăng tới 73,2% về số vốn đầu tư so với năm 2023. Số lượt góp vốn mua cổ phần cũng tăng 27,8% về số lượt, tuy nhiên, số vốn góp lại giảm nhẹ 0,5%. Đáng chú ý, số dự án điều chỉnh vốn và số vốn điều chỉnh tăng mạnh, lần lượt là 34,4% về số lượt và 143,4% về số vốn.

Điểm nhấn đáng chú ý trong bức tranh FDI ngành gỗ năm 2024 là sự vươn lên mạnh mẽ của các doanh nghiệp đến từ Trung Quốc. Trong tổng số 16 quốc gia và vùng lãnh thổ đầu tư 61 dự án mới, Trung Quốc chiếm tới 25 dự án với tổng vốn đầu tư 185,3 triệu USD, tương đương 41% về số dự án và 35,7% về tổng vốn đầu tư nước ngoài vào ngành gỗ. Các doanh nghiệp Trung Quốc tập trung chủ yếu vào lĩnh vực chế biến gỗ, sản xuất các mặt hàng như giường, tủ, bàn, ghế, sofa...

Đài Bắc (Trung Quốc) đứng thứ hai với 5 dự án mới, có tổng vốn đầu tư 129,62 triệu USD, chiếm 8,3% về số dự án và 24,9% về tổng vốn đầu tư.

Về góp vốn mua cổ phần, năm 2024 ghi nhận 46 lượt góp vốn, đạt 139,1 triệu USD, tăng 27,8% về số lượt nhưng giảm nhẹ 0,5% về số vốn so với năm 2023. Trong số 17 quốc gia/vùng lãnh thổ có các dự án góp vốn mua cổ phần, Trung Quốc tiếp tục dẫn đầu với 19 lượt, tổng vốn góp 20,2 triệu USD. Đài Bắc (Trung Quốc) đứng thứ hai với 7 lượt, tổng vốn góp hơn 75,84 triệu USD. Hồng Kông (Trung Quốc) có 2 lượt, với số vốn góp 25 triệu USD.

Về điều chỉnh vốn, năm 2024 có 47 lượt điều chỉnh, với tổng vốn điều chỉnh đạt 139,35 triệu USD, tăng 34,3% về số lượt và 143,4% về số vốn so với năm 2023. Trong số 14 quốc gia/vùng lãnh thổ điều chỉnh vốn, Trung Quốc đứng thứ hai sau Singapore, với 11 lượt điều chỉnh, tổng vốn tăng thêm 31,72 triệu USD (Singapore có 10 lượt điều chỉnh, với số vốn tăng 34,2 triệu USD).

Các chuyên gia ngành gỗ nhận định, sự gia tăng mạnh mẽ trong các hoạt động đầu tư của doanh nghiệp FDI, đặc biệt là từ Trung Quốc, cho thấy vị thế ngày càng quan trọng của ngành gỗ Việt Nam trên bản đồ sản xuất toàn cầu.

Mặc dù có sự nổi lên của một số địa phương mới trong thu hút đầu tư vào ngành gỗ, như Bình Phước, Bình Dương vẫn khẳng định vị thế là tỉnh dẫn đầu cả nước về thu hút FDI và giá trị kim ngạch xuất khẩu của ngành.

Năm 2024, giá trị xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ của Bình Dương đạt gần 6,6 tỷ USD, tăng 23,9% so với năm 2023, chiếm 41,5% tổng kim ngạch xuất khẩu của toàn ngành. Trong đó, khối doanh nghiệp FDI đóng góp 4,68 tỷ USD (chiếm 71%), còn doanh nghiệp nội địa đóng góp 1,91 tỷ USD (chiếm 29,9%).

Năm 2024, trong số hơn 4.200 doanh nghiệp trực tiếp xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ, với tổng giá trị đạt 15,89 tỷ USD, có 777 doanh nghiệp FDI, chiếm 18,5% về số lượng. Tuy nhiên, kim ngạch xuất khẩu của khối FDI lại đạt tới 7,67 tỷ USD, chiếm tới 48,3% tổng kim ngạch xuất khẩu chung của toàn ngành.

Các doanh nghiệp FDI có vốn đầu tư từ Trung Quốc, Đài Loan (Trung Quốc), Quần đảo Virgin thuộc Anh, Singapore và Nhật Bản tiếp tục dẫn đầu về kim ngạch xuất khẩu. Tổng kim ngạch xuất khẩu của các doanh nghiệp FDI thuộc 5 quốc gia/vùng lãnh thổ này đạt 5,87 tỷ USD, chiếm 76,5% tổng kim ngạch xuất khẩu của khối FDI. Trong đó, Trung Quốc dẫn đầu với 2,78 tỷ USD (tăng 34,4%, chiếm 36,3%), tiếp theo là Đài Bắc (Trung Quốc) với 1,14 tỷ USD (tăng 18,8%, chiếm 14,9%) và Quần đảo Virgin thuộc Anh với 1,03 tỷ USD (tăng 17,1%, chiếm 13,5%).

Về thị trường xuất khẩu, gỗ và sản phẩm gỗ của Việt Nam đã có mặt tại 168 quốc gia và vùng lãnh thổ, trong đó các doanh nghiệp FDI xuất khẩu sang 129 quốc gia và vùng lãnh thổ. 5 thị trường xuất khẩu chính của khối doanh nghiệp FDI là Mỹ, Nhật Bản, Trung Quốc, EU và Hàn Quốc. Giá trị xuất khẩu của các doanh nghiệp FDI sang 5 thị trường này trong năm 2024 đạt 7,05 tỷ USD, chiếm 91,9% tổng kim ngạch xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ của khối.

Chuyên gia Forest Trends nhận định, trong bối cảnh căng thẳng thương mại gia tăng, xu hướng gia tăng các dự án FDI vào ngành gỗ Việt Nam là khó tránh khỏi. Điều này vừa tạo ra cơ hội lớn, vừa đặt ra những thách thức và nguy cơ tiềm ẩn, đòi hỏi sự hợp tác chặt chẽ giữa khối doanh nghiệp FDI và doanh nghiệp Việt Nam.

Nhã Liên