BSC: Vinhomes, Hòa Phát, Đất Xanh,... cùng loạt 'ông lớn' sẽ được hưởng lợi nhờ các chính sách thuế mới

Ba kịch bản thuế quan và tác động đến kinh tế Việt Nam

Trong báo cáo ngành quý II/2025 vừa công bố, trước bối cảnh nguy cơ gia tăng thuế quan từ thị trường Mỹ, Chứng khoán BIDV (BSC) đã đưa ra ba kịch bản được đưa ra nhằm đánh giá tác động tiềm tàng đến nền kinh tế Việt Nam.

Trong kịch bản nhẹ nhất, thuế suất áp dụng dao động từ 10% đến 15% với phạm vi hàng hóa chọn lọc, xác suất xảy ra ước tính 35%. Trong trường hợp này, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam giảm nhẹ, với tốc độ tăng trưởng xuất nhập khẩu dự báo duy trì ở mức 7% - 9%. Dòng vốn FDI vẫn tăng trưởng nhưng chậm lại so với trước đây, đạt khoảng 7% - 9%. Tác động tiêu cực đến tăng trưởng GDP được dự đoán ở mức từ 0,2% đến 0,4%.

Kịch bản trung bình, có xác suất xảy ra cao nhất (45%), giả định mức thuế từ 15% đến 25% và phạm vi hàng hóa bị đánh thuế mở rộng hơn. Trong tình huống này, tăng trưởng xuất nhập khẩu của Việt Nam có thể giảm xuống còn 5% - 7%. FDI tiếp tục chậm lại, chỉ tăng khoảng 3% do Việt Nam không còn nổi bật là điểm đến sản xuất hấp dẫn. Tăng trưởng GDP có thể bị ảnh hưởng tiêu cực trong khoảng từ 0,4% đến 0,95%.

Ở kịch bản xấu nhất, với thuế suất trên 25% áp dụng cho phần lớn hàng hóa xuất khẩu (xác suất xảy ra khoảng 20%), hoạt động thương mại của Việt Nam sẽ chịu tác động nghiêm trọng. Tăng trưởng xuất nhập khẩu có thể chỉ đạt 2% - 5%, trong khi dòng vốn FDI có nguy cơ rút khỏi Việt Nam để tìm đến các quốc gia có chính sách thuế ưu đãi hơn. GDP có thể suy giảm trên 0,95%.

Các kịch bản này được xây dựng dựa trên một số lợi thế cơ bản của Việt Nam như giá thành cạnh tranh (rẻ hơn 15% - 20% so với các nước trong khu vực), vị trí địa lý thuận lợi trên tuyến hàng hải quốc tế, môi trường chính trị - kinh doanh ổn định và hệ thống ưu đãi thu hút đầu tư nước ngoài. Tuy nhiên, cũng cần lưu ý rằng cơ cấu xuất khẩu của Việt Nam phụ thuộc lớn vào khối FDI (chiếm khoảng 70%), trong đó các sản phẩm chủ lực là máy vi tính, điện tử, điện thoại và linh kiện – nhóm hàng chiếm khoảng 46% tổng kim ngạch xuất khẩu vào Mỹ. Với quan điểm của cựu Tổng thống Trump cho rằng thuế quan 10% chỉ là mức sàn và 46% là mức trần, nguy cơ xảy ra các kịch bản tiêu cực là điều không thể xem nhẹ.

Trong bối cảnh kịch bản trung bình với mức thuế quan từ 15% đến 25% được áp dụng với xác suất cao (45%), một số nhóm ngành xuất khẩu chủ lực của Việt Nam sẽ chịu ảnh hưởng ở nhiều mức độ khác nhau.

Dệt may, với mức thuế hiện tại dao động từ 8% đến 11,6%, sẽ phải đối mặt với nguy cơ tăng vọt lên 15% – 25%. Tuy nhiên, theo đánh giá của Công ty Chứng khoán BSC, nếu Việt Nam bị áp thuế tương đương các đối thủ cạnh tranh như Ấn Độ, Bangladesh hay Indonesia, các doanh nghiệp may mặc trong nước vẫn có khả năng giữ đơn hàng nhờ lợi thế về nhân công lành nghề, có thể sản xuất các sản phẩm giá trị gia tăng cao với năng suất vượt trội, đồng thời đáp ứng tốt tiêu chí ESG trong môi trường chính trị ổn định. Dù vậy, trong ngắn hạn, đơn hàng có thể sụt giảm do nhu cầu tại thị trường Mỹ chưa phục hồi rõ rệt.

Thủy sản, đặc biệt là cá tra, cũng nằm trong nhóm bị ảnh hưởng khi thuế có thể tăng từ mức 0% lên 15% – 25%. Dù vậy, cá tra Việt Nam vẫn duy trì lợi thế cạnh tranh so với sản phẩm thay thế như cá rô phi Trung Quốc. Trong ngắn hạn, sản lượng xuất khẩu khó tránh khỏi suy giảm, thể hiện rõ qua số liệu thấp trong quý I và đầu quý II/2025, do nhu cầu yếu từ Mỹ.

Ngành gỗ, hiện chịu mức thuế rất thấp (khoảng 0,6%), sẽ đối mặt với mức thuế cao hơn, song vẫn giữ được lợi thế cạnh tranh dài hạn, đặc biệt so với Trung Quốc – quốc gia xuất khẩu gỗ lớn thứ hai thế giới vào Mỹ. Tuy vậy, trong ngắn hạn, ngành gỗ sẽ chịu áp lực đáng kể do đây là mặt hàng tiêu dùng không thiết yếu, nhu cầu mua sắm nhà ở thấp tại Mỹ tiếp tục kìm hãm tiêu thụ.

Bất động sản khu công nghiệp không chịu tác động trực tiếp từ thuế quan, song sẽ bị ảnh hưởng gián tiếp bởi sự chậm lại của dòng vốn FDI và xu hướng đa dạng hóa chuỗi cung ứng. Dù tốc độ cho thuê đất có thể chững lại, BSC nhận định rằng quá trình đàm phán song phương giữa Việt Nam – Hoa Kỳ về nguồn gốc linh kiện, phụ kiện có thể tạo động lực mới cho FDI đầu nguồn, đặc biệt với các doanh nghiệp cung ứng.

Ngành hóa chất – phân bón có tỷ trọng xuất khẩu sang Mỹ thấp nên được đánh giá là ít chịu ảnh hưởng. Nhóm này có khả năng điều chỉnh linh hoạt cơ cấu thị trường và tiêu thụ, hạn chế đáng kể tác động tiêu cực.

Ngành săm lốp sẽ chịu áp lực lớn khi Mỹ áp mức thuế bổ sung 25% theo Proclamation 10908. Nếu không có sự điều chỉnh chính sách, các sản phẩm săm lốp mã HS 4011.10.x và 4011.20.x sẽ không còn duy trì sức cạnh tranh, khiến biên lợi nhuận và thị phần bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Các ngành gián tiếp hoặc chịu thuế suất khác cũng không tránh khỏi tác động. Ngành cảng biển và logistics được dự báo sẽ chỉ suy giảm nhẹ sản lượng container, nhờ phục vụ đa dạng thị trường và vị trí địa lý thuận lợi. Các cảng sông gần như không bị ảnh hưởng do tập trung khai thác thị trường Nội Á.

Ngành thép tuy không nằm trong danh sách áp thuế đối ứng mới, nhưng vẫn đang phải chịu thuế nhập khẩu 25%. Đặc biệt, các doanh nghiệp sản xuất tôn mạ còn phải gánh mức thuế tới 40% – 88%, khiến khả năng cạnh tranh vào thị trường Mỹ gần như không còn. Ngược lại, các doanh nghiệp sản xuất thép cuộn cán nóng (HRC) vẫn duy trì lợi thế nhờ chỉ chịu mức thuế 25%.

Ngành ngân hàng, với vai trò trung gian, sẽ chịu tác động gián tiếp từ sự suy giảm chung của hoạt động xuất nhập khẩu và đầu tư. Điều này có thể kéo giảm tốc độ tăng trưởng tín dụng, khó đạt mục tiêu trên 16% như định hướng của Ngân hàng Nhà nước. Dù vậy, một điểm sáng có thể xuất hiện từ các biện pháp hỗ trợ cung ứng vốn và xu hướng hạ lãi suất để kích thích nền kinh tế.

Ngành tiêu dùng – bán lẻ được kỳ vọng duy trì ổn định ở nhóm hàng thiết yếu, nhờ thu nhập và sức mua không sụt giảm mạnh. Trong khi đó, các nhóm hàng không thiết yếu sẽ tiếp tục phân hóa tùy theo từng lĩnh vực cụ thể. Riêng ngành giấy có thể chịu ảnh hưởng gián tiếp do khoảng 40% sản lượng tiêu thụ hiện nay đến từ các doanh nghiệp xuất khẩu, vốn đang đối mặt với áp lực dư cung toàn cầu.

Hơn 30 doanh nghiệp niêm yết đang đứng trước cơ hội "hưởng lợi kép"

BSC phân tích, sẽ có 4 nhóm doanh nghiệp vừa được hưởng lợi từ việc đón dòng vốn kích cầu, vừa được tiếp sức dài hạn từ cải cách thể chế.

Đầu tiên là nhóm hưởng lợi từ chính sách hỗ trợ của Chính phủ. Trong bối cảnh Chính phủ Việt Nam đẩy mạnh đầu tư công và các chính sách hỗ trợ kích cầu, nhiều doanh nghiệp đang hưởng lợi trực tiếp từ làn sóng giải ngân vốn và định hướng phát triển hạ tầng – năng lượng – tiêu dùng.

Với đầu tư công vào các dự án cao tốc, đường sắt và cơ sở hạ tầng trọng điểm, nhóm doanh nghiệp như Vinhomes (mã: VHM), Hòa Phát (mã: HPG), Đất Xanh Group (mã: DXG), TCH Group (mã: TCH), Đạt Phương (mã: DPG), Vinaconex (mã: VCG), Hạ tầng Giao thông Đèo Cả (mã: HHV), Coteccons (mã: CTD) và Công Nghệ - Viễn Thông Elcom (mã: ELC) được kỳ vọng tăng trưởng nhờ khối lượng công trình lớn.

Trong lĩnh vực năng lượng – dầu khí, các doanh nghiệp như Bọc ống Dầu khí Việt Nam (mã: PVB), Dịch vụ Kỹ thuật Dầu khí Việt Nam (mã: PVS) và PV Gas (mã: GAS) là những cái tên sáng giá khi Chính phủ thúc đẩy triển khai các dự án năng lượng quốc gia, đặc biệt là điện khí.

Ở chiều tiêu dùng và du lịch, các chính sách miễn visa và hỗ trợ phục hồi sức mua tiếp tục tạo động lực cho FPT Retail (mã: FRT), Thế Giới Di Động (mã: MWG), Masan Group (mã: MSN), Tổng Công ty Cảng Hàng không Việt Nam (mã: ACV), Vietnam Airlines (mã: HVN), Vietjet Air (mã: VJC) và Vincom Retail (mã: VRE).

Ngoài ra, chủ trương phát triển khu vực kinh tế tư nhân theo Nghị quyết 68-NQ/TW mở ra dư địa lớn cho các tập đoàn như Vingroup (mã: VIC), Vinhomes (mã: VHM), Masan (mã: MSN), Vincom Retail (mã: VRE), Tập đoàn Viettel (chưa niêm yết) và Gelex Group (mã: GEX).

Về chính sách tiền tệ, việc nới lỏng và mở rộng cung ứng tín dụng giúp nhóm ngân hàng gồm BIDV (mã: BID), VietinBank (mã: CTG), Vietcombank (mã: VCB), ACB (mã: ACB), HDBank (mã: HDB), MB Bank (mã: MBB), Techcombank (mã: TCB) và VPBank (mã: VPB) hưởng lợi trong việc tăng trưởng dư nợ và lợi nhuận.

Với nhóm hưởng lợi từ chính sách tăng nhập khẩu hàng hóa từ Mỹ, nhằm cân bằng cán cân thương mại với Mỹ, Việt Nam có xu hướng gia tăng nhập khẩu các mặt hàng như nguyên liệu, máy móc, khí đốt và thiết bị hàng không. Điều này mang lại lợi thế cho một số doanh nghiệp.

Ở mảng chăn nuôi – thực phẩm, việc nhập khẩu nguyên liệu từ Mỹ giúp giảm chi phí đầu vào cho Dabaco Group (mã: DBC) và BAF Việt Nam (mã: BAF).

Đối với nhiên liệu – năng lượng, nhóm nhập khẩu khí thiên nhiên hóa lỏng (LNG) và thiết bị từ Mỹ như PV Gas (mã: GAS), PV Power (mã: POW) và Nhiệt điện Nhơn Trạch 2 (mã: NT2) được hưởng lợi từ nguồn cung ổn định và giá cả cạnh tranh. Đồng thời, các hãng hàng không như Vietnam Airlines (mã: HVN) và Vietjet Air (mã: VJC) cũng được kỳ vọng cải thiện biên lợi nhuận nhờ nhập khẩu máy bay và nhiên liệu với điều kiện thuận lợi hơn.

Ngoài ra, giá dầu giảm kéo theo chi phí đầu vào giảm cho các ngành như phân bón, nhựa, logistic, trong đó nổi bật là Đạm Phú Mỹ (mã: DPM), Đạm Cà Mau (mã: DCM), Nhựa Bình Minh (mã: BMP), Nhựa Tiền Phong (mã: NTP), Vietnam Airlines (mã: HVN) và Vietjet (mã: VJC).

Trong nhóm trung tính, ít phụ thuộc vào thị trường Mỹ, một số doanh nghiệp có thị phần xuất khẩu sang Mỹ thấp hoặc tập trung chủ yếu vào các thị trường khác như Trung Quốc, châu Á – châu Âu, do đó ít chịu ảnh hưởng trực tiếp từ căng thẳng thương mại Mỹ - Trung.

Trong lĩnh vực thủy sản và hóa chất, có thể kể đến các tên tuổi như Nam Việt (mã: ANV), IDI Corp (mã: IDI), Sao Ta (mã: FMC) và Hóa chất Đức Giang (mã: DGC). Các doanh nghiệp phân bón như Đạm Phú Mỹ (mã: DPM), Đạm Cà Mau (mã: DCM) cũng nằm trong vùng trung lập nhờ đầu ra chủ yếu phục vụ nội địa và thị trường khu vực.

Về công nghệ và chuyển đổi số, FPT Corporation (mã: FPT) là doanh nghiệp dẫn đầu, có khả năng tăng trưởng độc lập với yếu tố thương mại Mỹ - Trung do định hướng toàn cầu hóa mạnh và dịch vụ xuất khẩu phần mềm phân tán nhiều thị trường.

Trong giai đoạn bất ổn, nhà đầu tư có xu hướng tìm đến những cổ phiếu “phòng thủ” – tức các doanh nghiệp có dòng tiền mạnh, nợ thấp và chính sách cổ tức đều đặn.

Các doanh nghiệp được BSC phân tích là có nhiều “ông lớn” như Vinamilk (mã: VNM), Nhiệt điện Quảng Ninh (mã: QTP), Đường Quảng Ngãi (mã: QNS), Đạm Phú Mỹ (mã: DPM)...

Ngoài ra, BSC cho rằng, một số cổ phiếu đang bị thị trường chiết khấu sâu do ảnh hưởng từ thuế quan, gián đoạn thương mại hoặc chu kỳ ngành không thuận lợi. Tuy nhiên, đây cũng là nhóm có thể tạo sóng nếu tình hình thương mại quốc tế được cải thiện.

Trang Mai