Khách ăn bún, phở bỗng dưng phải 'gánh' thuế cho chủ quán ăn

Đi ăn bún riêu tóp mỡ tại một thương hiệu nổi tiếng đang có gần 40 cơ sở trên cả nước vào ngày 5/6, anh Hoàng Thái (31 tuổi, quận Hoàng Mai, Hà Nội) bất ngờ khi thấy quán quen treo biển thông báo "thu thêm thuế hộ kinh doanh 4,5% trên giá trị hóa đơn". Cơ sở cũng cảnh báo tổng thanh toán có thể tăng nhẹ.

Theo anh Thái, điều này khiến người tiêu dùng như anh cảm thấy mình đang "gánh thuế thay cho chủ quán".

Người tiêu dùng phải thanh toán nhiều hơn

Anh Thái cho rằng thuế vốn dĩ là nghĩa vụ của hộ kinh doanh, được tính trực tiếp trên doanh thu và trước nay đã được các chủ cửa hàng cộng vào giá bán.

"Việc tách riêng khoản thuế và tính thêm vào hóa đơn như vậy chẳng khác nào người mua phải nộp thuế thu nhập thay cho hộ kinh doanh", anh Hoàng Thái bày tỏ suy nghĩ.

Khi Tri Thức - Znews liên hệ với thương hiệu kể trên, người đại diện cho biết việc thu thêm 4,5% giá trị hóa đơn là để tuân thủ quy định tại Nghị định 70/2025.

"Chúng tôi đã được cơ quan thuế thông báo từ tháng 3 và chính thức áp dụng kể từ ngày 1/6 năm nay, đúng thời điểm quy định có hiệu lực", người này chia sẻ.

Nhờ chủ động chuẩn bị từ sớm, cửa hàng cho biết hiện không gặp khó khăn đáng kể khi triển khai thay đổi. Sau 5 ngày vận hành theo quy trình mới, thương hiệu khẳng định chưa ghi nhận phản ứng tiêu cực nào từ phía khách hàng.

Về tác động của cách tính thuế mới, đại diện cửa hàng thừa nhận có thể phát sinh chênh lệch trong doanh thu và lợi nhuận, nhưng mức thay đổi được đánh giá là không quá lớn. Số chênh lệch cụ thể sẽ phải chờ đến cuối tháng mới có thể xác định rõ.

Thực tế, từ ngày 1/6, khoảng 37.000 hộ và cá nhân kinh doanh đang nộp thuế theo phương pháp khoán và thuộc nhóm doanh thu trên 1 tỷ đồng/năm phải áp dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền kết nối trực tiếp với cơ quan thuế.

Với quy định mới này, một số cửa hàng, quán ăn đã thông báo tính thuế giá trị gia tăng (VAT) vào hóa đơn của khách.

Một số cửa hàng, quán ăn đã tính thuế VAT vào hóa đơn của khách.

Theo bà Hà Vân - Cố vấn Tài chính của CTCP Tư vấn Đầu tư và Quản lý Tài sản FIDT, động thái thu thêm thuế trên giá trị hóa đơn là đúng về mặt pháp luật. Tuy nhiên, người bán cần niêm yết rõ ràng giá bán chưa có hay đã có VAT để tránh gây hiểu lầm cho người tiêu dùng.

Bà Hà Vân cho rằng việc sử dụng hóa đơn điện tử và tính VAT minh bạch trên tất cả hóa đơn ít nhiều sẽ gây chuyển biến lớn trong giá sản phẩm.

"Quy định mới khiến giá bán trần trụi hơn, tạo cảm giác tăng giá. Tôi cho rằng phần nào đó người tiêu dùng nhạy cảm về giá sẽ ảnh hưởng tâm lý, đặc biệt trong các khoản chi tiêu sản phẩm thiết yếu", bà nhận định.

Hộ kinh doanh cần làm gì?

Tuy nhiên, về bản chất, ngành thuế khẳng định các mức thuế không tăng, mà cơ quan quản lý chỉ nâng cao mức độ minh bạch. Bất kể hình thức thanh toán là tiền mặt, chuyển khoản hay đổi hàng, mức thuế 1,5% vẫn giữ nguyên. Trong lĩnh vực ăn uống, tổng mức thuế áp dụng là 4,5% (gồm 3% VAT và 1,5% thuế thu nhập cá nhân).

Trong giai đoạn đầu thực thi quy định mới, bà Hà Vân cho rằng việc các hộ kinh doanh chưa thích ứng về công nghệ hoặc kê khai sai sót là khó tránh khỏi. Một số lỗi dễ mắc phải là không niêm yết giá theo quy định, hoặc không sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền kết nối trực tiếp với cơ quan thuế.

Ngoài ra có thể phát sinh sai sót trong kê khai VAT, chẳng hạn không khai đúng số lượng hóa đơn, sai thông tin thuế... Hộ kinh doanh cũng có thể gặp các lỗi kỹ thuật như không đảm bảo máy tính tiền kết nối trực tiếp hoặc hóa đơn không đúng định dạng (XML, có chữ ký số)...

Trong bối cảnh mới, bà Hà Vân đề xuất các hộ kinh doanh nhanh chóng kết nối trực tiếp máy tính tiền với cơ quan thuế để phát hành hóa đơn điện tử, cũng như đăng ký nhận phê duyệt qua cổng thông tin Tổng cục Thuế.

Chủ kinh doanh cũng phải chủ động đào tạo, hướng dẫn nhân viên, theo dõi thông báo từ cơ quan thuế. Trường hợp còn chưa hiểu rõ thì nên có sự tham vấn chuyên gia hoặc luật sư.

Điều đáng chú ý thêm là phải kê khai thuế chính xác và đúng thời hạn. Các hộ kinh doanh áp dụng phương pháp khấu trừ và đảm bảo kê khai đầy đủ thông tin thuế VAT đầu vào và đầu ra; lưu giữ hồ sơ kế toán và hóa đơn điện tử trong 10 năm (theo quy định) và thực hiện kê khai thuế định kỳ.

Việc niêm yết giá công khai, minh bạch cũng cần được tuân thủ. Nếu giá thành của sản phẩm chưa có VAT, thì các hộ kinh doanh phải ghi rõ và ngược lại, đồng thời đảm bảo các giao dịch đều được ghi nhận trên hóa đơn điện tử, không sử dụng hóa đơn giấy hoặc hóa đơn không hợp lệ.

Theo Phó cục trưởng Cục Thuế Mai Sơn, trong tháng 6 này, cơ quan thuế sẽ đến từng hộ kinh doanh, hỗ trợ chuyển đổi sang hóa đơn điện tử từ máy tính tiền, đảm bảo điều kiện thực hiện tốt nhất.

Hồng Nhung