Bốn kịch bản cho cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2024

Cuộc bầu cử tổng thống năm 2024 đang rất khó đoán và trong thế bấp bênh.

Với đảng Dân chủ, trong thăm dò toàn quốc mới nhất của New York Times/Siena College, chỉ có 40% cử tri chấp thuận thành tích của Tổng thống Joe Biden và chỉ 28% tin nước Mỹ đang đi đúng quỹ đạo. Chưa đảng nào từng giữ được Nhà Trắng khi chỉ có một bộ phận nhỏ cử tri tin đất nước đang vận hành hiệu quả.

Ứng viên đảng Cộng hòa Donald Trump cũng đối mặt với những thách thức lớn không kém. Ông bị kết án hình sự, từng tìm cách lật ngược kết quả cuộc bầu cử năm 2020 và vẫn còn đối mặt với một số vụ án hình sự khác. Thông thường, cựu tổng thống không thể trụ được trong cuộc đua.

Mỗi bên còn có một điểm yếu lớn khác: Phá thai với đảng Cộng hòa và nhập cư với đảng Dân chủ.

Suy cho cùng, một ứng viên rồi sẽ chiến thắng. New York Times đã liệt kê 4 kịch bản hợp tình hợp lý có thể diễn ra trong cuộc bầu cử lần này.

Đảng Dân chủ thắng đậm

Sau thất bại bất ngờ năm 2016, đảng Dân chủ liên tiếp ghi nhận tin vui, khi đạt kết quả vang dội vào năm 2020 bầu tổng thống và năm 2022 bầu cử giữa kỳ - bất chấp xu hướng đảng nắm quyền thường mất ghế ở Quốc hội.

Mặc dù cử tri e ngại với tình hình hiện tại, nếu họ vào phòng bỏ phiếu và nghĩ đến phá thai, vụ bạo loạn Điện Capitol ngày 6/1/2021 và các mối đe dọa với nền dân chủ - như họ đã làm trong vài năm qua - thì bà Harris nắm chìa khóa Nhà Trắng trong tay. Thăm dò gần nhất của New York Times/Siena College cho thấy phó tổng thống dẫn trước 13 điểm phần trăm trong chủ đề phá thai và 7 điểm trong chủ đề nền dân chủ.

Liệu ông Trump có thể thua đậm trong kỳ bầu cử không? Có thể.

Thứ nhất, có khả năng các bên thăm dò đã điều chỉnh dữ liệu quá mức để "sửa lỗi" từ các lần trước, khi họ không được tiếp cận đầy đủ dữ liệu ủng hộ ông Trump.

Thứ 2, sức mạnh của ông Trump dựa trên nền tảng không bền vững. Ông cần phải thúc đẩy được các cử tri trẻ, da đen và gốc Tây Ban Nha bất mãn đi bỏ phiếu và bầu một ứng viên trái ngược hoàn toàn với những lựa chọn trước đây. Nếu những cử tri bất mãn này quay sang bà Harris hoặc đơn giản là không đi bỏ phiếu, cuộc đua sẽ nhanh chóng ngã ngũ.

Cuối cùng, bầu cử đang hướng về chủ đề nền dân chủ, đặc biệt do các lo ngại liệu ông Trump và đồng minh có chấp nhận kết quả hay không.

Dù cử tri đang không hài lòng với chính quyền đương nhiệm, kịch bản bà Harris thắng đậm vẫn khả thi. Ảnh: Reuters.

Nếu bà Harris vượt qua kết quả dự báo trong thăm dò dư luận thêm khoảng 2 điểm, phó tổng thống sẽ nắm được hơn 300 phiếu đại cử tri. Không có lý do nào ngăn cản bà Harris làm tốt hơn kỳ vọng.

Thực tế, khảo sát cho thấy bà Harris đang có được sự ủng hộ khá mạnh mẽ từ cử tri da trắng lớn tuổi, điều thường là thách thức lớn của đảng Dân chủ.

Thăm dò hôm 2/11 từ Selzer/Des Moines Register có lẽ là minh họa nổi bật nhất về sức mạnh tiềm tàng này: bà Harris dẫn trước ông Trump ba điểm tại Iowa - một bang vốn là thành trì của đảng Cộng hòa. Kể cả khi phó tổng thống không thể “xanh hóa” Iowa, chiến thắng vốn đã là lời phản bác dứt khoát với phong trào Make America Great Again (MAGA - Làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại).

Nếu bà Harris có thể duy trì các lợi thế truyền thống của đảng Dân chủ từ cử tri trẻ, người da đen và người gốc Tây Ban Nha, đồng thời tiếp tục nhận được sự ủng hộ từ cử tri da trắng lớn tuổi, thì kịch bản thắng áp đảo là khả thi. Thăm dò cuối cùng từ New York Times/Siena cho thấy phó tổng thống đang chiếm được ưu thế, dù muộn, ở chính những nhóm này.

2020

Khi nước Mỹ phân cực như hiện nay, không có gì ngạc nhiên khi kịch bản năm 2020 sẽ lặp lại. Ông Trump đã có tên trên lá phiếu, lần thứ 3. Cử tri có thể do dự, nhưng rồi họ sẽ bỏ phiếu giống lần trước, đem lại kết quả như năm 2020.

Về cơ bản, các cuộc thăm dò đang mô tả lại năm 2020: Cách biệt nhỏ, khoảng 1-2 điểm trong 7 bang chiến trường, nơi ông Biden và ông Trump về đích nhờ ăn được vài điểm.

Kịch bản 2020 không đồng nghĩa với việc bà Harris sẽ thắng. Ngay cả sự sụt giảm nhẹ trong tỷ lệ cử tri trẻ, da đen hoặc gốc Tây Ban Nha đi bỏ phiếu hoặc ủng hộ cũng đủ để ông Trump dẫn đầu.

Ngoài ra, ông Biden thắng ở Georgia, Arizona và Wisconsin với khoảng cách ít hơn một điểm. Trong trường hợp kịch bản 2020 lặp lại, bà Harris cần ít nhất một trong những bang này để chiến thắng.

2022

Trong bốn kịch bản, có lẽ đây là kịch bản khó thấy nhất, bởi bầu cử giữa kỳ thông thường không gợi ý nhiều về kỳ bầu cử tổng thống tiếp theo.

Tuy nhiên, thăm dò cho thấy cuộc bầu cử năm 2024 giống với năm 2022 hơn là năm 2020: Một cuộc bầu cử mà các bang, khu vực và nhóm nhân khẩu học có sự thay đổi đáng kể, nhưng theo các chiều hướng khác nhau.

Đầu tiên, lần đối đầu này diễn ra sít sao hơn nhiều so với 4 năm trước. Đây cũng là những gì diễn ra trong năm 2022, khi đảng Cộng hòa giành nhiều phiếu phổ thông nhưng vật lộn tại các bang quan trọng.

Thứ 2, ông Trump đang làm tốt ở những nơi đảng Cộng hòa xuất sắc trong bầu cử giữa kỳ, như ở New York và Florida. Bà Harris cũng có thành tích ổn ở các bang chiến trường phía bắc có nhiều cử tri da trắng, nơi đảng Dân chủ làm tốt vào năm 2022.

Chủ nghĩa dân túy bảo thủ của ông Trump trỗi dậy đã làm thay đổi nền chính trị Mỹ. Ảnh: New York Times.

Bầu cử giữa kỳ năm 2022 là điềm báo cho sự thay đổi, khi đây là kỳ bầu cử đầu tiên diễn ra sau đại dịch Covid-19 và nhiều sự kiện biến động nước Mỹ: vụ bạo loạn Điện Capitol 6/1/2021, án lệ Roe v. Wade bị lật ngược, tội phạm gia tăng và giá cả tăng vọt. Nhiều vấn đề cũng mang tính cá nhân sâu sắc, như đóng cửa trường học và yêu cầu tiêm vaccine.

Mỗi bang lại đối mặt với từng vấn đề khác nhau. Ở New York, quyền phá thai được bảo vệ theo luật của chính quyền đảng Dân chủ, nhưng những người di cư mới gây gánh nặng cho các nguồn lực. Trong khi đó, tại Michigan, việc lật ngược Roe v Wade đe dọa đến quyền phá thai.

Dẫu vậy, cho dù 2024 sẽ lặp lại kịch bản 2020 hay 2022, thì đây vẫn sẽ là một cuộc bầu cử rất gay cấn. Tuy nhiên, trong kịch bản 2022, cơ hội cho bà Harris giành được số phiếu phổ thông thấp hơn nhiều. Phó tổng thống có thể phải vật lộn ở các bang chiến trường ở vùng “Vành đai Mặt trời” (Sun Belt), như Georgia hoặc Arizona. Nếu không có Sun Belt, bà chỉ còn có thể trông chờ vào Michigan, Wisconsin và Pennsylvania, và đó không phải là một nhiệm vụ dễ dàng.

Ông Trump chiến thắng áp đảo

Trên lý thuyết, cuộc bầu cử lần này sẽ là chiến thắng của đảng Cộng hòa, bởi cử tri đang không hài lòng với chính quyền đương nhiệm.

Những dấu hiệu lạc quan cho đảng Cộng hòa đã xuất hiện suốt nhiều năm. Lần đầu tiên kể từ năm 2004, các cuộc thăm dò cho thấy đảng Cộng hòa có lợi thế về nhận dạng đảng phái. Ngoài ra, số cử tri Cộng hòa đã đăng ký cũng đông hơn phe Dân chủ tại Pennsylvania, North Carolina, Arizona và Nevada.

Đảng Dân chủ đạt được kết quả tốt trong những cuộc bầu cử có số lượng cử tri đi bầu thấp, nhưng lý do chính là bởi họ nhận được sự ủng hộ từ những cử tri hay chăm chỉ đi bầu. Cử tri của ông Trump ít tham gia bỏ phiếu, nhưng khả năng cao họ lại xuất hiện trong những kỳ bầu cử có tỷ lệ đi bầu cao.

Trên thực tế, số phiếu bầu sớm đang nghiêng về phía đảng Cộng hòa nhiều hơn so với trước đây. Đảng Dân chủ đang kỳ vọng sẽ lật ngược tình thế nhờ số lượng cử tri đi bỏ phiếu trong ngày bầu cử. Song nếu điều này không xảy ra, đây có thể là thất bại cho đảng Dân chủ.

Mặc dù khảo sát hiện tại không thể hiện một chiến thắng áp đảo cho ông Trump, kết quả bầu cử có thể sẽ khác với dự đoán, giống như vào năm 2016 và 2020, các chuyên gia đã đánh giá thấp cựu tổng thống.

Nếu đúng là vậy, thì lợi thế của bà Harris trong nhóm cử tri lớn tuổi, da trắng và các bang chiến trường miền Trung Tây, cũng chỉ là “ảo ảnh”. Cộng thêm sức hút của ông Trump gia tăng trong nhóm cử tri trẻ, da đen và gốc Tây Ban Nha, cựu tổng thống sẽ có một chiến thắng mang tính quyết định.

Và điều này sẽ đánh dấu khởi đầu cho một kỷ nguyên chính trị mới, tái cấu trúc môi trường chính trị. Chủ nghĩa dân túy bảo thủ của ông Trump trỗi dậy đã làm thay đổi nền chính trị Mỹ, đồng thời định nghĩa lại xung đột chính trị cơ bản giữa hai đảng. Nhân khẩu học chính trị cũng chứng kiến những xoay chuyển lớn, ví dụ như ông Trump đạt được bước tiến lớn trong tầng lớp lao động da trắng và cả những cử tri không phải da trắng.

Nếu sự thay đổi vẫn tiếp diễn sau khi ông Trump rời chính trường, các nhà sử học có thể sẽ nhìn lại và kết luận kết quả bầu cử năm 2024 là đỉnh cao của quá trình tái cấu trúc chính trị theo xu hướng dân túy cựu tổng thống khởi xướng cách đây một thập niên.

Phương Linh