Bộ Y tế đề xuất để cá nhân, các cặp vợ chồng tự quyết số con

Văn phòng Trung ương Đảng vừa có văn bản gửi các cơ quan liên quan, bao gồm Ủy ban Kiểm tra Trung ương, Đảng ủy Chính phủ, Đảng ủy Quốc hội và Đảng ủy Bộ Y tế, nhằm thông báo ý kiến của Bộ Chính trị về việc sơ kết thực hiện Nghị quyết số 21-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII liên quan đến công tác dân số và điều chỉnh các chính sách phù hợp với tình hình mới.

Tại phiên họp ngày 14/2/2025, Bộ Chính trị đã xem xét đề xuất từ Ủy ban Kiểm tra Trung ương về việc rà soát các quy định của Đảng liên quan đến xử lý vi phạm chính sách dân số, cũng như báo cáo của Ban Cán sự đảng Bộ Y tế sau 7 năm thực hiện Nghị quyết số 21-NQ/TW. Bộ Chính trị nhất trí với nội dung báo cáo và các kiến nghị về điều chỉnh chính sách dân số, đồng thời thông qua Kết luận về việc tiếp tục thực hiện Nghị quyết này.

Bộ Chính trị giao Đảng ủy Chính phủ chỉ đạo Đảng ủy Bộ Y tế nghiên cứu, tiếp thu các ý kiến của Bộ Chính trị và các cơ quan liên quan để hoàn thiện Kết luận trình Thường trực Ban Bí thư xem xét, ban hành. Đồng thời, Đảng ủy Quốc hội và Đảng ủy Chính phủ sẽ phối hợp thúc đẩy tiến trình xây dựng và trình Quốc hội thông qua Luật Dân số vào năm 2025 theo tinh thần Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng.

Trước mắt, các cơ quan liên quan cần khẩn trương rà soát và điều chỉnh các văn bản pháp luật quy định về số con, đặc biệt là Pháp lệnh số 06/2003 và Pháp lệnh số 08/2008 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, với mục tiêu hoàn thành trong quý I/2025.

Bộ Y tế khẳng định rằng, nhờ sự lãnh đạo của Đảng, Nhà nước cùng với sự vào cuộc của các cấp, ngành và toàn hệ thống chính trị, công tác dân số đã đạt được những kết quả quan trọng. Các chính sách và pháp luật về dân số ngày càng hoàn thiện.

Từ năm 2006 đến 2021, Việt Nam duy trì mức sinh thay thế và tốc độ tăng dân số hợp lý. Đến năm 2023, quy mô dân số nước ta đạt hơn 104 triệu người, vượt mục tiêu đặt ra cho năm 2030. Giai đoạn dân số vàng hiện nay đang mang lại nhiều lợi thế cho phát triển kinh tế - xã hội, trong khi chất lượng dân số và chỉ số phát triển con người (HDI) tiếp tục được nâng cao. Tuổi thọ trung bình của người Việt Nam cũng tăng đáng kể, tạo nền tảng vững chắc cho việc chuyển đổi chính sách từ kế hoạch hóa gia đình sang dân số và phát triển.

Tuy nhiên, qua quá trình rà soát, Bộ Y tế nhận thấy nhiều quy định về dân số chưa đồng bộ với hệ thống pháp luật hiện hành và không còn phù hợp với thực tiễn. Cụ thể, một số điều trong Pháp lệnh Dân số mâu thuẫn với Hiến pháp, đặc biệt là các quy định hạn chế quyền quyết định số con của cá nhân. Bên cạnh đó, một số quy định hiện nay không còn cần thiết do đã được điều chỉnh trong các luật khác, chẳng hạn như chính sách hạn chế tập trung dân cư vào các đô thị lớn.

Ngoài ra, quy định giới hạn số con (chỉ cho phép mỗi cặp vợ chồng sinh một hoặc hai con) không còn phù hợp khi mức sinh đang có xu hướng giảm liên tục trong những năm qua. Việc duy trì mức sinh thay thế một cách bền vững đòi hỏi chính sách dân số phải linh hoạt hơn.

Vì vậy, trong dự thảo sửa đổi Điều 10 của Pháp lệnh Dân số, Bộ Y tế đề xuất các cặp vợ chồng và cá nhân có quyền và nghĩa vụ sau:

1. Tự quyết định thời gian sinh con, số con và khoảng cách giữa các lần sinh.

2. Chăm sóc và bảo vệ sức khỏe sinh sản, thực hiện các biện pháp phòng tránh bệnh nhiễm khuẩn đường sinh sản, bệnh lây truyền qua đường tình dục, HIV/AIDS.

3. Thực hiện các nghĩa vụ khác liên quan đến sức khỏe sinh sản theo quy định của pháp luật.

Việc sửa đổi này hướng tới mục tiêu đảm bảo quyền lợi của người dân, đồng thời tạo điều kiện cho chính sách dân số linh hoạt, phù hợp với thực tế và yêu cầu phát triển trong giai đoạn mới.

NH