Bộ trưởng Y tế: Thuốc lá mới là cửa ngõ để ma túy núp bóng vào Việt Nam

Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan phát biểu thảo luận tại tổ sáng 22-11. Ảnh: PHAN THẢO

Bộ trưởng đưa ra những số liệu chứng minh sự cần thiết phải tăng thuế thuốc lá. Theo đó, sử dụng thuốc lá gây ra tới 28 nhóm bệnh. Ước tính, Việt Nam có hơn 84.500 ca tử vong do hút thuốc lá chủ động và 18.800 ca tử vong do hút thuốc thụ động.

Bên cạnh đó, khoảng hơn 20% các ca bệnh không lây nhiễm có nguyên nhân từ sử dụng thuốc lá. Ước tính của Hội Y tế công cộng, tổn thất hàng năm lên tới hơn 108.000 tỷ đồng, tương đương hơn 1,1%GDP, trong khi thuế thuốc lá thấp nên chỉ thu được dưới 20.000 tỷ đồng/năm.

Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), tính trung bình thuế suất của các nước trên thế giới thì thuế chiếm 62% giá bán lẻ (có nước lên tới 80%), trong khi đó ở Việt Nam mới chiếm khoảng 36%; WHO khuyến cáo cần chiếm tới 75% trở lên.

Dự thảo luật đã đề xuất 2 phương án bổ sung thuế suất tuyệt đối trên bao thuốc lá bên cạnh thuế suất theo tỷ lệ hiện hành. Bộ Y tế ủng hộ và thống nhất với phương án 2 do Chính phủ đề xuất nhằm giảm tỷ lệ hút thuốc. Tuy nhiên, với mức thuế này thì tỷ lệ sử dụng sẽ chỉ giảm xuống còn khoảng 37,5% ở nam giới, chưa đạt được mục tiêu đề ra trong chiến lược Quốc gia về phòng, chống tác hại của thuốc lá đến năm 2030.

Do đó, Bộ Y tế đề xuất tăng mức thuế này lên 5.000 đồng/bao vào năm 2026 và tăng theo lộ trình để đạt 15.000 đồng/bao vào năm 2030.

Đối với quy định về thuế TTĐB cho thuốc lá mới, Bộ Y tế đề nghị bỏ quy định tại Điều 12 dự thảo luật về việc: “giao Chính phủ quy định việc áp dụng thuế TTĐB cụ thể đối với từng loại sản phẩm thuốc lá mới trong trường hợp được phép nhập khẩu, sản xuất, kinh doanh tại Việt Nam".

Bộ trưởng cho rằng, hiện nay, Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá chưa quy định về các sản phẩm thuốc lá mới, bao gồm thuốc lá nung nóng, thuốc lá điện tử. Do đó, việc đưa các sản phẩm này vào diện chịu thuế TTĐB trong khi chưa có cơ sở pháp lý là không phù hợp; kể cả trong trường hợp mang tính dự phòng thì cũng là quy định thừa, gây hiểu lầm về định hướng cho phép sản xuất, kinh doanh, lưu hành các loại sản phẩm này.

Bộ trưởng cho rằng, đây đang là vấn đề nóng, cử tri cả nước và nhân dân rất quan tâm, bởi các sản phẩm thuốc lá mới độc hại, gây bệnh, gây nghiện nhanh, là cửa ngõ để ma túy núp bóng vào Việt Nam, đặc biệt đối tượng học sinh, sinh viên.

Thuốc lá điện tử đang là vấn đề nóng.

Đồng tình áp thuế THĐB với nước giải khát chứa đường
Theo WHO, tại Việt Nam, tiêu thụ rượu bia tăng rất nhanh trong những năm qua, năm 2020 là 9,3 lít cồn /người trưởng thành (15 tuổi trở lên)/năm, cao gần gấp đôi so với trung bình thế giới là 5,5 lít/ người trưởng thành/năm.

Bộ trưởng cho rằng, rượu bia tác hại nghiêm trọng cho cả sức khỏe thể chất và tinh thần, gây ra 31 nhóm bệnh và rối loạn sức khỏe bao gồm xơ gan, ung thư và các vấn đề rối loạn tâm thần. Hơn nữa, lái xe sau khi uống rượu bia là nguyên nhân hàng đầu gây thương tích và tử vong do giao thông; say rượu, bia là một yếu tố nguy cơ chính của bạo lực gia đình.

Tử vong do rượu bia ở Việt Nam đã tăng nhanh trong những năm qua. Do đó, Bộ Y tế nhất trí với phương án 2 và lộ trình tăng thuế đối với mặt hàng rượu, bia như dự thảo luật.

Bộ trưởng cũng cho biết, hiện đã có bằng chứng mạnh mẽ của WHO rằng việc tiêu thụ thường xuyên đồ uống có đường làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường loại 2, tim mạch, sâu răng, loãng xương và gây thừa cân, béo phì, từ đó dẫn đến tăng nguy cơ mắc các bệnh không lây nhiễm khác bao gồm ung thư.

Tại Việt Nam, tiêu thụ đồ uống có đường đã tăng gấp 4 lần trong 15 năm, từ 18,5 lít/người năm 2009 lên 66 lít/người năm 2023. Xu hướng gia tăng đáng báo động này là một yếu tố quan trọng góp phần làm tăng tỷ lệ thừa cân béo phì ở thanh thiếu niên trong độ tuổi 15-19, đã tăng hơn gấp đôi từ 8,5% năm 2010, lên 19% vào năm 2020, khiến nhóm người trẻ có nguy cơ mắc các bệnh mãn tính và các rối loạn sức khỏe. Ít nhất 104 quốc gia trên toàn thế giới và 6 quốc gia trong khu vực ASEAN đã áp dụng thuế TTĐB đối với đồ uống có đường.

Bộ Y tế nhất trí đề xuất của Chính phủ trong việc áp thuế TTĐB trước mắt đối với nước giải khát có chứa đường theo tiêu chuẩn Việt Nam, còn các loại đồ uống có đường khác sẽ có lộ trình để áp thuế sau khi đã thực hiện ổn định đối với nước giải khát có đường.

Về thuế suất, dự thảo đưa ra mức thuế suất 10% trên giá bán ra của doanh nghiệp sản xuất, nhập khẩu, Bộ trưởng cho rằng, theo tính toán với mức thuế suất này chỉ làm tăng 5% giá bán lẻ. Mức tăng giá bán lẻ như vậy là không đáng kể, chưa đủ tác động làm thay đổi hành vi tiêu dùng. Ví dụ, sản phẩm nước giải khát đang có giá 10.000 đồng/chai sau khi áp thuế TTĐB có giá bán là 10.500 đồng/chai. Bộ Y tế nhận được đề xuất của WHO đề nghị áp một lộ trình thuế với mức tăng cao hơn để bảo đảm giá tăng 20% do tăng thuế theo khuyến cáo toàn cầu của WHO (tương đương với mức thuế suất 40%), nhằm giảm mức tăng tiêu thụ đối với các sản phẩm không có lợi cho sức khỏe này.

(Theo sggp.org.vn)