Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng: Sửa Luật Quy hoạch là không thể chậm trễ

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng giải trình trước Quốc hội. Ảnh: VT

Giải trình trước các ý kiến đại biểu Quốc hội nêu ra, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, theo kế hoạch lập pháp ban đầu, Luật Quy hoạch sẽ được sửa đổi một cách tổng thể, đồng bộ trong thời gian tới. Tuy nhiên, do yêu cầu từ thực tiễn, đặc biệt là để kịp thời thực hiện chủ trương sắp xếp lại các đơn vị hành chính cấp tỉnh theo Kết luận số 121 và 127 của Bộ Chính trị, việc sửa đổi một số nội dung cấp thiết của luật là không thể chậm trễ.

Theo ông Thắng, nếu không kịp sửa trước ngày 1/7, thời điểm chính thức vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp thì các địa phương sẽ không thể triển khai điều chỉnh quy hoạch, kéo theo hệ lụy là hàng loạt dự án đầu tư phát triển không thể tiến hành. Đây là lý do Chính phủ buộc phải trình Quốc hội sửa gấp một số điều khoản trọng yếu, trong khi việc sửa tổng thể sẽ tiếp tục được chuẩn bị và trình sau.

Ông Thắng cũng cho hay, dự thảo Luật tập trung vào ba nội dung cốt lõi. Theo đó, trước hết là tạo điều kiện cho việc điều chỉnh quy hoạch ở tất cả các cấp ngay sau khi việc sắp xếp các đơn vị hành chính có hiệu lực. Các quy hoạch hiện hành vẫn được tiếp tục triển khai cho tới khi quy hoạch mới chính thức được phê duyệt, nhằm bảo đảm tính liên tục trong quản lý nhà nước.

Thứ hai, Luật lần này đẩy mạnh phân cấp, phân quyền tối đa, trao thêm thẩm quyền và tính tự chủ, sáng tạo, tự chịu trách nhiệm cho các địa phương, bộ, ngành trong việc lập, điều chỉnh và phê duyệt quy hoạch. Bởi, nếu tiếp tục áp dụng quy định hiện hành, mọi thay đổi dù nhỏ ở địa phương cũng phải trình lên cấp trung ương, gây ách tắc, chậm trễ trong triển khai dự án.

Về việc sửa Luật lần này nhằm gỡ ngay các vướng mắc thực tiễn, tạo hành lang pháp lý thông thoáng để các địa phương triển khai các dự án trọng điểm, đáp ứng mục tiêu tăng trưởng 8% năm 2025 và phấn đấu tăng trưởng hai con số trong giai đoạn 2026–2030? theo ông Thắng, đây là bước sửa có tính nền móng để mở đường cho đợt sửa đổi toàn diện sắp tới. Bởi từ khi ban hành đến nay, Luật Quy hoạch đã bộc lộ nhiều bất cập. Đặc biệt là xung đột giữa các quy hoạch kỹ thuật chuyên ngành và hệ thống quy hoạch quốc gia, vùng, tỉnh. Do đó, dự thảo Luật lần này đưa tạm thời 28 loại quy hoạch kỹ thuật chuyên ngành vào hệ thống để đảm bảo tính đồng bộ và giải quyết mâu thuẫn. Tuy nhiên, về lâu dài khi sửa Luật tổng thể cần rà soát, loại bỏ những loại quy hoạch chuyên ngành không còn cần thiết, không thể để nhiều như hiện nay.

Ông Thắng nêu rằng, việc đẩy mạnh phân cấp, phân quyền cho 34 địa phương vận hành thông suốt là triển khai tốt nhiệm vụ phát triển kinh tế xã hội mà không bị vướng khi thu hút doanh nghiệp đầu tư, thu hút các dự án. Tinh thần là phân cấp mạnh mẽ và phân quyền tối đa theo định hướng “địa phương quyết, địa phương làm và địa phương chịu trách nhiệm”, gắn với triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. Theo đó, nhiều thẩm quyền trước đây thuộc Quốc hội sẽ được chuyển giao cho Chính phủ, như quyền quyết định phân vùng lập quy hoạch, phê duyệt quy hoạch không gian biển quốc gia và quy hoạch sử dụng đất quốc gia.

Về việc đại biểu băn khoăn liệu có vượt thẩm quyền của Quốc hội trong quyết định quy hoạch?, ông Thắng cho biết, hiện Quốc hội có thẩm quyền quyết định quy hoạch quốc gia, trong đó bao gồm cả phần quy hoạch về không gian biển quốc gia. Do đó, về tổng thể Quốc hội vẫn kiểm soát nội dung này. Hiện nay, để điều chỉnh về quy hoạch không gian biển hay quy hoạch đất quốc gia, Chính phủ phải trình Quốc hội, mà Quốc hội mỗi năm chỉ họp 2 kỳ. Do đó Chính phủ đề xuất phân cấp để đảm bảo linh hoạt, kịp thời trong điều hành.

Bên cạnh đó, dự thảo Luật cũng phân cấp thẩm quyền tổ chức lập quy hoạch cho các bộ tổ chức thẩm định quy hoạch ngành quốc gia, UBND cấp tỉnh tổ chức thẩm định quy hoạch tỉnh. Việc thẩm định quy hoạch có thể theo hình thức họp Hội đồng thẩm định hoặc là lấy ý kiến thẩm định bằng văn bản. Bộ trưởng, trưởng ngành được phê duyệt điều chỉnh quy hoạch ngành quốc gia, Chủ tịch UBND cấp tỉnh phê duyệt điều chỉnh quy hoạch tỉnh sau khi được HĐND thông qua để thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính. Những điều chỉnh này giúp giảm bớt tầng nấc trung gian, tiết kiệm thời gian và nâng cao hiệu quả điều hành ở các cấp.

Đồng thời, dự thảo Luật cũng thực hiện đơn giản hóa mạnh mẽ thủ tục hành chính trong quá trình điều chỉnh quy hoạch. Cụ thể, các bước lập nhiệm vụ lập quy hoạch và xin chủ trương điều chỉnh đều được loại bỏ. Nhờ vậy, thời gian thực hiện quy trình điều chỉnh quy hoạch sẽ giảm tới 45–54% so với trình tự hiện hành. Bên cạnh đó, dự thảo Luật cũng bổ sung các quy định cụ thể nhằm xử lý mâu thuẫn giữa các quy hoạch vốn là điểm nghẽn lâu nay trong thực tiễn. Trong trường hợp quy hoạch do các cơ quan khác nhau lập có mâu thuẫn, cơ quan cấp trên như Thủ tướng Chính phủ sẽ là người quyết định quy hoạch nào cần điều chỉnh. Với các quy hoạch do cùng một cơ quan lập, chính cơ quan đó sẽ chịu trách nhiệm giải quyết.

Đáng chú ý, theo ông Thắng, dự thảo Luật lần này cũng ghi nhận vai trò của chính quyền cấp xã tuy không có thẩm quyền ban hành quy hoạch, nhưng lại là đơn vị trực tiếp tổ chức triển khai. Vì vậy, dự thảo Luật quy định bắt buộc lấy ý kiến cấp xã trong quá trình lập và điều chỉnh quy hoạch, đảm bảo tính thực tiễn và khả năng thi hành. Đồng thời, nội dung quy hoạch cấp quốc gia, vùng và tỉnh sẽ được thiết kế theo hướng khung định hướng, mở rộng không gian phát triển, trong khi nội dung kỹ thuật cụ thể sẽ do các quy hoạch chuyên ngành thể hiện, tạo tính linh hoạt trong triển khai thực tiễn.

Trước một số ý kiến cho rằng nên tạm dừng Luật Quy hoạch để chờ sửa tổng thể, ông Thắng bày tỏ quan điểm không thể dừng được. Một quốc gia phải có Luật, phải có quy hoạch. Dừng lại sẽ gây hỗn loạn, làm gián đoạn điều hành từ Trung ương đến địa phương. Ví như Luật Đấu thầu dù còn những điểm chưa phù hợp nhưng vẫn là Luật cần thiết và phổ biến ở tất cả các quốc gia. Điều quan trọng là phải cầu thị, điều chỉnh để phù hợp với tình hình mới, chứ không thể bỏ hoặc ngừng. Dự thảo sửa đổi Luật Quy hoạch lần này tuy mang tính cục bộ nhưng là bước đi mang tính nền tảng, nhằm xử lý ngay các vấn đề bức thiết đang cản trở hoạt động của các địa phương.

Việt Thắng