Bộ trưởng Bộ Công an: Cho phép mua bán dữ liệu cá nhân là cho phép mua bán quyền con người

Sáng 24/5, Quốc hội thảo luận tại hội trường về dự án Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân, nhiều đại biểu Quốc hội bày tỏ nhất trí với sự cần thiết ban hành luật.

Góp ý dự thảo luật, đại biểu Hoàng Minh Hiếu (Nghệ An) cho rằng việc dự thảo Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân phân biệt dữ liệu cá nhân cơ bản và dữ liệu cá nhân nhạy cảm là hết sức cần thiết, vì dữ liệu nhạy cảm đòi hỏi các biện pháp bảo vệ chặt chẽ hơn.

Theo dự thảo, việc bảo vệ dữ liệu cá nhân trong lĩnh vực sức khỏe, bảo hiểm, tài chính, ngân hàng, thông tin tín dụng phải áp dụng quy định về bảo vệ dữ liệu cá nhân nhạy cảm. Đại biểu cho rằng đây là cách tiếp cận rất đúng xu hướng hiện nay.

Đại biểu Hoàng Minh Hiếu, Nghệ An. (Ảnh: Media Quốc hội)

Đại biểu Hoàng Minh Hiếu đề nghị chỉ nên quy định chi tiết danh mục đối với loại dữ liệu cá nhân nhạy cảm bởi theo kinh nghiệm của nhiều nước, đây là nội dung quan trọng, liên quan đến quyền của các cá nhân; do đó luật các nước thường quy định chi tiết một số loại dữ liệu cá nhân nhạy cảm ngay trong luật.

Ông Hiếu nêu ví dụ, luật của Nhật Bản nêu những dữ liệu như trạng thái xã hội, hồ sơ bệnh án, hồ sơ phạm tội…; luật của Trung Quốc liệt kê dữ liệu nhạy cảm gồm nhận dạng sinh trắc học, tín ngưỡng tôn giáo, dữ liệu y tế, chăm sóc sức khỏe, tài khoản tài chính, dữ liệu theo dõi vị trí...

Từ thực tế đó, ông Hiếu đề nghị cơ quan soạn thảo quy định một số loại dữ liệu cơ bản ngay trong luật, còn những thông tin khác giao Chính phủ quy định, phù hợp với yêu cầu của từng thời kỳ.

Đại biểu Tô Thị Bích Châu (TP.HCM) cũng thống nhất cao về việc ban hành luật bảo vệ dữ liệu cá nhân, đặc biệt là dữ liệu nhạy cảm.

“Trong các giao dịch dân sự ngày nay, chúng ta thường cung cấp thông tin qua mạng, qua điện thoại hay email. Khi thông tin cá nhân bị lợi dụng, có thể là bị xâm phạm, cung cấp dịch vụ hay dùng để bôi nhọ, chơi xấu, đưa tin xấu độc để hạ uy tín trên mạng, ảnh hưởng đến cuộc sống của nhiều người, nhiều người vì bức xúc mà kết thúc cuộc sống. Dữ liệu cá nhân nhạy cảm cần được quy định rõ ràng, cụ thể hơn, đồng thời cần được bảo vệ bí mật cao hơn so với dữ liệu cá nhân”, bà Châu nói.

Đại biểu Tô Bích Châu. (Ảnh: Media Quốc hội).

Đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) không đồng ý với quy định dữ liệu cá nhân có thể được công khai: “Không thể dữ liệu cá nhân nào cũng phải được công khai, vì dữ liệu cá nhân là đời sống riêng tư và bí mật của gia đình, là danh dự và uy tín của cá nhân... Thời gian qua tội phạm đã sử dụng dữ liệu cá nhân của người dân để thực hiện hành vi vi phạm pháp luật. Nhiều nạn nhân đã và đang bị tội phạm khai thác triệt để dữ liệu cá nhân nhằm hưởng lợi về kinh tế, xâm phạm đời tư, xuyên tạc, nói xấu họ”.

Đại biểu Hòa cũng đặt câu hỏi, dữ liệu cá nhân là bí mật nhưng không hiểu sao bọn tội phạm lại dễ dàng khai thác được: “Đời sống riêng tư, đời sống gia đình, số điện thoại, số tài khoản ngân hàng…, tự nhiên họ biết và họ biết rất là chính xác. Vì thế, tôi cho rằng chúng ta phải cần quan tâm để tránh tội phạm lợi dụng”.

Đề xuất cấm mua bán dữ liệu cá nhân như hàng hóa

Phát biểu làm rõ các ý kiến đại biểu nêu, Bộ trưởng Bộ Công an Lương Tam Quang khẳng định việc sớm ban hành luật là rất cần thiết, Chính phủ đã đề xuất Quốc hội xem xét ban hành thông qua tại một kỳ họp.

Theo ông, hiện khoảng 150 nước có quy định về dữ liệu cá nhân. Bối cảnh chuyển đổi số sâu rộng ảnh hưởng tới mỗi cá nhân trên không gian mạng, đến quyền nhân thân, quyền riêng tư; nguy cơ xâm hại gia tăng sẽ đe dọa đến an ninh con người.

Bộ trưởng Bộ Công an Lương Tam Quang. (Ảnh: Media Quốc hội).

Bộ trưởng Bộ Công an nhấn mạnh, mục tiêu của luật là điều chỉnh được vấn đề xâm phạm dữ liệu cá nhân đang nhức nhối trong thực tiễn; đồng thời có tính dự báo, bao quát các công nghệ mới để bảo vệ dữ liệu cá nhân toàn diện nhất.

Từ thực tiễn đấu tranh với hành vi xâm phạm dữ liệu cá nhân, Chính phủ đã trình Quốc hội dự thảo luật quy định các hành vi bị nghiêm cấm liên quan đến dữ liệu cá nhân, trong đó có mua bán dữ liệu cá nhân. Theo Bộ trưởng, nhận thức về vấn đề này của nhiều tổ chức, cá nhân còn hạn chế, điều này tạo ra "vùng xám" trong bảo vệ dữ liệu cá nhân.

Bộ trưởng Lương Tam Quang cho rằng dữ liệu cá nhân gắn liền với quyền con người, quyền nhân thân riêng tư nên không thể xem là hàng hóa, tài sản của doanh nghiệp. Dữ liệu cá nhân là tài nguyên đặc biệt, yêu cầu khai thác phải đi đôi với bảo vệ ở mức cao nhất.

"Cho phép mua bán dữ liệu cá nhân là cho phép mua bán quyền con người, quyền định đoạt thông tin của người khác", ông Quang nói, cho biết đây cũng là quan điểm phù hợp với thông lệ quốc tế, xác định ranh giới giữa sử dụng và định đoạt. Ưu tiên phát triển nhưng phải đi đôi với bảo vệ; thiết lập các cơ sở bảo vệ dữ liệu cá nhân nhưng không vi phạm các nguyên tắc bảo vệ dữ liệu cá nhân.

Bộ trưởng cho biết, trong các vụ lừa đảo, chiếm đoạt tài sản quy mô lớn mà Bộ Công an đã đấu tranh và triệt phá thời gian qua, yếu tố lộ lọt mua bán dữ liệu cá nhân là nguyên nhân chính dẫn đến hành vi phạm tội. Việc mua bán dữ liệu cá nhân như hàng hóa diễn ra với số lượng rất lớn, bán nhiều lần cho nhiều đối tượng; tội phạm xây dựng kịch bản lừa đảo, tiếp cận nạn nhân chính xác, dễ dàng.

Ông Lương Tam Quang cho rằng nhiều tổ chức thiếu quy định, chính sách quản lý chặt chẽ khiến nhân viên lấy thông tin khách hàng rồi cập nhật theo thời gian thực và bán cho những kẻ lừa đảo. Đây cũng là vấn đề được nhiều đại biểu nêu về nạn lừa đảo trong các lĩnh vực tài chính, ngân hàng, viễn thông, điện lực, bảo hiểm và vận chuyển hàng.

Bộ trưởng Bộ Công an cho biết, từ thực tế trên, Chính phủ nhận thấy nếu không cấm buôn bán dữ liệu cá nhân như hàng hóa thông thường và có chế tài xử lý nghiêm minh thì rất nhiều thủ đoạn để hình thành "chợ đen" về dữ liệu cá nhân sẽ phát sinh, gây thiệt hại rất lớn và sự bất an cho người dân.

PHẠM DUY