Bộ tiêu chí quốc gia nông thôn mới giai đoạn 2026–2030 có điểm gì mới?

Theo đó, ngày 29/12/2025, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đã ký Quyết định số 51/2025/QĐ-TTg ban hành Bộ tiêu chí quốc gia về nông thôn mới giai đoạn 2026-2030. Đây là căn cứ quan trọng để các địa phương triển khai xây dựng nông thôn mới trong giai đoạn phát triển mới, theo hướng thực chất, bền vững và nâng cao đời sống người dân nông thôn.

Theo Quyết định, Bộ tiêu chí quốc gia về nông thôn mới giai đoạn 2026-2030 gồm ba nội dung chính: Bộ tiêu chí quốc gia về xã nông thôn mới; Quy định khung thí điểm xây dựng xã nông thôn mới hiện đại; Quy định tỉnh, thành phố hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới trong giai đoạn 2026-2030.

Bộ tiêu chí quốc gia về xã nông thôn mới giai đoạn 2026-2030 bao gồm 10 tiêu chí với 47 chỉ tiêu, bao quát các lĩnh vực then chốt - Ảnh: Thành ủy Hà Nội.

Bộ tiêu chí quốc gia về xã nông thôn mới giai đoạn 2026-2030 gồm 10 tiêu chí với 47 chỉ tiêu, bao quát các lĩnh vực then chốt như: quy hoạch; hạ tầng kinh tế - xã hội; phát triển kinh tế nông thôn; đào tạo nguồn nhân lực; văn hóa, giáo dục, y tế; giảm nghèo và an sinh xã hội; khoa học công nghệ và chuyển đổi số; môi trường và cảnh quan nông thôn; xây dựng hệ thống chính trị và hành chính công; tiếp cận pháp luật, bảo đảm an ninh - quốc phòng.

Điểm mới đáng chú ý là mỗi tiêu chí được thiết kế theo 3 nhóm xã, gồm xã nhóm 1, nhóm 2 và nhóm 3, phù hợp với quá trình sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã và trình độ phát triển của từng địa bàn. Cách tiếp cận này được đánh giá là bước đột phá, chấm dứt cách tiếp cận “một bộ tiêu chí áp dụng cho mọi xã”, giúp tăng tính linh hoạt, sát thực tiễn và khả năng hoàn thành mục tiêu.

Trong đó, xã nhóm 1 là các xã liền kề đô thị, có định hướng phát triển thành đô thị hoặc có tỷ trọng nông nghiệp dưới 10% trong cơ cấu kinh tế, hoặc được quy hoạch là đô thị mới. Xã nhóm 2 là các xã không thuộc nhóm 1 và nhóm 3. Xã nhóm 3 là các xã khu vực II và III thuộc vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi theo phân định của cấp có thẩm quyền.

Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, việc Trung ương chỉ ban hành một Bộ tiêu chí quốc gia về xã nông thôn mới trong giai đoạn 2026-2030 xuất phát từ yêu cầu thực tiễn khi cả nước đã thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp, quy mô xã sau sắp xếp lớn hơn, không gian và dư địa phát triển được mở rộng.

Để bảo đảm chất lượng xây dựng nông thôn mới trong giai đoạn phát triển mới, các địa phương cần tập trung nguồn lực, triển khai quyết liệt và đồng bộ. Trên cơ sở rà soát, tiếp thu ý kiến các bộ, ngành và địa phương, nhiều tiêu chí, chỉ tiêu của nông thôn mới nâng cao giai đoạn 2021-2025 đã được tích hợp; đồng thời, các chính sách mới về nông nghiệp, nông dân, nông thôn mang tính đột phá cũng được cụ thể hóa với mức yêu cầu cao hơn, nhằm tạo chuyển biến rõ nét về chất.

Điều này đồng nghĩa với việc, để đạt chuẩn nông thôn mới giai đoạn 2026-2030, các địa phương phải có quyết tâm cao, nỗ lực lớn và huy động nhiều nguồn lực, hướng tới mục tiêu cuối cùng là nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân nông thôn.

Quyết định 51/2025/QĐ-TTg cũng quy định khung thí điểm xây dựng xã nông thôn mới hiện đại giai đoạn 2026-2030, áp dụng đối với các xã đã đạt chuẩn nông thôn mới theo mức của xã nhóm 1.

Theo đó, xã nông thôn mới hiện đại phải có thu nhập bình quân đầu người cao hơn tối thiểu 10% so với mức quy định đối với xã nhóm 1 trên địa bàn tỉnh, đồng thời đáp ứng các tiêu chí do UBND cấp tỉnh ban hành, bảo đảm hạ tầng số, sử dụng năng lượng mới hoặc tái tạo, phát triển nông nghiệp thông minh, an sinh xã hội, môi trường sống an toàn, cảnh quan sáng - xanh - sạch - đẹp, giữ gìn bản sắc văn hóa và bảo đảm an ninh, trật tự.

Việc thí điểm được thực hiện theo hướng phân cấp cho địa phương, khuyến khích triển khai ở những nơi có điều kiện, tránh làm dàn trải. Đây sẽ là cơ sở để tổng kết, rút kinh nghiệm vào cuối giai đoạn 2026-2030, phục vụ xây dựng mô hình áp dụng rộng rãi sau năm 2030.

Bên cạnh đó, Quyết định số 51 quy định 13 điều kiện để tỉnh, thành phố hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới, tăng 5 điều kiện so với giai đoạn trước. Quy định này nhằm tạo động lực để các địa phương phấn đấu nâng cao chất lượng nông thôn mới một cách thực chất, bền vững.

Quyết định số 51/2025/QĐ-TTg có hiệu lực từ ngày 15/2/2026, mở ra giai đoạn mới cho chương trình xây dựng nông thôn mới, với trọng tâm là nâng cao đời sống vật chất, tinh thần và môi trường sống của người dân nông thôn trên cả nước.

Đức Bách