Bộ Nội vụ đề xuất nhiều chính sách lương, thưởng để thu hút chuyên gia khoa học
Bộ Nội vụ đề xuất nhiều chế độ, chính sách ưu đãi nhằm thu hút chuyên gia khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.
Bộ Tư pháp đang thẩm định hồ sơ dự thảo về việc ban hành Nghị định quy định chế độ, chính sách thu hút chuyên gia khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, do Bộ Nội vụ trình.
Dự thảo nêu rõ đối tượng được đề xuất áp dụng là người Việt Nam ở nước ngoài và người nước ngoài đáp ứng tiêu chí chuyên gia; Văn phòng Trung ương Đảng, Cơ quan Ủy ban Kiểm tra Trung ương, các Ban Đảng Trung ương, MTTQ Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội ở Trung ương…

Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà. Ảnh: VGP
Tốt nghiệp cử nhân, tiến sĩ thuộc nhóm 200 đại học hàng đầu thế giới
Theo dự thảo, chuyên gia nghiên cứu học thuật là người có trình độ chuyên môn cao, trực tiếp thực hiện hoặc chủ trì công trình nghiên cứu tạo ra tri thức mới, có kết quả được công bố và thẩm định theo quy định của pháp luật.
Chuyên gia ứng dụng là người có trình độ chuyên môn cao, trực tiếp áp dụng tri thức khoa học, công nghệ vào thực tiễn để tạo ra sản phẩm, dịch vụ, giải pháp kỹ thuật hoặc quy trình mới, được cơ quan, tổ chức có thẩm quyền công nhận kết quả.
Dự thảo đưa ra các tiêu chí chung cũng như tiêu chí cụ thể của chuyên gia nghiên cứu học thuật. Về tiêu chí cụ thể, Bộ Nội vụ nêu rõ là tốt nghiệp trình độ tiến sĩ từ các trường đại học trong nhóm 200 đại học hàng đầu thế giới, có ít nhất 5 năm kinh nghiệm công tác trong các viện, trung tâm nghiên cứu, trường đại học, phòng thí nghiệm, các doanh nghiệp công nghệ lớn trên thế giới.
Đồng thời họ cũng phải đáp ứng một trong các tiêu chí khác theo quy định. Cụ thể, sở hữu các phát minh, sáng chế đã được cấp bằng sáng chế tại các nước tiên tiến trên thế giới.
Có tối thiểu 10 bài báo quốc tế đăng trên các tạp chí danh tiếng hoặc là thành viên hội đồng khoa học của các tạp chí uy tín, hoặc tham gia hướng dẫn thành công ít nhất 2 nghiên cứu sinh tiến sĩ. Có giải thưởng hoặc ghi nhận, chứng nhận cống hiến trong giới học thuật hoặc các bảng xếp hạng uy tín về công nghệ…
Với chuyên gia ứng dụng phải tốt nghiệp đại học trở lên từ các trường đại học trong nhóm 200 đại học hàng đầu thế giới, có ít nhất 5 năm công tác tại các tổ chức trong lĩnh vực khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.
Đồng thời, những người này cần đáp ứng một trong các tiêu chí như đang giữ các vị trí chuyên gia, quản lý công nghệ và tương đương, có các sản phẩm hoặc dự án được thương mại hóa thành công tại các doanh nghiệp công nghệ hàng đầu trên thế giới hoặc các doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo.
Hoặc sở hữu các phát minh, sáng chế đã được cấp bằng sáng chế tại các nước tiên tiến hoặc sản phẩm được ứng dụng quy mô lớn. Đã từng là thành viên hoặc được mời tham gia nghiên cứu tại các phòng thí nghiệm có tên tuổi, uy tín trên thế giới.
Có tầm ảnh hưởng, uy tín, được xếp thứ hạng cao về đóng góp trong cộng đồng mã nguồn mở, là diễn giả thường xuyên được mời phát biểu tại các hội nghị, diễn đàn công nghệ uy tín hoặc được mời thỉnh giảng tại các trường đại học trong nhóm 200 đại học hàng đầu thế giới.

Chuyên gia khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số được hưởng nhiều ưu đãi về tiền lương, thưởng, chăm sóc y tế, nghỉ dưỡng. Ảnh: THANH THÙY
Nhiều ưu đãi về tiền lương, thưởng
Cũng theo đề xuất của Bộ Nội vụ, tiền lương được thỏa thuận bảo đảm tương xứng với nhiệm vụ được giao trên cơ sở tham khảo mức lương đã hưởng của chuyên gia và mức tiền lương trung bình trên thị trường lao động trong nước và quốc tế.
Tiền thưởng hàng năm do cơ quan, tổ chức, đơn vị được giao chủ trì thực hiện chương trình, nhiệm vụ, dự án quyết định căn cứ đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ được giao và tối đa 4 tháng tiền lương theo hợp đồng.
Thưởng tối thiểu 30% lợi nhuận thu được từ việc cho thuê, bán, chuyển nhượng, chuyển giao quyền sử dụng, tự khai thác, sử dụng kết quả nhiệm vụ khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Tối thiểu 30% giá trị của kết quả nhiệm vụ khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo được xác định khi góp vốn, hợp tác, liên doanh, liên kết, kinh doanh dịch vụ hoặc thành lập doanh nghiệp theo quy định về phân chia lợi nhuận từ thương mại hóa kết quả nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ và đổi mới sáng tạo của chuyên gia và thỏa thuận tại hợp đồng lao động.
Những người này còn được hỗ trợ ban đầu một tháng lương theo hợp đồng để ổn định chỗ ở, di chuyển, mua sắm thiết yếu. Được miễn thuế thu nhập cá nhân theo quy định của pháp luật về thuế thu nhập cá nhân đối với tiền lương, tiền thưởng, thu nhập theo hợp đồng lao động.
Các chuyên gia cũng được hưởng chính sách ưu đãi về xuất cảnh, nhập cảnh; được cấp thị thực nhiều lần hoặc thẻ tạm trú tương ứng với thời gian thực hiện chương trình, nhiệm vụ. Được cung cấp trang thiết bị làm việc, nghiên cứu đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ được giao.
Được tiếp cận thông tin, tài liệu chuyên môn liên quan cần thiết phục vụ cho việc thực hiện nhiệm vụ. Được hỗ trợ tiền thuê nhà, phương tiện đi lại hoặc cung cấp căn hộ tiêu chuẩn, phương tiện đi lại trong thời gian làm chuyên gia…
Ưu tiên nhập quốc tịch Việt Nam
Về chăm sóc y tế, nghỉ dưỡng và nghỉ phép trong năm, theo dự thảo, các chuyên gia được cung cấp gói chăm sóc sức khỏe tự nguyện không quá 1% tiền lương một năm theo hợp đồng lao động.
Hàng năm, họ được hưởng 7 ngày nghỉ dưỡng trong nước và được hỗ trợ kinh phí (tối đa 1 tháng lương theo hợp đồng lao động) cho bản thân cùng thành viên gia đình (bao gồm cha, mẹ, vợ hoặc chồng, con dưới 18 tuổi).
Ngoài ra, họ cũng được nghỉ phép theo quy định, được chi trả kinh phí vé máy bay khứ hồi 1 lần/năm cho chuyên gia cùng thành viên gia đình (bao gồm cha, mẹ, vợ hoặc chồng, con dưới 18 tuổi) về nước.
Sau khi kết thúc nhiệm vụ, chuyên gia là người nước ngoài được ưu tiên nhập quốc tịch Việt Nam nếu có nguyện vọng. Với chuyên gia là người Việt Nam ở nước ngoài có nguyện vọng thì được xem xét tiếp nhận vào làm công chức, viên chức không qua thi tuyển nếu đáp ứng điều kiện theo quy định của pháp luật về quốc tịch, pháp luật về cán bộ, công chức, viên chức.
Họ còn được xem xét bổ nhiệm chức vụ lãnh đạo, quản lý không cần đáp ứng điều kiện về thời gian công tác, quy hoạch và các điều kiện khác theo quy định nếu cơ quan, đơn vị có nhu cầu.
Nêu lý do về sự cần thiết của việc ban hành quy định, Bộ Nội vụ - cơ quan soạn thảo cho hay Việt Nam hiện chưa có quy định riêng về tiêu chí, quy trình tuyển chọn hay cơ chế, chính sách thu hút chuyên gia khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, trong khi đây là các nhân vật chủ chốt để triển khai các chương trình, đề án lớn về công nghệ, đô thị thông minh, hạ tầng số, an ninh mạng...
Việc chưa có các quy định nêu trên khiến cho công tác tìm kiếm và tiến cử nhân tài chiến lược gặp nhiều khó khăn.
Nhiều chuyên gia giỏi trong và ngoài nước chưa sẵn sàng tham gia do thiếu bảo đảm pháp lý và điều kiện làm việc tương xứng. Cạnh đó, chúng ta cũng đang thiếu công cụ pháp lý để gắn kết trách nhiệm, quyền hạn và đánh giá hiệu quả của các cá nhân được giao nhiệm vụ tầm quốc gia.