Bỏ giấy phép xây dựng, lòng dân vui mừng

Quá nhiều hành vi nhũng nhiễu dân khi cấp GPXD

Đã có rất nhiều chuyện "hành dân" kiểu dở khóc dở cười khi người dân đi xin GPXD nhà ở. Không chỉ tốn kém về những chi phí không tên khá lớn thì để có một GPXD, người dân có khi phải đi "mòn đường chết cỏ”. Vậy nhưng sau đó, vẫn còn những chuyện nhũng nhiễu không tên khác.

Không chỉ người dân khổ, cả cán bộ cấp phường, xã cũng có "nỗi khổ" khác là vi phạm hình sự. Nhiều, rất nhiều vụ án cán bộ phường, xã "hành dân" khi xin GPXD bị vướng vào vòng lao lý. Trường hợp điển hình là vào ngày 29/5, Công an tỉnh Gia Lai đã khởi tố bị can, bắt tạm giam ông Đặng Mậu Thảo (33 tuổi, trú P.Hội Thương, TP.Pleiku), là một công chức Phòng Kinh tế, hạ tầng và đô thị TP.Pleiku để điều tra tội "nhận hối lộ". Theo Công an Gia Lai, hành vi nhận hối lộ của ông Thảo diễn ra từ năm 2022 đến năm 2024, với 19 lần nhận hối lộ từ 14 cá nhân, doanh nghiệp với số tiền 71,5 triệu đồng để cấp GPXD nhà ở.

Những hành vi phạm tội tương tự thường xảy ra ở các đô thị, nơi mà việc xin GPXD thường rất khó khăn, đặc biệt là với những cao ốc cần có nhiều tầng XD, còn rất nhiều kẽ hở để công chức lợi dụng "làm tiền" người dân. Không chỉ tiêu cực trong việc xin GPXD, các khâu khác như hoàn thiện cũng còn quá nhiều kẽ hở để công chức vòi vĩnh người dân. Ngày 21/3, Công an TP.Hà Nội cho biết đã bắt 6 cán bộ là chủ tịch phường, cán bộ Đội quản lý trật tự xây dựng P.Hoàng Liệt, Q.Hoàng Mai về tội "nhận hối lộ". Các đối tượng này đã vòi vĩnh, sách nhiễu người dân trong công tác hoàn thiện nhà của một người dân XD nhà từ 3,5 tầng thành 5 tầng. Chủ nhà XD đã chung chi nhóm cán bộ này hàng trăm triệu đồng. Ngoài ra nhóm này cũng đã nhận gần 1 tỷ đồng của nhiều cá nhân khác để không tiến hành kiểm tra trật tự XD các công trình, bỏ qua lỗi sai phạm trong XD.

Đặng Mậu Thảo, công chức Phòng Kinh tế, hạ tầng và đô thị TP.Pleiku, tỉnh Gia Lai, bị bắt tạm giam

Khi Thủ tướng bức xúc

Tại phiên họp Chính phủ chuyên đề về XD pháp luật tháng 5 vừa qua, Thủ tướng Phạm Minh Chính chỉ đạo cương quyết cắt bỏ các thủ tục không cần thiết, trong đó có thủ tục cấp phép XD. Chỉ đạo này đã nhận được sự đồng tình, ủng hộ của người dân.

Tại phiên họp, Thủ tướng Chính phủ cho rằng đất của người dân đã có quyền sử dụng nên họ có quyền XD. Không chỉ vậy, mảnh đất đã được quy hoạch chi tiết về chiều cao, tỷ lệ cây xanh, mật độ XD, khoảng cách giữa các nhà với nhau, khoảng cách với vỉa hè. Tất cả đã có quy định nên không việc gì phải đi xin GPXD. UBND xã, phường phải đi kiểm tra xem người dân có xây đúng không.

Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ đã nhận thấy những kẽ hở trong việc cấp GPXD, vì vậy trong Công điện ngày 29/5, Thủ tướng yêu cầu Bộ XD khẩn trương rà soát, đơn giản hóa 361 thủ tục hành chính và 447 điều kiện kinh doanh thuộc lĩnh vực quản lý. Mục tiêu là cắt giảm tối thiểu 30% thời gian giải quyết, chi phí tuân thủ và điều kiện kinh doanh trong năm 2025.

Thủ tướng yêu cầu Bộ XD phải rút gọn thủ tục cấp GPXD với dự án đã có quy hoạch chi tiết 1/500 hoặc nằm trong khu vực có thiết kế đô thị. Hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật hiện hành sẽ được rà soát toàn diện để bỏ những quy định lỗi thời, gây cản trở đầu tư. Các tiêu chuẩn quan trọng, nhất là trong lĩnh vực quy hoạch XD, phải được bổ sung kịp thời để giảm áp lực cho nhà đầu tư.

Thủ tướng nhấn mạnh dù thời gian qua, Chính phủ đã ban hành nhiều nghị quyết thúc đẩy cải cách hành chính, nhiều phản ánh cho thấy thủ tục XD vẫn còn rườm rà, kéo dài và tốn kém. Do đó, Thủ tướng yêu cầu tiếp tục đẩy mạnh phân cấp, giao quyền cho địa phương trong công tác thẩm định, cấp phép; đồng thời, cần rà soát toàn diện các quy trình đang áp dụng, trọng tâm là rút ngắn thời gian xử lý, loại bỏ các khâu trung gian không cần thiết, nhất là với dự án đã có quy hoạch chi tiết 1/500 hoặc thuộc khu vực quy hoạch rõ ràng nhằm tiết kiệm thời gian và chi phí cho người dân, doanh nghiệp, tăng cường hậu kiểm.

Đây là chỉ đạo mạnh mẽ của Chính phủ nhằm tháo gỡ điểm nghẽn thủ tục trong lĩnh vực XD - một trong những rào cản lớn với quá trình phục hồi và phát triển của thị trường bất động sản cũng như các dự án hạ tầng trên cả nước.

Theo Luật XD 2014, thời gian cấp GPXD phụ thuộc vào loại hình công trình. Với nhà ở riêng lẻ, thời gian cấp phép là 15 ngày kể từ ngày nhận đủ hồ sơ hợp lệ; còn các công trình khác, thời gian cấp phép là 20 ngày làm việc. Thủ tục xin cấp GPXD gồm 4 bước và thời hạn giải quyết cấp phép không quá 15 ngày. Tuy nhiên thực tế không như vậy, còn rất nhiều kẽ hở để các cơ quan chức năng nhũng nhiễu, "làm tiền" người dân và doanh nghiệp.

Tại TPHCM, UBND TP đã phê duyệt quy chế quản lý kiến trúc trên địa bàn, nên việc bỏ GPXD nhà riêng lẻ dễ thực hiện

TPHCM kiến nghị thay GPXD bằng đăng ký XD từ ngày 01/7

Viện Kinh tế Tài nguyên và Môi trường thuộc Đại học Quốc gia TPHCM vừa có kiến nghị cho đăng ký XD thay GPXD nhằm đơn giản hóa thủ tục theo đúng tinh thần chỉ đạo của Thủ tướng Phạm Minh Chính trong Công điện ngày 29/5. TS Phạm Viết Thuận, Viện trưởng Viện Kinh tế Tài nguyên và Môi trường đánh giá việc đề xuất bỏ GPXD của Thủ tướng Chính phủ là điều rất phù hợp.

Theo TS Thuận, kiến nghị này để thuận tiện trong việc bỏ GPXD nhưng không làm mất vai trò quản lý Nhà nước về XD, đặc biệt hơn là không gian kiến trúc đô thị của TPHCM. TS Phạm Viết Thuận cho rằng việc bỏ GPXD theo quy định trước đây của Luật XD đã thực hiện đối với quy hoạch tỷ lệ 1/500 đã phê duyệt, cụ thể Luật XD 2003. Tuy nhiên vẫn còn nhiều khu vực chưa đồng bộ trong quá trình thực hiện. Để thống nhất, Viện đề xuất lãnh đạo TPHCM xem xét chỉ đạo các sở, ngành liên quan thống nhất liên sở ngành cho đăng ký XD thay cho GPXD như hiện nay kể từ ngày 01/7/2025 trên cơ sở lộ giới hẻm và kiến trúc XD nhà ở được quy định trong Quyết định 56 của UBND TP.

Theo đề xuất này, trình tự thủ tục được hướng dẫn bằng mẫu đăng ký do UBND phường, xã thống nhất ban hành, bảo đảm nhanh gọn, đủ thông tin nhằm phục vụ quá trình giám sát và hoàn công công trình cho người dân theo quy định. Trường hợp người dân cố tình sai phạm so với đăng ký XD thì xử lý theo pháp luật hiện hành về vi phạm trong lĩnh vực XD.

Viện này còn kiến nghị xem xét điều chỉnh tăng chiều cao công trình XD ít nhất một tầng đối với công trình có chiều rộng thực tế hơn 5,5m và chiều dài công trình tối thiểu là 12m trong quy định tại Quyết định 56. Mục đích là để tăng tỷ lệ sử dụng đất XD trong bối cảnh đô thị hóa tăng thêm trong 5 năm qua và để không gây áp lực về lưu thông trong khu đô thị.

Cần quy hoạch chi tiết 1/500

Theo Luật XD 2014, hoạt động cấp phép XD được thực hiện với công trình XD nhà ở tại các đô thị, dự án đầu tư kinh doanh bất động sản, nhà ở quy mô lớn; còn khu vực nông thôn chưa thực hiện cấp phép XD. Trước đó, Luật Nhà ở 2003 cũng không quy định chủ đầu tư dự án phải thực hiện thủ tục cấp GPXD, thẩm định thiết kế; dự án có phê duyệt quy hoạch chi tiết 1/500 là chủ đầu tư được XD.

Được biết hiện nay, sau khi được phê duyệt quy hoạch chi tiết 1/500, chủ đầu tư dự án phải thực hiện tiếp các bước lập, phê duyệt thiết kế cơ sở; trình cơ quan quản lý Nhà nước thẩm định thiết kế kỹ thuật và xin cấp GPXD dự án. Điều đáng nói là các bước này có nội dung giống nội dung quy hoạch chi tiết 1/500 đã được duyệt. Với các bước này, doanh nghiệp mất khoảng 6 tháng chờ đợi, tốn kém chi phí và bỏ lỡ nhiều cơ hội kinh doanh.

Thực tế ai làm XD cũng biết nội dung bản vẽ quy hoạch chi tiết 1/500 thể hiện tất cả các mặt bằng, mặt đứng, mặt cắt công trình, khoảng lùi trước, lùi sau của công trình, chiều cao, mật độ XD giống như nội dung GPXD. Vì thế, thủ tục cấp GPXD với các dự án đầu tư XD là không cần thiết; cơ quan quản lý căn cứ vào quy hoạch chi tiết 1/500 của từng dự án là hậu kiểm, giám sát được. Do vậy với các dự án bất động sản, nhà ở thương mại đã được cấp thẩm quyền phê quyệt quy hoạch chi tiết 1/500 không cần GPXD.

Vấn đề quan trọng nhất hiện nay là cần phủ kín quy hoạch 1/500 trước mắt ở các đô thị. Người dân muốn xây nhà trên đất của mình chỉ cần tìm hiểu quy hoạch, thiết kế đô thị đã được duyệt và tự XD đúng theo quy hoạch. Điểm hạn chế là hiện nay ở nước ta chỉ có một số tuyến đường tại các đô thị được phê duyệt quy hoạch chi tiết 1/500. Muốn đơn giản thủ tục hành chính, bỏ cấp phép XD bắt buộc phải lập quy hoạch chi tiết 1/500 các tuyến đường, tuyến phố. Chưa làm được thì chính quyền cần chọn khu vực có nhu cầu XD cao lập quy hoạch chi tiết trước, công khai tại phường, xã để người dân theo đó mà XD. Cơ quan quản lý Nhà nước về ngành XD, địa phương phường, xã cần công khai quy hoạch chi tiết 1/500, thiết kế đô thị đã được duyệt trên cổng thông tin để người dân, doanh nghiệp biết và tuân thủ.

Thực tế tại TPHCM, từ năm 2021, UBND TP đã phê duyệt quy chế quản lý kiến trúc trên địa bàn (được ban hành kèm Quyết định 56). Quy chế đã quy định rõ về mật độ XD, tầng cao, chiều cao, khoảng lùi, các bộ phận kiến trúc công trình như ban công, mái che thang, ô văng, tầng hầm, tầng lửng... cho từng tuyến đường, từng dãy phố. Do vậy, việc miễn hoặc giảm bớt GPXD với nhà ở riêng lẻ là việc làm dễ dàng. Điều quan trọng là thay vì tiền kiểm, cơ quan chức năng sẽ tiến hành hậu kiểm một cách khách quan, nghiêm minh và khoa học, giúp người dân bỏ được nhiều thủ tục phiền hà, đỡ tốn một khoản chi phí, khỏi mất thời gian và hạn chế tiêu cực.

Vĩnh Hy