Bộ GD-ĐT lý giải về dự kiến bốc thăm môn thứ 3 thi vào lớp 10

Thứ trưởng Bộ GD-ĐT Phạm Ngọc Thưởng. Ảnh: QUANG PHÚC

Cụ thể, 2 phương thức tuyển sinh THPT được đưa ra xin ý kiến góp ý là xét tuyển và thi tuyển. Với hình thức xét tuyển, căn cứ để xét tuyển là kết quả rèn luyện và học tập các năm học chương trình giáo dục phổ thông cấp THCS hoặc chương trình giáo dục thường xuyên cấp THCS của đối tượng tuyển sinh. Nếu lưu ban lớp nào thì lấy kết quả năm học lại của lớp đó.

Với thi tuyển, số lượng môn thi là 3 môn, gồm: Toán, Ngữ văn và 1 môn thi do Sở GD-ĐT tổ chức bốc thăm ngẫu nhiên trong số các môn học còn lại. Môn thi được bốc thăm phải công bố trước ngày 31-3 hàng năm.

Trả lời về vấn đề này tại họp báo Chính phủ chiều 7-10, Thứ trưởng Bộ GD-ĐT Phạm Ngọc Thưởng cho biết, năm học 2024-2025 đã khép kín một chu kỳ thực hiện Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 từ lớp 1 đến lớp 12. Năm học 2024-2025, ngành giáo dục cân nhắc tuyển sinh vào lớp 10 và thi tốt nghiệp THPT theo Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 vào khoảng giữa tháng 6, 7-2025.

Bộ GD-ĐT đang khẩn trương xây dựng quy chế thi tuyển sinh vào lớp 10 và thi tốt nghiệp THPT. Dự kiến đến tháng 11 sẽ ban hành quy chế thi tốt nghiệp THPT; ngày 15-10 sẽ đăng lên cổng thông tin điện tử về dự thảo quy chế thi tốt nghiệp THPT, thi tuyển sinh vào lớp 10.

Với thi tuyển sinh vào lớp 10, về quan điểm xây dựng quy chế thi, Bộ GD-ĐT xác định nguyên tắc, quan điểm cốt lõi. Một là không gây áp lực, gây tốn kém cho phụ huynh, cho học sinh và xã hội với tinh thần là gọn nhẹ. Hai là thúc đẩy được hoạt động giáo dục, đặc biệt là giáo dục toàn diện để học sinh chuẩn bị những bước cơ bản, bước đầu về phẩm chất và năng lực, để các em có đủ điều kiện có thể tiếp tục học lên cấp bậc cao hơn là THPT, hoặc có thể học nghề và thực hành nghề nghiệp ngay.

Ba là đảm bảo công tác quản lý nhà nước. Đó là Bộ GD-ĐT quy định khung để phục vụ công tác quản lý nhà nước trong kiểm tra, thanh tra, đánh giá và đồng thời, cũng thực hiện tốt nguyên tắc phân cấp, phân quyền, rõ thẩm quyền, rõ trách nhiệm của các Sở GD-ĐT trong quyết định một số nội dung thuộc thẩm quyền.

Từ 3 nguyên tắc cốt lõi và cơ bản này, Bộ GD-ĐT chỉ đạo xây dựng quy chế thi tốt nghiệp, thi tuyển sinh vào 10 với những nội dung cơ bản. Theo đó, về phương thức thi, có 3 phương thức: thi tuyển; xét tuyển và phối hợp giữa thi tuyển và xét tuyển. Tất cả những nội dung này thuộc về thẩm quyền của địa phương, tức là Sở GD-ĐT tham mưu cho UBND tỉnh phê duyệt, lựa chọn và có căn cứ nguyên tắc. Nếu số lượng học sinh thi hay số lượng nhu cầu đầu vào phù hợp, tức là cung - cầu phù hợp thì không nhất thiết phải thi mà có thể xét tuyển…

Về môn thi, quy định khung cứng của bộ là 2 môn: Ngữ văn và môn Toán, còn môn thứ 3 nằm trong số những môn còn lại. Đối với những môn có đánh giá, cho điểm thì do các Sở GD-ĐT quyết định nhưng phải do UBND tỉnh, thành phê duyệt. Thời gian thi, Bộ GD-ĐT cũng quy định thống nhất; cùng với đó là công tác ra đề, coi thi, chấm thi, công bố điểm.

Để xây dựng những nội dung này, Bộ GD-ĐT đã có khảo sát tổng hợp, đánh giá rất kỹ lưỡng công tác thi tuyển sinh vào lớp 10 trong 10 năm qua, qua đó, thấy rằng nếu không có quy định khung cũng như phân cấp thì công tác quản lý của chúng ta vẫn có những bất cập.

Qua thống kê, Bộ GD-ĐT nhận thấy, về phương thức thi thì cơ bản ổn định. Về số lượng môn thi, đa số các tỉnh lựa chọn 3 môn, có khoảng 3-4 tỉnh lựa chọn 2 môn, cho thấy sự không đồng nhất. Mặt khác, môn thi thứ 3 cũng chưa có quy định thống nhất, tạo ra sự bất cập, điều đó sẽ khó kiểm tra, đánh giá đối với công tác quản lý của trung ương cũng như đánh giá mặt bằng trong quá trình dạy học của cơ sở.

Theo Thứ trưởng, phương thức chọn môn thứ 3 được quan tâm nhất. Nếu để địa phương tự chọn, việc này có thể ảnh hưởng bởi ý chí chủ quan của người đứng đầu, gây ra nhiều hệ lụy. Nhưng nếu chọn 1 môn cố định, Bộ GD-ĐT lo ngại gây ra tình trạng học tủ, học lệch. Như thế, học sinh không được chuẩn bị đầy đủ phẩm chất và năng lực theo yêu cầu của chương trình mới.

Do đó, bộ đang nghiên cứu có thể có các phương thức, hình thức khác nhau có thể lựa chọn trong số các môn còn lại, ví dụ như năm nay có thể thi môn khoa học xã hội, năm sau có thể khoa học tự nhiên, năm sau có thể các môn khoa học khác hoặc có thể bốc thăm, điều này Bộ GD-ĐT đang lấy ý kiến.

Ngay cả thời gian thi các môn của các tỉnh thành cũng khác nhau, “trăm hoa đua nở”, do đó, Bộ GD-ĐT cho rằng, phải có sự thống nhất. Nếu làm tốt thì thuận lợi hơn cho các Sở GD-ĐT, tránh được những rủi ro, bất cập.

“Bộ GD-ĐT xây dựng dự thảo thông tư này với quan điểm lắng nghe ý kiến từ cấp cơ sở nhưng trên một nguyên tắc và đảm bảo quy định thống nhất quản lý nhà nước, đảm bảo khoa học về đánh giá và đảm bảo đầu ra theo mục tiêu của Chương trình Giáo dục phổ thông năm 2018, phù hợp với cấp học”, Thứ trưởng nói.

Thông tư cũng sẽ trên cơ sở đánh giá toàn diện kỹ lưỡng công tác thi tuyển sinh vào lớp 10 của giai đoạn trước để vừa mang tính ổn định, vừa có sự đổi mới phù hợp với Chương trình Giáo dục phổ thông 2018.

PHAN THẢO