Bỏ cấp huyện: Bước đột phá tư duy nền hành chính

Kết luận 126 và 127 của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về triển khai nghiên cứu, đề xuất tiếp tục sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị đã giao Đảng ủy Chính phủ chủ trì nghiên cứu định hướng tiếp tục sắp xếp bỏ cấp hành chính trung gian (cấp huyện).

TS Nguyễn Đức Quyền, chuyên gia quản lý công, Học viện Cán bộ TP.HCM, nhìn nhận điều này sẽ mang tính đột phá, thể hiện tinh thần cách mạng tiến bộ, phá bỏ tư duy cũ để thực sự hướng đến một nền hành chính tinh gọn, hiệu quả, phục vụ người dân và doanh nghiệp.

Việc bỏ cấp hành chính trung gian hướng tới đẩy mạnh cải cách hành chính và ứng dụng công nghệ thông tin, đảm bảo sự kết nối và thông suốt giữa các cấp. Ảnh minh họa: HOÀNG GIANG

Bỏ tổ chức chính quyền địa phương ở cấp huyện?!

. Phóng viên: Thưa ông, có thể hiểu việc bỏ cấp hành chính trung gian là bỏ những cơ quan nào (bỏ bộ máy hành chính cấp huyện hay chính quyền địa phương ở đơn vị hành chính cấp huyện…)?

+ TS Nguyễn Đức Quyền: Định hướng bỏ cấp hành chính trung gian (cấp huyện) là một chủ trương lớn, thể hiện quyết tâm của Đảng và Nhà nước trong việc tinh gọn bộ máy, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước.

Dưới góc nhìn của nhà nghiên cứu, tôi cho rằng việc bỏ cấp hành chính trung gian cần được hiểu một cách toàn diện theo tinh thần Kết luận 126 và 127 của Bộ Chính trị và phát biểu của Tổng Bí thư Tô Lâm.

Hiểu đúng về việc bỏ cấp hành chính trung gian không chỉ đơn thuần là việc bỏ bộ máy hành chính cấp huyện (các phòng, ban chuyên môn) mà còn bao gồm cả việc xem xét, nghiên cứu mô hình bỏ tổ chức chính quyền địa phương ở cấp huyện.

Mục tiêu là giảm bớt tầng nấc trung gian, tránh chồng chéo về chức năng, nhiệm vụ. Đồng thời, giảm chi phí hành chính, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho người dân và doanh nghiệp trong giải quyết thủ tục hành chính.

Như vậy, xem xét mô hình tổ chức chính quyền quốc gia ba cấp (Trung ương, tỉnh, xã) hoặc bốn cấp (Trung ương, tỉnh, huyện, xã) là một phần trong quá trình nghiên cứu bỏ cấp hành chính trung gian.

TS Nguyễn Đức Quyền, chuyên gia quản lý công, Học viện Cán bộ TP.HCM

. Tổng Bí thư Tô Lâm có đề cập đến việc 80% các nước trên thế giới đang áp dụng mô hình tổ chức chính quyền ba cấp?

+ Việc bỏ cấp hành chính trung gian (cấp huyện) là một xu hướng đang được nhiều quốc gia trên thế giới quan tâm, đặc biệt là trong bối cảnh đẩy mạnh cải cách hành chính và ứng dụng công nghệ thông tin như hiện nay.

Nhiều quốc gia phát triển như các nước Bắc Âu (Đan Mạch, Thụy Điển), Canada, Úc... đã thực hiện việc tinh gọn bộ máy hành chính. Việc tham khảo kinh nghiệm quốc tế là cần thiết để áp dụng phù hợp vào điều kiện thực tiễn của Việt Nam trong kỷ nguyên mới. Tuy nhiên, cần phân cấp, trao quyền rõ ràng cho cấp xã và nâng cao năng lực cho cấp tỉnh để thực hiện các nhiệm vụ được giao khi tinh gọn bộ máy.

Tại Việt Nam, chúng ta cần có sự chuẩn bị kỹ lưỡng về cơ sở pháp lý, nguồn lực và đội ngũ cán bộ. Xác định rõ mục tiêu, phạm vi và thời gian thực hiện việc bỏ cấp huyện, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, phân định rõ chức năng, nhiệm vụ của các cấp hành chính, đảm bảo sự phù hợp với điều kiện thực tiễn, tăng cường tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm của chính quyền địa phương.

Tôi cho rằng chúng ta cần đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý hành chính, đảm bảo sự kết nối và thông suốt giữa các cấp như xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, đất đai, kinh tế... để phục vụ cho quản lý.

Việc thấy rõ nhất trong thời gian tới là chính sách phải phù hợp để giải quyết vấn đề cán bộ dôi dư cũng như nâng cao năng lực của đội ngũ, đáp ứng yêu cầu của tình hình mới.

Cần thay đổi rất nhiều văn bản pháp lý

. Theo định hướng, ngành công an sẽ thí điểm trước việc này, sau đó có thể tới tòa án, viện kiểm sát…

+ Nếu đi theo lộ trình này thì đây sẽ là một bước đi chiến lược, tạo tiền đề quan trọng, vững chắc để tiến tới bỏ bộ máy hành chính/chính quyền địa phương ở đơn vị hành chính cấp huyện trên phạm vi toàn quốc.

Theo tôi, ngành công an có tính đặc thù cao, có hệ thống tổ chức dọc từ Trung ương đến địa phương, nếu thực hiện tốt việc bỏ cấp huyện sẽ tạo tính thống nhất cao, thuận lợi trong chỉ đạo, điều hành từ Trung ương.

Việc thí điểm trong ngành công an sẽ giúp đánh giá một cách toàn diện những tác động của việc bỏ cấp huyện đối với một hệ thống dọc; tạo ra mô hình hoạt động hiệu quả, chứng minh tính khả thi của việc bỏ cấp huyện, xóa bỏ những lo ngại về sự xáo trộn, gián đoạn trong hoạt động quản lý nhà nước.

Yếu tố then chốt để thí điểm thành công đó là sự chỉ đạo quyết liệt từ Trung ương, sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ, ngành, sự tham gia của chính quyền địa phương và đồng thuận của người dân.

. Vậy việc bỏ cấp huyện sẽ đặt ra những thách thức ra sao?

+ Bên cạnh những thuận lợi như tôi đã phân tích ở trên thì thách thức lớn nhất là vấn đề thời gian để đảm bảo ổn định nguồn lực và thông suốt trong hoạt động. Sẽ có một chút áp lực về thời gian, dôi dư cán bộ ở một vài nơi nhưng không có vấn đề gì nếu chúng ta có sự chuẩn bị kỹ lưỡng, đồng bộ và quyết tâm cao thực hiện từ các cấp, các ngành cũng như sự ủng hộ của toàn dân.

Thách thức tiếp theo là việc này sẽ cần thay đổi và bổ sung rất nhiều các văn bản pháp lý liên quan, do vậy cần thời gian nghiên cứu kỹ càng và thực hiện chuẩn xác.

Dẫu vậy, định hướng bỏ cấp huyện là một quyết định mang tính chiến lược, có ý nghĩa quan trọng đối với sự phát triển của đất nước nên cần tận dụng được thời cơ và vượt qua thách thức để hướng đến một nền hành chính nhanh, mạnh, thông suốt từ các cấp, các ngành liên quan.

Theo các chuyên gia, định hướng bỏ cấp huyện là một quyết định mang tính chiến lược, có ý nghĩa quan trọng đối với sự phát triển của đất nước. Ảnh: NGUYỄN TIẾN

Phá bỏ tư duy cũ

. Như vậy, đây sẽ là cuộc cải cách theo tinh thần cách mạng tiến bộ?

+ Đúng vậy. Đây sẽ là một bước đi táo bạo, mang tính đột phá, thể hiện tinh thần cách mạng tiến bộ. Tôi hoàn toàn ủng hộ chủ trương này và kỳ vọng vào một tương lai tươi sáng cho nền hành chính Việt Nam với việc phá bỏ tư duy cũ.

Việc duy trì bộ máy hành chính cồng kềnh, nhiều tầng nấc trung gian không còn phù hợp với yêu cầu phát triển của xã hội hiện đại. Nhất là khi chúng ta bước vào kỷ nguyên mới, rất cần thay đổi phương thức quản lý hành chính, hướng tới sự tinh gọn, hiệu quả theo hướng quản lý công mới (NPM-New Public Management).

Nếu bỏ cấp huyện sẽ thúc đẩy quá trình phân cấp, phân quyền mạnh mẽ hơn cho cấp tỉnh và cấp xã, tạo điều kiện chủ động, linh hoạt hơn trong việc giải quyết các vấn đề của địa phương, phát huy tính tự chủ, sáng tạo. Ngoài ra, điều này còn giúp giảm bớt thủ tục hành chính, tiết kiệm thời gian và chi phí cho người dân, doanh nghiệp. Đồng thời, tiết kiệm được một số nguồn lực đáng kể để đầu tư cho các lĩnh vực ưu tiên khác như giáo dục, y tế, hạ tầng…

Khi định hướng quan trọng này được triển khai trên thực tế, chúng ta kỳ vọng vào một nền hành chính thực sự tinh gọn, hiệu quả, hoạt động theo hướng phục vụ người dân và doanh nghiệp. Bộ máy hành chính sẽ được tổ chức một cách khoa học, hợp lý, đội ngũ cán bộ, công chức có trình độ chuyên môn cao, tâm huyết với công việc. Chính quyền địa phương năng động, sáng tạo, có khả năng thích ứng linh hoạt với những thay đổi của môi trường.

Tôi cho rằng cuộc cải cách này sẽ góp phần quan trọng vào sự phát triển bền vững của đất nước, nâng cao vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế. Chúng ta sẽ có một xã hội công khai, minh bạch, nơi người dân có thể dễ dàng tiếp cận thông tin và tham gia vào quá trình quản lý nhà nước, tạo điều kiện cho người dân giám sát hoạt động của chính quyền.

Một lần nữa, tôi nhấn mạnh đây chính là bước đi mang tính lịch sử, mở ra một chương mới cho nền hành chính Việt Nam.

. Xin cảm ơn ông.

LÊ THOA thực hiện