Bỏ các phong trào, hội thi cấp huyện, liệu có chuyển sang thi theo…cụm?

Bài viết "Từ năm học 2025-2026 sẽ không còn các kỳ thi, hội thi, phong trào cấp huyện?" đăng trên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam ngày 23/3/2025 đã nhận được sự quan tâm, chia sẻ của nhiều bạn đọc, nhất là đội ngũ giáo viên trên cả nước.

Nhìn chung, đa phần các thầy cô giáo khi chia sẻ ý kiến của mình về thông tin này đều thể hiện sự đồng tình, lạc quan vì khi không còn các phong trào cấp huyện sẽ giảm bớt được áp lực cho giáo viên và học sinh nhưng cũng có ý kiến cho rằng bỏ cấp huyện thì có thể lại chuyển sang thi…cụm nên đâu cũng vào đấy.

Nhưng, những phong trào cấp huyện có thể chuyển sang cụm thực tế không nhiều bởi nếu thi cụm chỉ có thể được vài phong trào mang tính giao lưu còn nếu để tính thành tích thi đua cho nhà trường, giáo viên và học sinh thì gần như không thể bởi tính pháp lí rất thấp.

Vì vậy, nếu tới đây khi hoàn thành sáp nhập tỉnh, xã và bỏ cấp huyện cũng đồng thời bỏ các kỳ thi, hội thi, phong trào ở cấp huyện vẫn là một tín hiệu tích cực, thiết thực nhằm giảm tải cho giáo viên, học sinh cấp tiểu học và trung học cơ sở.

Một khi khâu quản lý chuyên môn được tập trung về một đầu mối là sở giáo dục và đào tạo thì các phong trào thi đua được sở triển khai, tổ chức sẽ khách quan hơn khi đa phần giám khảo sẽ không còn chịu tác động ràng buộc giữa các mối quan hệ như cấp huyện hiện nay.

Ảnh minh họa

Hiện nay cấp huyện đang tổ chức những phong trào nào?

Phòng giáo dục và đào tạo hiện nay đang quản lý chuyên môn 3 cấp học, đó là cấp mầm non, tiểu học và trung học cơ sở. Đa số cấp tỉnh phát động, tổ chức phong trào, hội thi, cuộc thi, kỳ thi nào thì cấp huyện cũng sẽ tổ chức như vậy. Điều này đồng nghĩa có thêm một lần thi trung gian nữa.

Đối với giáo viên hiện nay có các phong trào, hội thi về chuyên môn, như: thi giáo viên dạy giỏi; thi giáo viên chủ nhiệm giỏi; thi làm đồ dùng dạy học; thi viết sáng kiến kinh nghiệm; thi thiết kế bài giảng e-learning…

Học sinh trung học cơ sở thì có thi học sinh giỏi văn hóa; thi giải toán trên máy tính cầm tay; thi hùng biện tiếng Anh; thi kể chuyện sách; thi viết sáng kiến phòng chống bạo lực học đường; thi vẽ tranh theo tác phẩm văn học; thi văn nghệ; hội khỏe Phù Đổng...

Cấp tiểu học có thi kể chuyện; thi kể chuyện bằng tiếng Anh; thi hùng biện tiếng Anh; thi viết chữ đẹp; thi trạng nguyên tiếng Việt; thi văn nghệ; thi vẽ tranh (nhiều tổ chức, đoàn thể phát động)…

Trong khi đó, phần lớn các phong trào, hội thi, cuộc thi thường rình rang, chỉ có thi học sinh giỏi văn hóa là diễn ra từ 1 buổi đến 1 ngày. Còn lại phải tổ chức trong một khoảng thời gian từ vài ngày đến vài tuần.

Không chỉ giáo viên, học sinh dự thi, tham gia vất vả mà những quản lý, giáo viên được phòng giáo dục và đào tạo điều động trong một số hội thi, kỳ thi để làm giám khảo cũng phải sắp xếp công việc giảng dạy tại đơn vị mình công tác để tham gia rất phiền toái.

Bên cạnh đó, nhiều phong trào thi đua, văn hóa, văn nghệ còn được kết hợp với các phòng, ban chuyên môn của huyện đồng tổ chức, như: phòng văn hóa; trung tâm thể dục thể thao huyện; liên đoàn lao động huyện; thư viện huyện; hội đồng Đội huyện…nên áp lực lên các trường học rất lớn.

Mỗi phong trào thi đua của học sinh liên quan đến môn học nào thì giáo viên môn đó bồi dưỡng, tập luyện. Kèm theo đó là kinh phí nhà trường chi trả. Nếu trường nào không chi thì giáo viên bồi dưỡng phải bỏ tiền túi để mua nước nôi cho học sinh tập luyện.

Tốn kém, lãng phí nhiều thời gian, tiền bạc và phần lớn các phong trào, hội thi cứ lặp đi, lặp lại từng năm. Chỉ có thi giáo viên dạy giỏi, giáo viên chủ nhiệm giỏi là theo chu kỳ 2 năm, cấp huyện tổ chức 1 lần.

Chính vì vậy, giáo viên nhiều môn học khá vất vả, áp lực, nhất là những thầy cô tâm huyết, tập luyện, bồi dưỡng có thành tích thì gần như năm nào nhà trường cũng “tín nhiệm” để phân công. Có điều các phong trào tập luyện, bồi dưỡng cho học trò hoặc cá nhân tham gia dự thi đều là tranh thủ ngoài giờ dạy. Số tiết dạy theo định mức gần như đã được cố định theo từng cấp học.

Tập luyện, bồi dưỡng cho học sinh nhiều phong trào khá vất vả, có giải thì không sao nhưng không có giải nhiều khi còn chịu nhiều phiền toái, áp lực từ ban giám hiệu, đồng nghiệp và ngay cả với học trò.

Vì thế, nếu bỏ các cuộc thi, các phong trào cấp huyện, chỉ còn duy trì cấp trường và cấp tỉnh là cần thiết, giảm chi phí cho các đơn vị, áp lực cho giáo viên và học sinh.

Thậm chí, không cần thiết thi cấp trường, các đơn vị chỉ cần lựa chọn giáo viên tự nguyện tham gia, học sinh tiêu biểu tham dự các phong trào thi đua của ngành. Chất lượng giáo dục của các nhà trường quy vào đầu ra và kiểm định chất lượng giáo dục để đánh giá.

Không lo bỏ thi cấp huyện chuyển sang thi theo cụm

Thực tế cho thấy, các trường học, giáo viên và học sinh hiện nay họ cũng rất...thực tế. Không mấy đơn vị, giáo viên nào lại muốn bỏ tiền bạc, thời gian, công sức ra chỉ với mục đích giao lưu giữa các trường trong cụm với nhau.

Phải có quyết định công nhận giải của cơ quan có thẩm quyền để cuối năm những thành tích ấy có cơ sở xét thi đua, đánh giá viên chức thì giáo viên họ mới tham gia chứ tham gia chơi chơi thì chỉ có mấy giải phong trào như bóng bàn, bóng đá, văn nghệ... hoặc cùng lắm là những tiết thao giảng chuyên môn để học hỏi, chia sẻ, rút kinh nghiệm với nhau.

Các phong trào, hội thi, các cuộc thi như viết sáng kiến kinh nghiệm; thi giáo viên dạy giỏi; thi giáo viên chủ nhiệm giỏi; thi học sinh giỏi…thì cụm không có thẩm quyền để công nhận giải và nếu có giải thì cũng chẳng có cơ sở pháp lý để xét thi đua.

Hơn nữa, mỗi phong trào, hội thi thì ngoài thời gian, công sức của các đơn vị, giáo viên bỏ ra chắc chắn phải cần có kinh phí tổ chức.

Đối với các trường tư thục, hoặc trường công lập tự chủ về tài chính thì không nói làm gì, các trường công đang hoạt động bằng kinh phí nhà nước cấp, các khoản chi phải tuân thủ theo quy định. Hiệu trưởng chi tiền vào các phong trào, các hội thi không được cơ quan có thẩm quyền quy định thì làm sao quyết toán và giải ngân được.

Vì thế, nếu tới đây khi bỏ cấp huyện, bỏ phòng giáo dục và đào tạo thì các phong trào thi đua của giáo viên, học sinh ở cấp huyện hiện nay gần như cũng không thể duy trì và nhiều phong trào, hội thi, kỳ thi cũng rất khó để chuyển sang thi theo cụm.

Chẳng có hiệu trưởng nào dại đến mức xuất một khoản tiền lớn của đơn vị ra chỉ để thi…giao lưu; chẳng có giáo viên nào lại tham gia các hội thi, các cuộc thi mà không hướng đến mục đích, quyền lợi của mình.

Bởi lẽ, giáo viên họ còn phải hoàn thành các tiết dạy theo định mức quy định và họ thừa biết cái nào thiết thực cho bản thân để tham gia không từ chối với rất nhiều lý do khác nhau.

(*) Văn phong, nội dung bài viết thể hiện góc nhìn, quan điểm của tác giả.

LÊ VĂN MINH