BMI quá cao sẽ ảnh hưởng xấu đến sức khỏe

Đối với người trưởng thành, chỉ số BMI chuẩn được tính dựa trên chiều cao và cân nặng, áp dụng cho nam và nữ theo công thức: BMI = W/ [(H)2]

Trong đó: BMI đơn vị thường dùng là kg/m2

W Weight là cân nặng (kg)

H Height là chiều cao (m)

Nghĩa là lấy trọng lượng cơ thể chia cho bình phương chiều cao. Trong đó cân nặng của một người tính bằng kilôgam, chiều cao tính bằng mét.

Chỉ số khối cơ thể (BMI) là một phép đo tiêu chuẩn được sử dụng để đánh giá mức độ cân đối giữa cân nặng và chiều cao của một người

Đánh giá chỉ số BMI: Theo phân loại quốc tế, người trưởng thành có chỉ số BMI dưới 18,5 là nhẹ cân, từ 18,5 đến 24,9 là bình thường, từ 25 đến 29,9 là thừa cân và trên 30 là béo phì, trên 35 là cực kỳ béo phì.

BMI càng cao thì lượng chất béo dư thừa trong cơ thể càng nhiều. Tuy nhiên, ngay cả khi hai người có cùng chỉ số BMI thì mức độ chất béo trong cơ thể vẫn có thể khác nhau vì điều này còn phụ thuộc vào giới tính, lứa tuổi, chủng tộc và khả năng vận động.

Có cùng một chỉ số BMI nhưng phụ nữ có nhiều chất béo trong cơ thể hơn nam giới. Chủng tộc/dân tộc khác nhau sẽ có lượng chất béo trong cơ thể khác nhau.

Trung bình người lớn tuổi có nhiều chất béo trong cơ thể hơn người trẻ tuổi. Vận động viên, người lao động chân tay có ít chất béo trong cơ thể hơn người không vận động.

Chỉ số BMI không áp dụng ở những đối tượng đặc biệt như phụ nữ mang thai, người già và người bị mất khối lượng cơ.

Đối với trẻ em dưới 20 tuổi, chỉ số BMI phụ thuộc vào giới tính và độ tuổi. Biểu đồ tăng trưởng tỷ lệ phần trăm BMI theo tuổi là chỉ số thường được sử dụng nhất để đo lường kích thước và mô hình tăng trưởng của trẻ em và thanh thiếu niên.

Cách tính chỉ số BMI ở trẻ em theo 2 bước

- Bước 1: Công thức tính chỉ số BMI = Cân nặng (kg)/ (Chiều cao (m) x Chiều cao (m)

- Bước 2: Đánh giá tình trạng dinh dưỡng của trẻ em dựa vào biểu đồ tăng trưởng tỷ lệ phần trăm BMI theo tuổi cho trẻ em

Sau khi tính được chỉ số BMI sẽ dựa vào biểu đồ tăng trưởng phần trăm BMI theo độ tuổi của trẻ để đánh giá tình trạng dinh dưỡng.

Biểu đồ tăng trưởng tỷ lệ phần trăm BMI theo tuổi (từ 2 tuổi tới 20 tuổi)

Với trẻ em, BMI dưới 5% là trẻ thiếu cân. BMI tốt nhất trong khoảng từ 5% tới 85% lúc đó trẻ sẽ ít bệnh tật, trẻ khỏe mạnh và năng động. Từ 85% đến 95% là trẻ có nguy cơ béo phì. Khi BMI trên 95% thì trẻ thuộc dạng béo phì.

BMI thấp là người gầy, thiếu cân dễ bị mắc bệnh hạ huyết áp, loãng xương,... khi cơ thể không đủ dưỡng chất, thiếu các vitamin và khoáng chất cần thiết để tạo xương sẽ đưa đến suy yếu hệ miễn dịch, dễ mắc bệnh nhiễm trùng, khô tóc và khô da.

BMI quá cao sẽ ảnh hưởng xấu đến sức khỏe và gây ra nhiều bệnh lý nguy hiểm như tim mạch, ung thư tử cung/ vú/ đại tràng và túi mật. BMI tăng cao cũng có thể gây nên chứng ngưng thở khi ngủ, bệnh về khớp, vô sinh,…

Nguy cơ với người béo phì, thừa cân là dễ bị rối loạn lipid máu, bệnh lý mạch vành, đái tháo đường hoặc huyết áp cao. Nếu mỡ tích tụ ở cơ hoành sẽ bị giảm chức năng hô hấp, khó thở dễ ngưng thở khi ngủ, não thiếu oxy,… hoặc bệnh về đường tiết niệu như sỏi mật (bản chất là sỏi cholesterol) cũng như những bất thường về gan, ruột như gan nhiễm mỡ, nhu động ruột giảm gây đầy hơi, táo bón, các bệnh về đại trực tràng,...

Để duy trì BMI ở người trưởng thành trong ngưỡng bình thường từ 18,5 đến 24,9 nên tập thể dục vừa sức với các môn đi bộ, đạp xe, thể dục nhịp điệu, yoga, chạy, bơi, chơi thể thao như nâng tạ, tập thể hình,… đồng thời duy trì chế độ dinh dưỡng hợp lý, đa dạng các loại thực phẩm, bổ sung trái cây, rau và ngũ cốc, chất béo lành mạnh từ cá béo, dầu nành, dầu oliu, các loại hạt. Hạn chế ăn mỡ, ăn mặn, uống rượu bia, nước ngọt đóng chai có ga. Nên uống nhiều nước, đi ngủ sớm và ngủ đủ giấc.

Đối với trẻ em, các chuyên gia khuyên rằng cần phát triển cân nặng và chiều cao hợp lý. Cần đưa thêm trái cây hoặc rau vào chế độ dinh dưỡng của trẻ. Mỗi ngày nên dành ít nhất 1 giờ cho các hoạt động thể lực, luyện tập thể thao. Tránh ăn thức ăn nhanh, đồ chiên nhiều dầu mỡ. Nếu trẻ suy dinh dưỡng, biếng ăn, chậm lớn, nên bổ sung các thực phẩm hỗ trợ có chứa lysine, các khoáng chất như kẽm, crom, selen và các vitamin thiết yếu giúp đáp ứng đầy đủ nhu cầu về dưỡng chất ở trẻ, hỗ trợ tiêu hóa, tăng cường khả năng hấp thu dưỡng chất.

Mọi lứa tuổi đều cần kiểm tra sức khỏe định kỳ giúp phát hiện sớm bệnh tật, từ đó có kế hoạch điều trị đạt kết quả tối ưu.

Hiện nay, trên thị trường có nhiều thực phẩm chức năng được quảng cáo là đưa chỉ số BMI trở về trạng thái bình thường, sản phẩm có ít calo nhưng giàu dưỡng chất nhờ chiết xuất từ thiên nhiên như vỏ cam đắng giúp giảm cảm giác thèm ăn, ly giải mỡ thừa nhanh chóng, trà xanh có hàm lượng polyphenols cao giúp chống oxy hóa, đẩy nhanh quá trình trao đổi chất, các thảo dược mang lại dưỡng chất thiết yếu cho cơ thể và giúp kiểm soát cân nặng hiệu quả,…

Người tiêu dùng khi quyết định dùng sản phẩm nào nên lựa chọn nơi được cơ quan nhà nước cấp phép, cần tham khảo ý kiến bác sĩ, dược sĩ, chuyên gia dinh dưỡng, đọc kỹ thông tin hướng dẫn và lưu ý liều dùng, liệu trình, kể cả cách bảo quản để đem lại lợi ích tốt nhất cho sức khỏe./.

DS CKII - Lý Thị Nhất Định