Biến tướng từ AI và công nghệ deepfake

Thi nhau khoe ảnh phạm luật

Từ đầu tháng 7, mạng xã hội nhan nhản hình ảnh loạt người dùng đang bị cảnh sát giao thông lập biên bản. Người dùng Facebook tự đăng ảnh bị xử phạt, mặc đồ hiệu đắt tiền và tạo dáng cạnh ô tô đắt tiền, biển số tứ quý. Đi kèm ảnh bị xử phạt là mô tả "sốc", mang hàm ý đùa cợt, xem thường việc vi phạm Luật Giao thông đường bộ, tiêu biểu có: "Đưa biên bản đây chị ký", "Mời chị ký vào đây, OK, ký thì ký"...

Những hình ảnh bị xử phạt vi phạm giao thông được tạo bởi AI tràn lan trên mạng xã hội.

Trong vòng một tuần, loạt ảnh "tạo dáng thần thái bên xế hộp dù bị lập biên bản" xuất hiện dày đặc ở hội nhóm, fanpage có hàng triệu người theo dõi. Dưới phần bình luận, dân mạng thi nhau giễu cợt, thậm chí xúc phạm lực lượng chức năng.

Đến lúc trò đùa trên bùng lên thành trào lưu, nhiều người mới biết đây là sản phẩm được tạo bởi AI. Chi tiết, bố cục và cách ghép ảnh của AI tinh vi, chân thực đến mức có người nhầm lẫn đó là sự việc có thật.

Mọi việc trở nên ầm ĩ khi một cô á hậu bắt trend ghép ảnh bị cảnh sát xử lý vi phạm giao thông. Trong bức ảnh do AI tạo ra, cô này mặc nguyên cây đồ hiệu, đứng trước ô tô trị giá hơn 10 tỷ đồng, bên cạnh là hai cảnh sát giao thông đang làm nhiệm vụ. Bức ảnh đi kèm mô tả "Mời chị ký vào đây", kèm theo biểu tượng mặt cười. Khán giả phẫn nộ, chỉ trích "đùa không đúng nơi". Nhiều người cho rằng chú thích ảnh "nhại lời lực lượng chức năng", có dấu hiệu lan truyền thông tin không đúng sự thật, khác với loạt ảnh đu trend khác.

Trào lưu nhờ AI ghép ảnh tiếp tục biến tướng, lần này là vụ việc có dấu hiệu vi phạm pháp luật ở Trung Quốc. Vụ người đàn ông mặc đồ phụ nữ, tên thường gọi "Hồng tỷ" (chị Hồng) đặt camera quay lén cảnh nhạy cảm với hơn 1.600 người đàn ông, sau đó phát tán lên Internet đang gây ồn ào dư luận Trung Quốc, lan sang cả Việt Nam. Nghi phạm là nam giới, 38 tuổi đang bị tạm giam vì hành vi phát tán nội dung khiêu dâm. Ban đầu, dư luận tò mò, bàn tán sôi nổi trên khắp diễn đàn, thậm chí truy danh tính người xuất hiện trong video.

Đến nay, mạng xã hội bắt đầu xuất hiện ảnh ghép, dùng AI tự biến mình thành nạn nhân trong vụ việc đang bị điều tra hình sự ở Trung Quốc. Trào lưu này đang lan nhanh hơn, kéo theo loạt TikToker, diễn viên đu trend "mang quà sang gặp Hồng tỷ".

Hồng tỷ dùng AI giả làm gái để lừa tình nam giới.

Cần mạnh tay với hành vi lan truyền tin sai sự thật

AI và công nghệ deepfake ghép mặt ban đầu được "dùng cho vui", dần biến tướng và trở thành công cụ tiếp tay kẻ xấu. Nguy hiểm nhất là nhiều tội phạm tình dục sử dụng trái phép hình ảnh người khác trong văn hóa phẩm đồi trụy.

Theo chuyên gia, ảnh tạo ra từ AI cũng đang làm tăng vấn nạn tạo ra tin giả, làm xói mòn nền tảng của sự thật, khiến việc xác định tin tức, hình ảnh thật - giả ngày càng khó, dẫn đến sự mất lòng tin vào các phương tiện truyền thông và nguồn tin đáng tin cậy.

Để ngăn chặn kẻ xấu lạm dụng trí tuệ nhân tạo, nhiều quốc gia tích cực xây dựng quy định pháp luật và biện pháp kỹ thuật kiểm soát, đối phó kẻ xấu.

Một số bang của Mỹ có luật cấm tạo, phát tán deepfake với mục đích quấy rối, đe dọa hoặc lừa đảo, đặc biệt là trong các chiến dịch chính trị.

Hàn Quốc tăng cường biện pháp pháp lý, sau nhiều vụ bê bối deepfake tấn công giới giải trí, ghép gương mặt nghệ sĩ vào video khiêu dâm và buôn bán công khai trên mạng.

Trung Quốc yêu cầu các nhà cung cấp dịch vụ deepfake phải có trách nhiệm kiểm duyệt nội dung, yêu cầu người dùng xác thực danh tính và hiển thị rõ đây là sản phẩm của AI.
Ngoài biện pháp pháp lý từ cơ quan có thẩm quyền, nhiều công ty công nghệ lớn như Google, Meta, Microsoft và các viện nghiên cứu đầu tư mạnh vào việc phát triển thuật toán và công cụ AI phát hiện deepfake.

Và hơn hết, mỗi người dùng cần nâng cao trách nhiệm cá nhân. Không thể vì “cho vui” mà vô tình tiếp tay cho tin giả, thậm chí vi phạm pháp luật.