Biên giới không ngủ: Trận tuyến thầm lặng chống buôn lậu ma túy của Hải quan

Từ cửa khẩu Săm Pun (Lào Cai), Chiềng Khương (Lai Châu) đến Tây Trang (Điện Biên), Lóng Sập (Sơn La)…là những chốt chặn trong tuyến biên giới giáp Lào - nơi ma túy từ khu vực Tam Giác Vàng đang ngày đêm tìm cách thẩm thấu trên từng đường mòn, lối mở để vào Việt Nam.

Khu vực này luôn trở thành điểm nóng trong tuyến đầu chống tội phạm ma túy xuyên quốc gia với những đường dây vô cùng tinh vi, phức tạp. Cùng với lực lượng công an và bộ đội biên phòng, Hải quan là lực lượng gác cổng then chốt ở khu vực biên giới với nhiệm vụ ngăn hàng lậu và ma túy ở bên ngoài len lỏi vào nước ta.

Hơn 10 năm ăn núi ngủ rừng, bám từng vạt đồi, anh Nguyễn Hữu Sinh – Đội trưởng Đội Kiểm soát Phòng chống ma túy Hải quan Khu vực VII đã tham gia triệt phá không ít chuyên án ma túy lớn nhỏ, từ vài bánh đến cả trăm bánh heroin trên địa bàn.

Anh Sinh kể: Có chuyên án, cán bộ Hải quan phải đóng giả làm hành khách trên xe khách, đi từ cửa khẩu về nội địa để bám theo lô hàng nghi vấn giấu ma túy trong hành lý. Khi đến bến xe, các cán bộ tỏa ra mai phục tại các điểm, đưa ra các tình huống và chỉ đến khi kẻ nhận bước ra cầm hàng, vòng vây mới được siết lại. “Phải thật kín kẽ, bởi chỉ một cái liếc mắt cũng có thể khiến đối tượng bỏ chạy”, anh nói.

Nhiều vụ án lớn trên địa bàn Điện Biên, Sơn La thời gian qua được triệt phá có sự đóng góp không nhỏ của lực lượng Hải quan. Như năm 2022, qua công tác nắm tình hình và phối hợp với công an, Hải quan Điện Biên (nay là Hải quan Khu vực VII) nhận thấy một số đối tượng trên địa bàn mang xe hoán cải sang Lào, nhưng đi suốt nhiều ngày vẫn chưa về. Sau khi nắm được thông tin nghi vấn các đối tượng trở về vận chuyển ma túy, toàn lực lượng nín thở dồn sức theo dõi.

Từ Lào, các đối tượng chọn tuyến đi vòng thay vì trở lại qua cửa khẩu quốc tế Tây Trang như thường lệ. Chúng liên tục rẽ hướng, chạy vòng qua cửa khẩu Chiềng Khương (Sơn La) - nơi tưởng như ít bị giám sát hơn. “Nhưng chờ mãi vẫn chưa thấy chiếc xe có dấu hiệu nhập cảnh và cập nhật trên hệ thống. Sốt ruột quá, anh em quét hệ thống mạng từ Thanh Hóa, Nghệ An ra đến đây nhưng vẫn không thấy”, anh Sinh kể.

Không thể chờ hệ thống vì sóng ở khu vực Tây Bắc có thể chập chờn, chậm cập nhật, họ dùng mắt nghề và linh cảm. Thông tin được trao đổi liên tục với lực lượng công an và các tổ mật phục ngay lập tức vào vị trí. Cả tuyến Tây Bắc lúc đó như căng như dây đàn. Đúng sáng ngày thứ 10, một cú điện thoại ngắn vang lên: “Xe xuất hiện!” Ngay khi chiếc xe vừa trườn vào địa phận tỉnh Sơn La, các tổ trinh sát của hải quan, công an, biên phòng ập đến. Trong cốp xe hơn 100 bánh heroin được các đối tượng giấu kĩ trong các bao tải bị phát lộ, một chuyên án “khủng” mà các lực lượng triệt phá gây chấn động đến bây giờ.

Hay mới đây, giữa tháng 5/2025, Đội Kiểm soát Phòng chống ma túy Hải quan - Chi cục Hải quan Khu vực VII phối hợp với Phòng Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy Công an tỉnh Điện Biên triệt phá đường dây vận chuyển khoảng 100.000 viên ma túy tổng hợp, trọng lượng 9 kg, trong tháng cao điểm cả nước phòng chống buôn lậu, hàng giả, hàng nhái.

Với địa bàn phụ trách 5 tỉnh rộng lớn, đường biên dài hiểm trở, công tác phòng chống buôn lậu ma túy ở khu vực Tây Bắc hết sức khó khăn. Từ cửa khẩu Thanh Thủy (Hà Giang) đến cửa khẩu Săm Pun (Lào Cai) cách gần 200km, mùa Đông gió rét căm căm, nhiều lúc không thể di chuyển. “Trong khi đó lực lượng cán bộ mỏng, toàn đội chỉ khoảng vài chục người, có hôm họp chi bộ, anh em đi từ Hà Giang về tới Lào Cai phải mất nửa ngày trời, chưa nói đến là tuần tra ở khu vực đường mòn, lối mở”, anh Sinh nói.

Đặc biệt, các đối tượng vận chuyển ma túy ngày càng manh động khiến các cán bộ Hải quan đảm nhiệm công việc phòng chống ma túy luôn thường trực hiểm nguy. “Những đối tượng buôn lậu ma túy ở khu vực này đều rất máu chiến, toàn bộ biên giới Sơn La đều rất căng go khi các đối tượng đều có dao, có vũ khí và rất cảnh giới. Có vụ, một cặp vợ chồng đi xe máy đèo theo hai bao tải ma túy. Khi bị phát hiện, họ sẵn sàng rút súng bắn trả lực lượng hải quan nên anh em luôn cố gắng không để xảy ra thương vong”, anh Sinh chia sẻ.

Dù không được đào tạo chính quy điều tra như công an, không được trang vị vũ trang chuyên dụng như biên phòng, nhưng Hải quan phải thu thập chứng cứ chính xác tuyệt đối, và đảm bảo yếu tố pháp lý chắc chắn bởi chỉ một sai sót nhỏ, là có thể dẫn đến rủi ro. Ngay cả như anh Nguyễn Hữu Sinh là nòng cốt trong Đội Kiểm soát phòng chống ma túy của Hải quan khu vực VII nhưng thực tế cũng chuyển từ ngành tài chính. “Hồi mới sang lĩnh vực phòng chống ma túy, tôi xin lãnh đạo có lớp nào tập huấn về nghiệp vụ là cho em đăng ký đi ngay, mỗi năm 3-4 lần nên dần dần tích lũy kinh nghiệm”.

Ma túy từ Lào về Việt Nam hiện nay chủ yếu là heroin từ Tam Giác Vàng, với phương thức vận chuyển ngày càng tinh vi, phức tạp. Điển hình, thời gian gần đây các đối tượng sử dụng caffeine để bổ sung vào một số loại ma túy tổng hợp trong quá trình sản xuất nhằm tăng hưng phấn cho người sử dụng. Đã có lần Hải quan tổ chức hội nghị để đánh giá xem caffeine có phải tiền chất hay không, nhưng chất này là phụ gia sử dụng nhiều trong thực phẩm nên không thể cấm được. Lợi dụng sơ hởi này các đối tượng bóc bánh heroin rồi trộn phụ gia. Họ mua 2 bánh ép thành 4 bánh, hay 4 bánh thành 5-6 bánh, nhưng vẫn bán giá như thế, thậm chí chiết xuất thuốc phiện thành morphin để đưa vào Việt Nam tiêu thụ.

“Đáng báo động các đối tượng buôn lậu ma túy ở khu vực Điện Biên, Sơn La hiện lôi kéo những học sinh, thanh niên rất trẻ vào đường dây. Có lần chúng tôi bắt hai anh em ruột, rất đẹp trai, đang là học sinh, vác ma túy qua rừng. Hỏi ra thì chỉ được trả 5-10 triệu đồng. Với họ, đấy là cả gia sản. Nhưng đổi lại là án là bản án 20 năm tù, rất đau xót” - anh Nguyễn Hữu Sinh - Đội trưởng Đội Kiểm soát Phòng chống ma túy Hải quan Khu vực VII kể.

Cũng đã từng có hơn 25 năm gắn bó với địa bàn Tây Bắc, anh Trần Phú Cương - Phó Chi cục trưởng Hải quan Khu vực VII đã trải qua không ít chuyên án triệt phá ma túy gay cấn nơi cửa ngõ vùng biên.

Khi còn là công chức Đội kiểm soát phòng chống ma túy - Cục Hải quan Điện Biện, anh Cương thường xuyên hóa trang làm đặc tình, cài vào đường dây ma túy và ăn nằm cùng các đối tượng trong đường dây để hiểu rõ hơn về phương thức, mánh khóe. Dù xác định với lực lượng Hải quan thâm nhập như thế có những rủi ro và nguy hiểm nhất định, nhưng anh tự nhủ “không vào không biết được”. Thậm chí, có những chuyên án phải vào đơn thương độc mã trong vòng vây.

Theo anh Cương, trong thời gian gần đây, ma túy từ Tam Giác Vàng đổ về Việt Nam với khối lượng ngày càng lớn. Nếu như trước đây triệt phát 1-2 bánh heroin đã là chuyên án lớn, thì nay các vụ bắt giữ từ vài chục đến cả trăm bánh đã không còn lạ. Tội phạm ma túy ở khu vực biên giới Tây Bắc đã tinh vi, lắt léo, manh động và tổ chức chuyên nghiệp hơn rất nhiều.

Đặc biệt, ma túy hiện không chỉ được vận chuyển qua lối mòn đơn giản, mà các đường dây còn khai thác sâu mối quan hệ thân tộc của bà con ở vùng biên – nhất là người dân tộc Mông, Thái. Những gùi hàng ma túy được các đối tượng giấu khéo, thuê người dân vác qua rừng, mỗi chuyến chỉ nhận vài triệu đồng nhưng rủi ro lên đến án tử hình.

Một thời gian người nước ngoài đổ về Lào xây dựng các xưởng sản xuất ma túy. Đợt nào Việt Nam làm chặt, các đối tượng vận chuyển qua Thái Lan rồi đưa về khu vực miền Trung. Còn lúc nào không chặt lại đưa qua biên giới phía Bắc. Các đối tượng giờ đây cũng chia nhỏ cung đường, mỗi người chỉ biết một phần đường đi.

“Nhiều vụ việc được phá bằng linh cảm nghề nghiệp và bản lĩnh hiện trường. Có vụ, các đối tượng dùng xe tải tháo lốp giấu heroin. Cán bộ hải quan khi kiểm tra, cảm thấy độ rung bánh xe không bình thường - yêu cầu tháo lốp và phát hiện hàng chục bánh heroin được giấu tinh vi. Có vụ, ô tô bị chế hầm ngầm, mở bằng nút thủy lực giấu sau bảng điều khiển. Nếu không tinh ý sẽ không bao giờ phát hiện”, Phó Chi cục trưởng Hải quan Khu vực VII chia sẻ.

Với sự phức tạp và biến đổi liên tục của tội phạm ma túy, anh Trần Phú Cương cho rằng cán bộ Hải quan làm công tác phòng chống ma túy nếu không bán sát địa bàn và phối hợp chặt chẽ với lực lượng công an, biên phòng, khó có thể có được kinh nghiệm triệt phát như thế. Tuy vậy, điều khó với Hải quan là muốn phối hợp chặt chẽ, nhịp nhàng, anh em cần có thời gian tiếp xúc và hiểu nhau, nhưng quy định của ngành sau 3-5 năm lại điều chuyển công tác nên để nắm chắc địa bàn là sự nỗ lực rất lớn.

Không chỉ đòi hỏi sự lăn xả, trận tuyến chống ma túy luôn đòi hỏi những cán bộ không ngại hi sinh, dám đương đầu với khó khăn, hiểm nguy và thậm chí cả sự cám dỗ. Ở nơi tuyến đầu, những người gác biên vẫn không lùi bước. Họ biết rằng nếu mình lơ là hay chợp mắt ngủ quên là hậu phương có thể phải trả giá.

Với những thành tích xuất sắc trong công tác phòng chống ma túy, nhiều cán bộ Hải quan Khu vực VII cũng được Bộ Tài chính, và các bộ, ngành, đơn vị khen thưởng. Như anh Nguyễn Hữu Sinh v - Đội Kiểm soát Phòng chống ma túy Hải quan nhiều lần được Thủ tướng Chính phủ tặng thưởng Bằng khen và là một trong số ít cá nhân điển hình tiên tiến của ngành Hải quan trong công tác phòng, chống ma túy.

Khi hỏi về việc ghi hình lên sóng, anh lại khiêm tốn bảo “người làm công tác phòng chống ma túy thường không muốn xuất hiện nhiều. Chỉ cần phá được một vụ án, giữ được một bản làng bình yên, một đứa trẻ không sa vào nghiện ngập là đủ”. Ấy vậy trong bữa ăn tối khi nói về sự hi sinh của vợ, con và gia đình để anh toàn tâm với công việc, đôi mắt của cán bộ Hải quan ấy lại chợt hoen đỏ.

PV