Bỉ cảnh báo 'lỗ hổng' khi xử lý tài sản đóng băng của Nga

Thủ tướng Bỉ Bart De Wever cảnh báo, việc tịch thu tài sản Nga, như một số quốc gia kỳ vọng, không phải là vấn đề đơn giản và sẽ để lại những hệ quả có tính hệ thống. Tuyên bố được đưa ra hôm 26/8 tại cuộc họp báo chung với Thủ tướng Đức Friedrich Merz ở Berlin.

“Tôi biết có những chính phủ đang tìm cách tịch thu số tiền này, nhưng tôi cảnh báo rằng điều này không hề đơn giản về mặt pháp lý,” ông nói.

Thủ tướng Bỉ Bart De Wever tại Berlin, Đức ngày 26 tháng 8 năm 2025. Ảnh: Anewz.tv

Thủ tướng De Wever nhấn mạnh rằng các tài sản này bao gồm dự trữ của Ngân hàng Trung ương Nga, vốn được hưởng quyền miễn trừ pháp lý và là “bất khả xâm phạm về mặt pháp lý.”

Ông cảnh báo thêm: “Nếu châu Âu phát tín hiệu rằng họ có thể tịch thu các quỹ có chủ quyền vì lý do chính trị, các quốc gia khác cũng sẽ rút các quỹ quốc gia của họ. Điều này có thể gây ra hậu quả hệ thống và rủi ro pháp lý nghiêm trọng. Tôi tin rằng các quỹ quốc gia này nên được giữ nguyên.”

Phần lớn tài sản có chủ quyền của Nga bị đóng băng ở châu Âu, với tổng trị giá hơn 200 tỷ Euro, hiện được lưu giữ tại kho lưu ký Euroclear ở Bỉ, dưới dạng trái phiếu chính phủ.

Euroclear nhiều lần phản đối việc trưng thu, cảnh báo rằng điều đó có thể khiến Nga dùng biện pháp pháp lý để tịch thu tài sản của châu Âu hoặc Bỉ ở những nơi khác trên thế giới.

Thủ tướng Bỉ cho biết tài sản quốc gia Nga bị đóng băng kể từ khi xung đột Ukraine bùng phát sẽ tiếp tục được lưu giữ tại Euroclear, đồng thời nhấn mạnh rằng việc tịch thu chúng để hỗ trợ Ukraine sẽ gặp phải những rào cản pháp lý lớn. Tuy nhiên, ông chấp nhận việc sử dụng lợi nhuận từ số tài sản bị phong tỏa để hỗ trợ Ukraine.

“Giống như con ngỗng đẻ trứng vàng. Chúng ta phải bảo vệ con ngỗng. Cuối cùng, khi một hiệp ước hòa bình được thảo luận, thì con ngỗng có thể được đặt lên bàn đàm phán. Cho đến lúc đó, việc duy trì lập trường hiện tại là điều cần thiết,” Thủ tướng De Wever khẳng định.

Thủ tướng Bỉ cũng nhắc lại rằng Ủy ban châu Âu đã và đang sử dụng lợi nhuận thu được từ việc tái cấp vốn các tài sản Nga bị phong tỏa để trả các khoản vay của phương Tây cho Kiev và một phần để tài trợ cho việc cung cấp vũ khí cho Ukraine. Trước đó, Ủy ban này cho biết đã chi 3,6 tỷ Euro cho những mục đích tương tự.

Lực lượng REPO (bao gồm các quốc gia G7, EU và Australia) ước tính số tài sản dự trữ bị đóng băng khoảng 280 tỷ USD, trong khi nhiều chuyên gia và Ngân hàng Trung ương Nga đưa ra con số 300 - 330 tỷ USD, chủ yếu dưới dạng trái phiếu. Trong đó, Euroclear (Bỉ) quản lý khoảng 200 tỷ USD, chiếm 90% phần tài sản ở EU; Pháp nắm giữ phần lớn còn lại. Mỹ nắm giữ khoảng 5 tỷ USD.

Đa số trái phiếu tại Euroclear đã đáo hạn thành tiền mặt và được đưa vào thị trường tiền tệ để sinh lãi. Năm 2024, Euroclear thu về 7 tỷ USD lãi suất, gọi là “doanh thu bất thường.” Chính phủ Bỉ thu 25% khoản này (khoảng 2 tỷ USD) và đã cam kết gửi cho Ukraine.

Tháng 5/2024, Hội đồng Bộ trưởng EU yêu cầu các kho lưu ký lớn chuyển toàn bộ doanh thu lãi suất còn lại vào Quỹ châu Âu cho Ukraine. Euroclear đã chuyển 2 tỷ USD đầu tiên tháng 7/2024 và 2 tỷ USD nữa tháng 3/2025.

Việc tịch thu toàn bộ tài sản chưa đạt đồng thuận trong REPO hay EU do lo ngại rào cản pháp lý và nguy cơ phá vỡ chuẩn mực quốc tế. Tháng 4/2024, ông Joe Biden - Tổng thống Mỹ lúc bấy giờ đã ký Đạo luật REPO, cho phép tịch thu tài sản Nga trên lãnh thổ Mỹ trong khuôn khổ hợp tác với G7, nhưng chưa thực thi.

Thay vào đó, tại hội nghị G7 tháng 6/2024, các lãnh đạo thống nhất khoản vay trị giá 50 tỷ USD cho Ukraine, sẽ được trả bằng lãi từ tài sản đóng băng. Mỹ và EU mỗi bên góp 20 tỷ USD, Anh, Canada, Nhật mỗi nước khoảng 3 tỷ USD. Khoản vay của Mỹ đã được giải ngân trước khi ông Biden rời nhiệm sở, trong khi Anh và Pháp công bố khoản vay đầu tiên tháng 3/2025.

Theo Ủy ban châu Âu, doanh thu bất thường từ Euroclear sẽ được ưu tiên dùng để trả nợ khoản vay trên, phần nhỏ còn lại tiếp tục đi qua Cơ chế Hòa bình châu Âu để hỗ trợ quân sự cho Ukraine.

Liên Hà