Bernard Arnault - vị vua già vẫn vững ngai vàng

Đế chế

Năm người con của tỉ phú Bernard Arnault - Delphine, Antoine, Alexandre, Frédéric và Jean - có lệ tháng nào cũng họp mặt tại trụ sở Tập đoàn LVHM (số 8 đại lộ Montaigne, thủ đô Paris). Quanh bàn ăn trưa, sáu người con nghe cha họ thuyết giảng về kinh doanh. Ông Bernard vừa là cha, vừa là thầy giáo, vừa là ông chủ của các con. Từ thời gian biểu đến kế hoạch kinh doanh đều được vị chủ tịch ra lệnh cho con mình.

Trả lời phỏng vấn trên báo Le Monde, Jean Arnault, người con trai út của vị tỉ phú nói: "Cha tôi luôn là người đưa ra quyết định cuối cùng. Không ai thật sự rõ ông đang nghĩ gì... Suy nghĩ của cha cũng kín đáo như văn phòng của ông. Thứ duy nhất mà ông dốc bầu tâm sự là chiếc dương cầm trong văn phòng".

Ông Bernard Arnault và Tổng thống Mỹ Donald Trump thăm nhà máy của Louis Vuitton ở bang Texas.

Sự kín đáo này không khỏi khiến các con và những phụ tá của vị tỉ phú lo lắng. Ông Bernard năm nay đã 75 tuổi nhưng vẫn làm việc như một cỗ máy. LVMH hiện có khoảng 60 công ty con sở hữu hơn 75 thương hiệu khác nhau và đều hoạt động dưới sự giám sát chặt chẽ của vị chủ tịch tập đoàn. Ví dụ như mỗi khi Louis Vuitton đưa ra một mẫu túi xách mới, ông Bernard luôn cùng con gái là Delphine Arnault (Phó giám đốc thường trực của Louis Vuitton) làm việc trực tiếp với các nhà thiết kế. Vị tỉ phú còn là người trực tiếp thương lượng với giới quan chức. Mỗi tháng ông bay không dưới 10 chuyến đến bốn châu lục. Không ai rõ liệu ông Bernard có thể tiếp tục lao động như hiện nay đến khi nào bởi khi các con ông nói về chuyện tìm người kế nhiệm cũng bị vị tỉ phú gạt đi.

75% cổ phần của LVHM đã được Bernard Arnault chuyển giao cho 5 người con và hai cháu họ là con của người em gái quá cố Dominique Arnault (cố Giám đốc thương hiệu trang sức FRED Paris). 25% cổ phần còn lại cùng quyền sở hữu tập đoàn vẫn nằm trong tay vị chủ tịch. Không giống như nhiều tỉ phú khác, ông Bernard không có ý định phân chia quyền quản lý di sản giữa các con.

Ai sẽ kế thừa ngai vàng?

Bernard Arnault tốt nghiệp Trường Bách khoa Paris (École Polytechnique), một trong những trường đại học danh giá nhất Châu Âu. Vị tỉ phú nhiều lần thừa nhận trong những cuộc trả lời phỏng vấn rằng giấc mơ của ông là cả 6 người con sẽ theo học Bách khoa Paris. Chỉ có hai người con trai là Frédéric và Alexandre làm được việc này. Người con thứ tư Frédéric đang là ứng cử viên sáng giá nhất cho chức Chủ tịch Tập đoàn LVMH.

Frédéric Arnault từng đoạt nhiều giải thưởng về khoa học, biểu diễn đàn piano, và thi đấu tennis khi còn ngồi trên ghế nhà trường. Một điểm thú vị về Frédéric và 3 người anh em trai là cả 4 đều từng theo học tại Saint-Louis de Gonzague, một trường dòng nội trú nổi tiếng tại Paris. Cô giáo đỡ đầu cho họ là phu nhân Tổng thống Emmanuel Macron, khi đó còn là một giáo viên ngữ pháp có thâm niên. Frédéric Arnault trúng tuyển hai trường đại học danh giá là Bách khoa Paris và Sư phạm Paris. Dựa trên lời khuyên của cô giáo cũ là bà Brigitte và người thân trong gia đình, Frédéric chọn theo học Trường Bách khoa. Hiện Frédéric là CEO của công ty đồng hồ Tag Heuer.

Ứng cử viên thứ hai là người con thứ ba Alexandre. Sau khi tốt nghiệp trường Bách khoa Paris và thực tập tại công ty tư vấn quản trị McKinsey & Company nổi tiếng, chàng trai gia nhập LVMH với vai trò quản lý đầu tư. Alexandre đóng vai trò quan trọng trong thương vụ mua lại công ty sản xuất vali xa xỉ Rimowa (Đức). Bản thân Alexandre cũng trở thành CEO mới của Rimowa và đã góp phần tăng sự hiện diện của thương hiệu này trên các thị trường ngoài Châu Âu. Hiện Alexandre Arnault còn đang kiêm giữ chức phó tổng giám đốc Moet Hennessy, tập đoàn con chuyên về bia rượu thuộc LVMH.

Nói vậy không có nghĩa Bernard Arnault không có kế hoạch cho những người con khác. Nguyên Bộ trưởng Tài chính Pháp Hervé Gaymard là một trong số nhiều chính trị gia từng nhận được sự đỡ đầu của vị Chủ tịch LVMH. Ông Hervé nhận xét: "Những đứa trẻ nhà Arnault lớn lên trong một thế giới được lập trình sẵn. Cứ đến đầu năm thì Bernard sẽ giao cho mỗi người con một vị trí quản lý cấp cao mới trong tập đoàn. Việc thuyên chuyển công tác thường xuyên như vậy là cách để những đứa trẻ học hỏi kinh nghiệm quản lý... Dư luận và báo chí Pháp nghĩ rằng Bernard sẵn sàng chia sẻ quyền lực với các con. Sự thật là bao giờ ông ta cũng phái một trong bốn phụ tá thân cận nhất - Michael Burke, Pietro Beccari, Sidney Toledano và Nicolas Bazire - đi theo giám sát và dạy dỗ những đứa trẻ trong việc quản lý".

Bernard Arnault và 3 con trai Jean, Alexandre và Frédéric.

Delphine Arnault, người con gái cả, hiện là Chủ tịch và CEO của Christian Dior, đồng thời là Phó tổng giám đốc thường trực Louis Vuitton. Antoine Arnault, người con thứ 2, là Phó chủ tịch Dior, đồng thời phụ trách hoạt động đối ngoại của Tập đoàn LVMH. Jean, người con trai út, hiện đang là Giám đốc tiếp thị và phát triển sản phẩm phân khúc đồng hồ của Louis Vuitton. Điều này xuất phát từ cơ cấu tổ chức hoạt động của LVMH. Ông Hervé Gaymard nhận xét: "Mỗi thương hiệu thuộc LVMH là một mảnh ghép. Tính thời thượng của Dior cân bằng với cái vẻ hào nhoáng của Louis Vuitton... Dom Pérignon là sâm panh của triệu phú, Ruinart là sâm panh của người sành rượu, và Mercier là sâm panh cho siêu thị. Mỗi thương hiệu có một vị thế riêng, nhưng chúng phối hợp với nhau để khuếch đại quyền lực và ảnh hưởng của LVMH".

Thêm một cành nguyệt quế

Ngày 7/12/2024, Tổng thống Pháp quyết định bổ nhiệm Bernard Arnault trở thành viên Viện Khoa học chính trị & đạo đức (Académie des Sciences Morales et Politiques) trực thuộc Viện Pháp quốc (Institut de France). Quyết định này khiến dư luận Pháp không khỏi ngạc nhiên bởi Viện Khoa học chính trị & đạo đức (VKH) là cơ quan danh giá ngang hàng với Viện Hàn lâm Pháp (Académie Francaise). Với việc trở thành thành viên của VKH, tỉ phú Bernard đã đứng ngang hàng với không ít danh nhân Pháp như Théodule-Armand Ribot ("cha đẻ" ngành khoa học tâm lý), nhà xã hội học - sử gia Alexis de Tocquevill và nhà kinh tế học Jean Tirole (giải Nobel 2014).

Ngày 2/12/2024, 46 thành viên của VKH họp mặt tại Paris để tiến hành bỏ phiếu bầu Bernard Arnault. Trước đó mỗi người đã nhận được một bức thư tay do ông Bernard viết rồi tự tay mình gửi cho từng thành viên VKH. Hiếm có một vị tỉ phú nào đã 75 tuổi mà lại đối xử ân cần đến vậy với những người kém hơn ông cả về tuổi lẫn địa vị trong xã hội. Điều đáng ngạc nhiên hơn là chỉ mới 9 tháng trước phiên bỏ phiếu, ông Bernard được tặng Huân chương Bắc đẩu Bội tinh do Tổng thống Emmanuel Macron trao tại điện Elyseé. Nghi lễ này có sự tham dự của hai tỉ phú Elon Musk và Jeff Bezos, nguyên Tổng thống Nicolas Sarkozy, Hoàng hậu Rania của Jordan, siêu sao Jay-Z và Beyoncé, cùng nhiều quan chức cấp cao trong chính phủ Pháp.

VKH từng nhận làm thành viên nhiều cá nhân không trực tiếp tham gia nghiên cứu khoa học nhưng có đóng góp cho sự phát triển của khoa học. Lấy ví dụ ngay người tiền nhiệm của Bernard Arnault là cố tỉ phú Denis Kessler. Ông Denis là chủ tịch và CEO của Tập đoàn bảo hiểm SCOR SE. Denis Kessler được nhận làm thành viên trọn đời của VKH phần vì bản thân ông là một nhà bình luận kinh tế có tiếng. Sau khi ông Denis mất vào năm 2023, ông Bernard liền bắt đầu luôn hành trình "vận động hành lang" để được thế chỗ tại VKH.

Vị chủ tịch LVMH có tham vọng được đeo trên ngực mình chiếc huy hiệu thành viên Viện Pháp quốc - bà Marianne và cành ôliu - đã từ lâu. Trước đó vào năm 2020, sau cái chết của Bertrand Collomb, cố Chủ tịch Tập đoàn xây dựng Lafarge và thành viên VKH, ông Bernard đã ra tranh cử thế chỗ người đã khuất. Tuy vậy việc này thất bại vì bị thân nhân của ông Bertrand kịch liệt phản đối.

Sau 4 năm chờ đợi, cuối cùng cơ hội cũng đã mở ra với Bernard Arnault. Khi đám tang của Denis Kessler còn chưa kịp diễn ra thì ông Bernard đã khởi động quá trình vận động hành lang với các thành viên VKH. Không ít thành viên của VKH là bạn bè và đối tác của ông Bernard. Có thể kể đến nguyên giám đốc Ngân hàng Châu Âu Jean-Claude Trichet; nguyên Thống đốc Ngân hàng Quốc gia Pháp Jacques de Larosìere; nguyên Đại sứ Pháp tại Liên hợp quốc Jean-David Levitte; và ba nguyên bộ trưởng Pierre Mazeaud (Bộ Thể thao), Jean-Francois Mattei (Bộ Y tế) và Hervé Gaymard.

Tờ Le Monde cho biết trong năm 2024, cá nhân ông Bernard và Tập đoàn LVMH đã đóng góp không dưới 200 triệu Euro cho các tổ chức khoa học và quỹ từ thiện do những thành viên VKH lãnh đạo. Nhà hàng Bon Marché danh giá ở Paris do LVMH sở hữu trở thành nơi thường xuyên tổ chức các hội thảo và buổi họp mặt khoa học. Mặt khác, VKH cũng chịu trách nhiệm duy trì không ít thư viện, bảo tàng, khu trưng bày tác phẩm nghệ thuật,... đều rất cần đến các nhà tài trợ. Nhờ thế mà ông Bernard có lợi thế không nhỏ so với các ứng cử viên khác: nhà triết học Chantal Delsol, nhà Hán học Marianne Bastid-Bruguìere, Giáo sư luật học Pierre Delvolvé, và sử gia Rémi Brague.

Trở ngại duy nhất mà Bernard Arnault gặp phải trong quá trình bầu chọn là phiên tòa xét xử Bernard Squarcini, cựu giám đốc Tổng cục An ninh nội địa Pháp (DGSI). Bernard Squarcini bị cáo buộc đã lạm dụng quyền hành của mình để bí mật theo dõi các đối thủ cạnh tranh của LVMH và cung cấp thông tin gián điệp cho tập đoàn này. Sau khi rời khỏi DGSI vào năm 2012, Squarcini trở thành cố vấn an ninh của LVMH.

Vị tỉ phú xuất hiện trong phiên tòa với tư cách nhân chứng và đã phủ nhận mọi mối quan hệ qua lại với Bernard Squarcini. Trước đó LVMH đã phải trả cho tòa án Paris một khoản tiền phạt lên đến 10 triệu Euro như một phần trong phương án hòa giải. Tuy vậy phiên tòa cuối cùng cũng đã không thể cản trở được việc ông Bernard Arnault trở thành thành viên mới của VKH.

Lê Công Vũ