Bầu cử an toàn trước bẫy tin giả

Phòng thông tin bầu cử ở Đức. Ảnh: Bundes Photo

Hệ thống thông tin chặt chẽ

Chỉ riêng châu Âu đã chứng kiến cuộc bầu cử EU, bầu cử quốc gia ở Phần Lan, Bồ Đào Nha, Pháp, Anh, Áo, Bỉ, Bulgaria, Gruzia, Hungary, Iceland, Ireland, Litva, Moldova, Slovakia và Romania, cùng vòng đầu tiên của cuộc bầu cử tổng thống ở Croatia.

Trước đó, giới chuyên gia đã lo ngại về vai trò của trí tuệ nhân tạo (AI) tạo ra làn sóng thông tin sai lệch liên quan đến bầu cử. Theo ghi nhận trong năm qua, có ít video deepfake được tạo ra với mục đích xấu so với dự kiến, thay vào đó là nhiều video do AI tạo ra với mục đích hạ nhục hoặc tôn vinh các ứng cử viên hơn.

Có một số ví dụ riêng lẻ về việc AI được sử dụng để tạo ra deepfake nhằm đánh lừa, chẳng hạn như âm thanh quốc ca do AI tạo ra để ủng hộ Jordan Bardella của Pháp, quảng cáo video giả có sự góp mặt của cựu Thủ tướng Anh Rishi Sunak hoặc hình ảnh do AI tạo ra về Taylor Swift và người hâm mộ cô ủng hộ Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump, nhưng chúng đã nhanh chóng được phát hiện và vạch trần.

Thành viên chính sách của Hội đồng quan hệ đối ngoại châu Âu (ECFR), ông Giorgos Verdi cho biết: “AI là một công cụ mới xuất hiện, người ta có thể lập luận rằng những công cụ này chưa đủ chín muồi. Khi những công cụ này bắt đầu phát triển, chúng ta có thể thấy những ranh giới mờ dần”.

Tại EU, một số công ty công nghệ lớn về AI đã ký Bộ quy tắc thực hành về thông tin sai lệch (CoP) trước cuộc bầu cử, trong đó cam kết thiết lập hệ thống phản ứng nhanh để xác định và ngăn chặn thông tin giả mạo lan truyền - theo Trung tâm minh bạch về Bộ quy tắc thông tin sai lệch của EU.

Ông Paolo Cesarini, Giám đốc chương trình của Đài quan sát truyền thông kỹ thuật số châu Âu (EDMO), cho biết, có cả một hệ sinh thái hỗ trợ tại các nền dân chủ lâu đời hơn như EU, nơi khá thành công trong việc chống lại sự can thiệp của nước ngoài dưới hình thức thông tin sai lệch trước thềm bầu cử. Các biện pháp bảo vệ theo luật định như Đạo luật dịch vụ số (DSA) và Đạo luật thị trường số (DMA) đã buộc một số nền tảng trực tuyến lớn như TikTok, Instagram, Facebook và các nền tảng khác phải đánh giá mức độ rủi ro khi lan truyền thông tin sai lệch trên nền tảng của mình và tìm cách giảm thiểu chúng.

Bà Paula Gori, Tổng thư ký EDMO, cho biết, Phần Lan nổi tiếng về khả năng phục hồi trước thông tin sai lệch vì chính phủ đã triển khai sáng kiến chống tin giả mạnh mẽ trong các trường học từ năm 2014. Quốc gia Bắc Âu này cũng thường xuyên đứng đầu bảng xếp hạng về trình độ hiểu biết truyền thông. Vì vậy, các hệ thống mà Phần Lan đang áp dụng giúp biến đất nước này thành một xã hội có khả năng chống chịu với thông tin sai lệch và là một ví dụ điển hình về hiệu quả trong chu kỳ bầu cử năm nay.

Mạng xã hội cải thiện hơn

Bên cạnh hiệu quả tích cực từ các hệ thống thông tin chính phủ, các nền tảng web và mạng xã hội cũng được cải thiện. Ủy ban châu Âu đã yêu cầu Microsoft, TikTok, LinkedIn, Google, Snap, Meta và X tham gia vào một cuộc kiểm tra gắt gao để đảm bảo có các biện pháp giảm thiểu rủi ro phù hợp.

Meta cho biết, từ tháng 5 đến tháng 8 năm ngoái đã theo dõi và xóa hơn 5.000 tài khoản giả mạo trên toàn thế giới. Ứng dụng chia sẻ video TikTok cũng đã bị Ủy ban DSA điều tra vì không giảm thiểu rủi ro một cách thỏa đáng trong cuộc bầu cử ở Romania. Ông Calin Georgescu, ứng cử viên theo chủ nghĩa dân tộc độc lập và hoài nghi châu Âu đã giành chiến thắng trong cuộc bầu cử, nhưng kết quả đã bị hủy bỏ sau khi Tòa án Hiến pháp thấy bằng chứng về sự can thiệp vào quá trình bỏ phiếu, đặc biệt là trên TikTok, do các cơ quan tình báo của nước này cung cấp.

Trước cuộc bầu cử mới đây ở Đức, TikTok cho biết đã ra mắt một trung tâm bầu cử trong ứng dụng để kết nối cộng đồng với thông tin bầu cử đáng tin cậy và chính xác từ các nguồn đáng tin cậy. Những nỗ lực này bao gồm xóa nội dung có hại, liên kết mọi người với thông tin đáng tin cậy và hợp tác với các chuyên gia và quan chức. TikTok cho biết thêm đã xóa hơn 40 mạng lưới trong năm nay vì cố gắng tham gia vào các hoạt động gây ảnh hưởng bí mật, bao gồm 3 mạng lưới có trụ sở tại Đức.

Trong khi đó, Google cho biết đang nghiên cứu cách cung cấp cho người dùng quyền truy cập vào thông tin bầu cử có liên quan và kết quả, bao gồm các câu hỏi về điều kiện bỏ phiếu và yêu cầu bỏ phiếu qua đường bưu điện đối với những người sống ở nước ngoài.

VIỆT ANH - MINH LÝ