Bất động sản dưỡng lão: mô hình nào phù hợp?

Khả năng chăm sóc người cao tuổi trong mỗi gia đình ngày càng thu hẹp

Việt Nam hiện có khoảng 17 triệu người cao tuổi, và con số này dự kiến tiếp tục tăng mạnh trong hai thập kỷ tới. Tuổi thọ trung bình gia tăng, cùng với quá trình đô thị hóa nhanh và sự thay đổi cấu trúc gia đình, đang tạo ra những dịch chuyển sâu sắc trong nhu cầu chăm sóc và sinh hoạt của người cao tuổi.

Thực tế cho thấy, mô hình gia đình nhiều thế hệ, trong đó con cháu trực tiếp chăm sóc ông bà, đang dần nhường chỗ cho gia đình hạt nhân. Nhịp sống đô thị ngày càng nhanh, áp lực công việc và di cư lao động khiến khả năng chăm sóc người cao tuổi trong mỗi gia đình bị thu hẹp. Trong bối cảnh đó, nhu cầu về các mô hình chăm sóc linh hoạt, an toàn và phù hợp với điều kiện sống hiện đại ngày càng trở nên rõ nét.

Dân số Việt Nam bước vào thời kỳ già hóa nhanh. Ảnh: Quang Khánh

Theo ông Matthew Powell, Giám đốc Savills Hà Nội, Việt Nam đang bước vào giai đoạn già hóa nhanh, tạo động lực rõ nét cho sự phát triển của các mô hình bất động sản chăm sóc người cao tuổi. Tuổi thọ tăng, cấu trúc gia đình thay đổi và các chính sách hỗ trợ thị trường bắt đầu hình thành đang khiến nhu cầu về mô hình chăm sóc an toàn, toàn diện cho người cao tuổi gia tăng mạnh mẽ.

Ở góc độ xã hội, bà Chu Việt Nga, Quản lý Chương trình HelpAge International tại Việt Nam, cho rằng, Việt Nam chuyển trọng tâm từ kế hoạch hóa gia đình sang dân số và phát triển. Đồng thời, ưu tiên việc chăm sóc dài hạn, y tế cơ bản, các bệnh mãn tính và lão khoa. Trong tương lai, chăm sóc tại nhà và cộng đồng sẽ là nòng cốt. Tuy nhiên, khung pháp lý tại Việt Nam chưa hoàn chỉnh trở thành thách thức và cơ hội cho khối tư nhân.

Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, chính sách đóng vai trò then chốt trong việc thúc đẩy phân khúc này. Tại Nhật Bản, quốc gia có gần 30% dân số trên 65 tuổi, hệ thống Bảo hiểm chăm sóc dài hạn (LTCI) đã tạo nguồn chi trả ổn định, giúp thị trường thu hút vốn tổ chức thông qua các hợp đồng thuê dài hạn có bảo chứng.

Tại Australia, mô hình làng hưu trí (Retirement Villages) phát triển nhờ tầng lớp hưu trí có tích lũy tài chính tốt và cơ chế phí quản lý trả chậm, giúp giảm chi phí ban đầu cho người sử dụng dịch vụ. Nhà nước đóng vai trò điều tiết, tập trung bảo vệ quyền lợi người cao tuổi và kiểm soát chất lượng dịch vụ.

Tìm mô hình phù hợp với điều kiện Việt Nam

Các chuyên gia cho rằng, Việt Nam không thể sao chép nguyên mẫu các mô hình này, nhưng có thể kết hợp linh hoạt, tích hợp phong cách sống đô thị hiện đại với các dịch vụ chăm sóc phù hợp điều kiện kinh tế - xã hội trong nước.

Theo bà Emily Fell, Giám đốc Cấp cao bộ phận Living Sectors của Savills châu Á - Thái Bình Dương, Việt Nam đang đứng trước thời điểm mang tính “bản lề” để định hình thị trường chăm sóc người cao tuổi. Bà cho rằng, các nhà đầu tư không nên chỉ nhìn vào tài sản hữu hình, mà cần tập trung vào đơn vị vận hành - yếu tố quyết định chất lượng dịch vụ và niềm tin của khách hàng trong dài hạn.

“Nhà đầu tư không nên chỉ rót vốn vào các tòa nhà, mà cần đầu tư vào năng lực vận hành. Thách thức lớn nhất của Việt Nam hiện nay là phát triển được những đơn vị vận hành đủ uy tín và chuyên nghiệp”, bà Emily Fell nhận định.

Từ kinh nghiệm khu vực, các chuyên gia Savills cho rằng Việt Nam có thể phát triển thị trường này theo hướng: nhà đầu tư phát triển tài sản chuyên biệt với mô hình tài chính dài hạn; xây dựng các cộng đồng an toàn, hòa nhập; thiết kế mô hình tài chính linh hoạt như bán - thuê, phân tầng dịch vụ, ứng dụng công nghệ.

Về mặt không gian, mỗi vùng miền có lợi thế riêng. Miền Bắc, đặc biệt là Hà Nội, phù hợp với mô hình gắn với hệ thống bệnh viện và quy hoạch y tế hiện hữu. Miền Trung, như Đà Nẵng, có thể tận dụng hạ tầng du lịch để phát triển mô hình chăm sóc toàn diện. Trong khi đó, TP. Hồ Chí Minh và khu vực phía Nam có điều kiện thử nghiệm các mô hình kết hợp công nghệ và dịch vụ mới.

Savills cũng chỉ ra 6 loại hình chăm sóc người cao tuổi có thể áp dụng tại Việt Nam, gồm: dịch vụ chăm sóc ban ngày; khu an cư hoặc làng hưu trí; chăm sóc tại nhà có hỗ trợ; mô hình sống độc lập có hỗ trợ; phục hồi chức năng sau điều trị cấp tính; và nhà ở tăng cường dịch vụ hoặc nhà an dưỡng.

Già hóa dân số là xu hướng không thể đảo ngược. Việc chuẩn bị sớm các mô hình chăm sóc phù hợp không chỉ giúp đáp ứng nhu cầu an sinh xã hội, mà còn tạo nền tảng cho một thị trường dịch vụ mới, gắn với chất lượng sống và phát triển bền vững trong dài hạn.

Vũ Quang