Bảo vệ tài chính cá nhân - làm chủ đồng tiền: Làm thế nào để tránh bẫy lừa đảo?

Tình trạng lừa đảo qua mạng hiện nay phần lớn xuất phát từ các đường dây, tập đoàn tội phạm hoạt động ở nước ngoài như Campuchia, Myanmar, Philippines, Trung Đông… Khi tiền đã chuyển vào tài khoản của chúng, gần như ngay lập tức bị rút sạch, khiến việc lấy lại rất khó. Sau khi bị lừa một lần, nhiều đối tượng còn dựng tiếp kịch bản “giúp lấy lại tiền” để tiếp tục chiếm đoạt.

Đại tá, TS. Nguyễn Hồng Quân - Giám đốc Trung tâm huấn luyện, Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05), Bộ Công an, cho biết: Thủ đoạn lừa đảo trên không gian mạng vô cùng đa dạng, muôn hình vạn trạng và ngày càng tinh vi. Trong đó, hình thức lừa đảo đánh vào bản năng của chúng ta: Sự sợ hãi và lòng tham.

Sinh viên cũng như các bạn trẻ luôn có nhu cầu làm thêm, tạo thêm nhu cầu chính đáng, nên chúng tìm cách dụ dỗ các bạn sinh viên tham gia những nhiệm vụ đơn giản như like hay chia sẻ một bài viết. Có những trường hợp đã bị lừa nhiều tỷ đồng.

Bên cạnh đó, các đối tượng tập trung xây dựng kịch bản từ hướng tình cảm, đầu tư tài chính. Các đối tượng đánh vào sự sợ hãi thông qua việc đe dọa liên quan đến pháp luật.

Đại tá, TS. Nguyễn Hồng Quân - Giám đốc Trung tâm huấn luyện, Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05), Bộ Công an.

"Để chống lừa đảo, mỗi người phải tiêm cho mình những liều vắc xin thông qua những buổi tọa đàm như hôm nay, để tăng cường hiểu biết, từ đó chế ngự nỗi sợ hãi và lòng tham", Đại tá, TS. Nguyễn Hồng Quân nhấn mạnh.

Bạn Lê Tuấn Kiệt - Sinh viên Trường Đại học Công nghệ (Đại học Quốc gia Hà Nội) chia sẻ: Hiện nay các tập đoàn lớn phát triển trí tuệ nhân tạo, đặc biệt là những mô hình AI tạo sinh, đã có thể giả giọng nói, giả khuôn mặt để phục vụ cho nhiều mục đích khác nhau, trong đó có cả việc bị tội phạm lợi dụng để lừa đảo trực tuyến.

Bạn Lê Tuấn Kiệt - Sinh viên Trường Đại học Công nghệ (Đại học Quốc gia Hà Nội).

Tuy nhiên, song song với đó, chính AI cũng đang được ứng dụng để bảo vệ người dùng. Trên các nền tảng như YouTube, TikTok, một số thuật toán kiểm chứng, nhận diện đã được triển khai nhằm hạn chế tình trạng lan truyền nội dung giả mạo. Nhiều ngân hàng trên thế giới cũng áp dụng công nghệ AI để phát hiện giao dịch bất thường, kịp thời cảnh báo và hỗ trợ bảo vệ quyền lợi khách hàng.

"Nếu người dùng thiếu hiểu biết về công nghệ và mạng xã hội thì nguy cơ bị lừa đảo là rất cao, do đó cần chủ động trang bị kiến thức, nâng cao cảnh giác trong mỗi hoạt động trực tuyến", sinh viên Lê Tuấn Kiệt nói.

PGS.TS Phạm Thanh Huyền - Trưởng ban Công tác sinh viên, Đại học Bách khoa Hà Nội, chia sẻ: Sinh viên vốn thông minh và được trang bị nhiều kiến thức, song thực tế thời gian qua vẫn có nhiều trường hợp bị lừa đảo với những thủ đoạn tinh vi.

Theo PGS.TS Phạm Thanh Huyền, nguyên nhân là do một bộ phận sinh viên còn thiếu kỹ năng sống, nhẹ dạ, cả tin và đôi khi non nớt trong xử lý tình huống.

Một ví dụ điển hình được Trưởng ban Công tác sinh viên, Đại học Bách khoa Hà Nội chia sẻ là trường hợp một sinh viên K70 vừa nhập học. Dù nhà trường đã nhiều lần khuyến cáo không tham gia khảo sát bằng giấy, một sinh viên vẫn tham gia rồi sau đó nhận cuộc gọi giả danh cơ quan chức năng, dọa dẫm liên quan đến đường dây lừa đảo. Khi đối tượng hù dọa sẽ tạm giam, sự sợ hãi khiến em mất cảnh giác, dẫn đến việc bị chiếm đoạt toàn bộ 6 triệu đồng trong tài khoản. Đến khi kẻ lừa đảo yêu cầu thêm 450 triệu, sinh viên mới tỉnh táo và cầu cứu Ban Công tác sinh viên.

PGS.TS Phạm Thanh Huyền - Trưởng ban Công tác sinh viên, Đại học Bách khoa Hà Nội.

Từ những vụ việc trên, PGS.TS Phạm Thanh Huyền nhấn mạnh, sinh viên cần rèn luyện sự bản lĩnh. "Mình không làm gì sai thì không có gì phải sợ. Khi bị dọa dẫm qua mạng, các bạn cần giữ bình tĩnh, liên hệ ngay với nhà trường hoặc cơ quan công an gần nhất. Ban Công tác sinh viên luôn cam kết hỗ trợ sinh viên 24/7", PGS.TS Phạm Thanh Huyền nói.

"Về phía nhà trường, nhiều giải pháp đã được triển khai nhằm hạn chế tình trạng lừa đảo. Thông tin cảnh báo được cập nhật thường xuyên trên cổng thông tin sinh viên, website, email và fanpage chính thức. Đồng thời, ngay từ đầu năm học, Đại học Bách khoa Hà Nội cũng mời cơ quan công an đến trao đổi, trang bị kiến thức phòng ngừa rủi ro cho sinh viên", Trưởng ban Công tác sinh viên, Đại học Bách khoa Hà Nội nhấn mạnh.

Đại tá, TS. Nguyễn Hồng Quân cho biết: Các cuộc gọi lừa đảo, thủ đoạn lừa đảo liên tục diễn ra. Mỗi người cần phải tỉnh táo trước những món lợi từ trên trời rơi xuống.

Giám đốc Trung tâm huấn luyện, Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05), Bộ Công an cũng đặt câu hỏi: “Có bạn nào đã từng nhận được cuộc gọi lừa đảo?”. Rất nhiều cánh tay của sinh viên ở hội trường đã giơ lên.

Tiếp đó, Đại tá, TS. Nguyễn Hồng Quân hỏi tiếp: “Ở đây có bạn nào là nạn nhân của lừa đảo?”. Không có cánh tay nào giơ lên.

Giám đốc Trung tâm huấn luyện, Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05), Bộ Công an lưu ý: Nếu chúng ta mất niềm tin vào giao dịch số, không tiếp nhận thông tin trên mạng thì rất nguy hiểm. Chúng ta cần phải tiếp nhận tỉnh táo và có quy tắc tiếp nhận. Chúng ta không một mình, không tự đặt bản thân vào sự đơn độc vì chúng ta có các cơ quan chức năng, nhà trường… để xử lý các tình huống phát sinh. Điều này sẽ giúp sinh viên không bao giờ bị lừa đảo.