Bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trong kỷ nguyên mới

Chủ tịch nước Lương Cường và Thường trực Ban Bí thư Trần Cẩm Tú chúc mừng các tác giả, nhóm tác giả đoạt Giải A, Cuộc thi chính luận về bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng lần thứ 5, năm 2025. (Ảnh: THỦY NGUYÊN)

Tuy nhiên, cùng với những cơ hội ấy là những biến động nhanh, phức tạp trong đời sống tư tưởng và nhận thức xã hội, nơi các quan điểm, thông tin, xu hướng tư tưởng lan truyền với tốc độ chưa từng có, tạo ra cả yếu tố tích cực lẫn những thách thức mới đối với sự ổn định và thống nhất tư tưởng trong Đảng và trong xã hội.

Trong bối cảnh đó, công tác tuyên giáo giữ vai trò đặc biệt quan trọng đối với việc củng cố nền tảng tư tưởng của Đảng, định hướng dư luận, xây dựng niềm tin và tăng cường sức mạnh tinh thần của hệ thống chính trị.

Khó khăn, thách thức mới

Những năm gần đây, công tác tuyên giáo đã đạt được nhiều kết quả quan trọng, góp phần giữ vững trận địa tư tưởng của Đảng trong bối cảnh tình hình thế giới và trong nước có nhiều biến động nhanh, phức tạp. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả tích cực, công tác tuyên giáo đang đối mặt với không ít thách thức mới. Khoảng cách giữa truyền thông truyền thống và hành vi truyền thông mới của xã hội số ngày càng lớn, khiến nhiều thông điệp và phương thức truyền đạt chưa theo kịp nhu cầu tiếp nhận đa dạng, linh hoạt và cá nhân hóa của công chúng hiện đại. Bối cảnh “nhiễu loạn thông tin”, tin giả, tin xấu độc tràn lan trên không gian mạng đã làm cho việc định hướng dư luận trở nên khó khăn hơn, tạo ra hiện tượng “phân mảnh niềm tin”, khi một bộ phận người dân tiếp cận thông tin qua các nguồn không chính thống và dễ bị tác động bởi những thông tin sai lệch.

Một thách thức không nhỏ là vẫn còn một bộ phận cán bộ làm công tác tuyên giáo chậm đổi mới tư duy, thiếu kỹ năng truyền thông số, còn lúng túng trong tiếp cận các phương thức truyền thông mới, dẫn đến hạn chế trong hiệu quả truyền tải thông tin và xử lý vấn đề.

Công tác tuyên giáo đang đứng trước những biến động sâu rộng của môi trường truyền thông và đời sống xã hội. Bối cảnh truyền thông 4.0 - nơi thuật toán, nền tảng số và tâm lý xã hội tương tác chặt chẽ - đã tạo ra một hệ sinh thái truyền thông hoàn toàn khác so với truyền thông truyền thống. Thuật toán chi phối luồng thông tin cá nhân hóa, khiến mỗi người sống trong một “bong bóng thông tin” riêng; các nền tảng số trở thành không gian công cộng mới, nơi dư luận hình thành, lan tỏa và biến đổi với tốc độ mạnh mẽ; tâm lý xã hội chịu ảnh hưởng sâu sắc từ các tác nhân số, tạo ra những “sóng cảm xúc” có thể lan rộng, tác động đến nhận thức và niềm tin của cộng đồng. Trong môi trường đó, công tác tuyên giáo không thể tiếp tục vận hành theo mô hình tuyến tính mà phải thích ứng với logic phi tuyến, đa chiều và tốc độ tức thời của truyền thông hiện đại.

Song song với biến đổi công nghệ, xã hội Việt Nam cũng đang chứng kiến sự dịch chuyển mạnh mẽ của hệ giá trị. Công dân ngày nay không còn là người tiếp nhận thụ động mà trở thành chủ thể tương tác chủ động, có khả năng tạo lập nội dung, bày tỏ quan điểm, phản biện chính sách và tham gia vào quá trình định hình dư luận xã hội. Niềm tin chính trị-xã hội trong nhiều trường hợp không còn dựa chủ yếu vào hệ thống, mà chuyển sang dựa trên trải nghiệm thực tế, vào mức độ minh bạch, hiệu quả và sự gần gũi của chính quyền trong giải quyết các vấn đề của người dân. Điều này đặt ra yêu cầu đổi mới cách tiếp cận của công tác tuyên giáo: từ “nói để dân nghe” sang “đối thoại để dân hiểu”, từ tiếp cận một chiều sang xây dựng quan hệ tin cậy hai chiều.

Bên cạnh đó, công tác tuyên giáo phải đối diện với cạnh tranh tư tưởng trên không gian số, nơi hàng loạt trào lưu, xu hướng và hệ giá trị ngoại lai xuất hiện, tác động nhanh chóng đến nhận thức xã hội. Các xu hướng như chủ nghĩa dân túy, chủ nghĩa hoài nghi thể chế hay các quan điểm phi chính thống dễ lan truyền trong không gian mạng, đặc biệt trong bối cảnh xã hội số ưu tiên cảm xúc hơn lý tính. Tác động từ các chiến dịch truyền thông xuyên biên giới, thao túng thông tin và tấn công nhận thức khiến nhiệm vụ bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trở nên phức tạp hơn. Đồng thời, các biểu hiện của “diễn biến hòa bình”, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” xuất hiện tinh vi hơn, len lỏi vào các vấn đề xã hội nhạy cảm, tạo ra thách thức mới trong việc giữ vững niềm tin và sự ổn định tư tưởng.

Thực tế, “mặt trận tư tưởng” ngày càng dịch chuyển mạnh vào không gian số, khiến đấu tranh tư tưởng không còn diễn ra chủ yếu trên báo chí truyền thống, mà mở rộng sang các nền tảng mạng xã hội, diễn đàn trực tuyến, hệ thống bình luận số, vlog, podcast và hàng loạt định dạng nội dung mới. Đây không chỉ là không gian truyền tải thông tin mà là mặt trận then chốt của cuộc đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng.

Công tác tuyên giáo vì vậy phải nâng tầm năng lực phân tích dữ liệu, dự báo dư luận, ứng phó khủng hoảng thông tin và triển khai chiến lược nội dung phù hợp với từng nhóm công chúng. Đồng thời, cần khẳng định vai trò chủ động của tuyên giáo trong kiến tạo “miễn dịch thông tin” và tăng cường “sức đề kháng tư tưởng” cho cán bộ, đảng viên và người dân. Những biến động mới này không chỉ đặt ra thách thức mà còn mở ra cơ hội để công tác tuyên giáo đổi mới mạnh mẽ, gia tăng hiệu lực, góp phần giữ vững sự thống nhất tư tưởng trong Đảng và sự ổn định chính trị-xã hội của đất nước.

Phát triển sức mạnh tư tưởng trong kỷ nguyên mới

Để đáp ứng yêu cầu xây dựng Đảng về tư tưởng trong giai đoạn mới, công tác tuyên giáo cần được đổi mới toàn diện, từ tư duy lãnh đạo đến chiến lược, nội dung, phương thức, tổ chức và năng lực cán bộ. Trước hết, cần chuyển đổi tư duy từ truyền đạt đơn tuyến sang kiến tạo giá trị, coi tuyên giáo không chỉ là truyền tải chủ trương, chính sách mà còn là công cụ xây dựng niềm tin, định hình nhận thức và thúc đẩy sự đồng thuận xã hội.

Dự thảo Văn kiện Đại hội XIV xác định: “Công tác tuyên giáo phải đi trước, mở đường; chủ động, kịp thời định hướng tư tưởng và dư luận xã hội trong bối cảnh thông tin đa chiều và cạnh tranh gay gắt trên không gian mạng”. Trên cơ sở đó, việc hình thành chiến lược “Tuyên giáo số quốc gia” với tầm nhìn dài hạn, tích hợp lý luận chính trị, công nghệ số, đạo đức thông tin và quản trị dữ liệu trở thành nền tảng cho sự thống nhất và hiệu quả hoạt động của toàn ngành, từ Trung ương đến cơ sở.

Cùng với đổi mới chiến lược, nội dung tuyên giáo cần giàu tính gợi mở, truyền cảm hứng và phản ánh khát vọng vươn mình của dân tộc. Nội dung phải được chuẩn hóa, nâng cao hàm lượng lý luận, bám sát nền tảng Chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và các văn kiện của Đảng, nhưng đồng thời phải linh hoạt, hiện đại và sáng tạo trong hình thức truyền tải. Việc phát triển hệ sinh thái sản phẩm truyền thông đa nền tảng, phù hợp với từng nhóm công chúng, không chỉ nâng cao hiệu quả lan tỏa mà còn giúp tuyên giáo trở nên gần gũi, thuyết phục và có sức sống trong xã hội số.

Công tác tuyên giáo cần ứng dụng trí tuệ nhân tạo, phân tích dữ liệu lớn và các công cụ dự báo hành vi công chúng để nhận diện xu hướng dư luận, tối ưu hóa thông điệp và nâng cao khả năng dự báo, xử lý các tình huống phức tạp. Xây dựng nền tảng số thống nhất, tích hợp dữ liệu tư tưởng-dư luận-truyền thông, đồng thời phát triển phương thức truyền thông đối thoại chủ động sẽ giúp tăng cường tính minh bạch, tương tác và đồng hành cùng người dân trong quá trình hoạch định và triển khai chính sách.

Việc phát triển sức mạnh tư tưởng của Đảng cần trở thành nhiệm vụ chiến lược gắn liền với các giải pháp đổi mới tuyên giáo. Hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hóa và chuẩn mực con người Việt Nam mới cần được củng cố và lan tỏa sâu rộng, trở thành động lực tinh thần, khơi dậy lòng yêu nước, khát vọng phồn vinh và tinh thần đổi mới sáng tạo. Sức mạnh mềm của Đảng còn được hình thành thông qua văn hóa chính trị, đạo đức công vụ và niềm tin xã hội, thể hiện qua phong cách lãnh đạo nêu gương, minh bạch, gần dân và trách nhiệm. Khi những giá trị này được kết nối hài hòa với sức mạnh mềm của thời đại - tri thức, sáng tạo, nhân văn - công tác tuyên giáo sẽ không chỉ giữ vững nền tảng tư tưởng mà còn nâng cao uy tín, sức lan tỏa và vị thế của Đảng trong xã hội hiện đại.

Đặc biệt, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trong không gian số là nhiệm vụ không thể tách rời. Cần chủ động nhận diện, dự báo và ngăn chặn thông tin xấu, độc, các biểu hiện “diễn biến hòa bình” hay “tự diễn biến”, đồng thời xây dựng lực lượng đấu tranh mạng chuyên nghiệp và hệ thống cảnh báo dư luận sớm. Khi các giải pháp đổi mới tuyên giáo đồng bộ với việc phát triển sức mạnh mềm tư tưởng, Đảng sẽ tạo lập được một hệ sinh thái tư tưởng toàn diện, minh bạch, sáng tạo, đồng thời củng cố niềm tin và sự đồng thuận xã hội - nền tảng để đất nước vươn mình mạnh mẽ trong kỷ nguyên mới.

Trong bối cảnh kỷ nguyên mới - kỷ nguyên của chuyển đổi số, kinh tế tri thức và cạnh tranh về giá trị - công tác tuyên giáo giữ vị trí chiến lược trong việc xây dựng và củng cố Đảng về tư tưởng. Cần nhận thức rõ rằng tư tưởng không chỉ là nền tảng lý luận mà còn là sức mạnh quyết định niềm tin, sự đồng thuận và hiệu quả lãnh đạo của Đảng. Sự chuyển đổi từ phương thức truyền đạt một chiều sang đồng hành, từ tuyên truyền sang kiến tạo niềm tin, từ truyền thông truyền thống sang hệ sinh thái tư tưởng số, không chỉ nâng cao khả năng định hướng dư luận mà còn tạo ra môi trường để nhân dân trở thành chủ thể tích cực trong quá trình xây dựng xã hội.

Để đạt được mục tiêu này, cần kết hợp đồng bộ các giải pháp về chiến lược, nội dung, phương thức, tổ chức-con người và bảo vệ nền tảng tư tưởng, gắn kết chặt chẽ với phát triển sức mạnh mềm của Đảng. Việc lan tỏa các giá trị văn hóa, chuẩn mực con người Việt Nam mới, khơi dậy lòng yêu nước, khát vọng phồn vinh, tinh thần đổi mới sáng tạo và thực hành đạo đức công vụ sẽ nâng cao uy tín, sức lan tỏa và sức mạnh tư tưởng của Đảng trong xã hội. Khi sức mạnh tư tưởng của Đảng lan tỏa trong toàn xã hội, đó sẽ vừa là động lực, vừa là lá chắn tinh thần để đất nước vươn mình mạnh mẽ, toàn diện, hiện thực hóa khát vọng dân tộc trong kỷ nguyên mới.

PHẠM QUÝ TRỌNG