Bảo vệ môi trường từ ý thức của người dân

Canada có diện tích lớn thứ hai thế giới, trải dài từ Đại Tây Dương tới Thái Bình Dương với 6 múi giờ. Tính đến năm 2025, dân số nước này đạt khoảng 41,7 triệu người, với mật độ dân số rất thấp, chỉ khoảng 4 người/km².

Không chỉ nổi bật về địa lý, Canada là một trong những quốc gia đi đầu về xây dựng chính sách bảo vệ môi trường, từ việc cập nhật Luật Bảo vệ môi trường, cấm đồ nhựa dùng một lần, đến chiến lược phát triển nền kinh tế tuần hoàn, giảm phát thải và tăng tỷ lệ tái chế. Chính phủ liên bang và các tỉnh, bang đều có trách nhiệm và quyền hạn trong việc bảo vệ môi trường, với sự phối hợp chặt chẽ từ các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp.

Canada cấm đồ nhựa dùng một lần. Ảnh: Shutterstock

Người Canada được giáo dục về bảo vệ môi trường từ nhỏ thông qua hệ thống trường học, các tổ chức xã hội và truyền thông đại chúng. Điều này giúp hình thành thói quen sống thân thiện với môi trường, như phân loại rác, tái chế, tiết kiệm năng lượng và bảo vệ động vật.

Một người bạn tôi sống tại Canada đã lâu cho biết, ngay cả việc cắt tỉa cành cây trong vườn nhà cũng cần phải xin phép. Với những cây có đường kính thân từ 15cm trở lên, nếu muốn chặt bỏ hay thay thế, người dân phải báo cơ quan chức năng. Khi đó, các chuyên gia cây xanh, thường được gọi là “bác sĩ cây”, sẽ đến kiểm tra tình trạng của cây. Cây sâu bệnh nặng mới được phép đốn hạ; trường hợp tự ý chặt bỏ, người dân có thể bị phạt từ 2.500 đến 10.000 đô-la Canada, tùy theo quy định ở từng địa phương.

Chính quyền Canada luôn khuyến khích người dân trồng cây, trồng hoa để làm đẹp khuôn viên nhà ở và môi trường sống xung quanh. Từ nhiều năm nay, việc ứng dụng công nghệ cao như sử dụng thiết bị bay không người lái (drone) để giám sát sâu bệnh, theo dõi chất lượng vườn cây, đồng ruộng… đã trở nên phổ biến trong quản lý nông nghiệp đô thị và bảo vệ môi trường ở nước này.

Để bảo vệ môi trường và hệ sinh thái tự nhiên, Canada đưa ra nhiều quy định cụ thể và nghiêm ngặt trong sinh hoạt hàng ngày. Chẳng hạn, người dân không được rửa xe ô tô trước cửa nhà; không được cho chim, thú hoang ăn để tránh làm mất đi bản năng sinh tồn và khả năng tự kiếm mồi của chúng. Cá nhỏ hoặc cá đang mang trứng khi câu được phải thả lại môi trường sống. Buổi tối không bật đèn quá sáng vì chim, côn trùng có thể bay đập vào kính và chết… Người dân Canada còn thể hiện ý thức bảo vệ môi trường qua việc chăm sóc động vật, không có hành động bạo lực với động vật, và nuôi thú cưng như một thành viên trong gia đình.

Câu chuyện phân loại rác mà ta đang tích cực vận động thì ở đây đã trở thành bản năng. Nếu là cành cây, lá rụng, người dân phải bỏ vào túi riêng để thu gom làm phân hữu cơ. Rác hữu cơ từ nhà bếp cũng được xử lý theo cách này, sau đó được trả lại cho người dân để sử dụng khi làm vườn.

Các loại vật liệu có thể tái chế như chai thủy tinh, đồ nhựa... phải được rửa sạch trước khi bỏ vào đúng thùng chứa rác tái chế. Đặc biệt, rác được thu gom theo lịch định sẵn từng ngày, tùy loại rác. Cư dân được nhắc lịch đổ rác qua ứng dụng trên điện thoại thông minh. Nếu phân loại sai, đổ rác sai ngày hoặc sai quy định, người vi phạm sẽ bị xử phạt và mức phạt không hề nhẹ.

Một người bạn kể cho tôi cách người Canada dạy trẻ nhỏ phân biệt các loại rác và bỏ rác đúng chỗ. Ở trường mẫu giáo, người ta đặt ba thùng rác thông minh dành cho rác tái chế, rác hữu cơ và rác thông thường có kết nối với camera. Khi trẻ bỏ đúng loại rác vào thùng, nắp thùng sẽ tự động mở; nếu bỏ sai, nắp sẽ không mở. Nhờ đó, trẻ em dần hình thành thói quen phân loại rác và bỏ rác đúng chỗ ngay từ nhỏ. Ở Canada, bạn hầu như không thấy ai đó vứt rác bừa bãi ở nơi công cộng. Nếu ai đó vi phạm sẽ bị cộng đồng đánh giá thấp và có thể bị phạt. Người dân Canada yêu thiên nhiên, thường xuyên tham gia các hoạt động ngoài trời như cắm trại, đi bộ đường dài nhưng luôn giữ gìn cảnh quan sạch đẹp tại các khu vực công cộng và tuân thủ các chính sách môi trường tại địa phương.

Canada không thiếu nước nhưng chính quyền luôn khuyến khích người dân tích trữ lại nước mưa để tưới cây, tưới cỏ, theo dõi thời tiết để tưới cây, hạn chế hết mức việc nước sạch để tưới.

Ngoài việc làm tốt giáo dục và nâng cao ý thức cộng đồng, người dân Canada luôn ủng hộ mạnh mẽ các chính sách môi trường như lệnh cấm đồ nhựa dùng một lần. Theo khảo sát, hơn 90% người dân ủng hộ lệnh cấm này và mong muốn mở rộng phạm vi áp dụng. Hiện nay, nhiều doanh nghiệp bán lẻ lớn tại Canada đã chủ động loại bỏ túi nilon, thay thế ống hút nhựa bằng giấy trước cả khi có quy định bắt buộc của chính phủ.

Hoạt động tình nguyện vì môi trường là một phần không thể thiếu trong văn hóa Canada. Người dân thường xuyên tham gia các chiến dịch làm sạch môi trường, bảo vệ động vật hoang dã và các dự án bảo tồn thiên nhiên.

Nhờ sự đồng lòng của người dân và Chính phủ, môi trường tại các thành phố Canada rất sạch sẽ, không có hiện tượng rác thải tràn lan sau các lễ hội hay sự kiện lớn. Các chiến dịch và chính sách bảo vệ môi trường nhận được sự hưởng ứng mạnh mẽ của cộng đồng, góp phần hướng Canada đến mục tiêu phát triển bền vững và giảm thiểu ô nhiễm.

Người dân Canada có ý thức bảo vệ môi trường rất cao, thể hiện qua thói quen sinh hoạt, sự ủng hộ các chính sách xanh, tham gia hoạt động tình nguyện và tuân thủ pháp luật về môi trường. Đây là sự kết hợp giữa giáo dục, văn hóa, trách nhiệm cộng đồng và chính sách quốc gia, giúp Canada trở thành một trong những quốc gia đi đầu về bảo vệ môi trường trên thế giới. Chẳng thế mà Canada nổi tiếng là có nhiều nhà khoa học, công trình nghiên cứu về bảo vệ môi trường, phát triển xanh. Số doanh nghiệp Canada hoạt động trong lĩnh vực công nghệ xanh, năng lượng sạch, thân thiện với môi trường luôn chiếm tỷ trọng đáng kể.

TS. Trần Văn, ĐBQH Khóa XII, XIII