Bảo vệ môi trường là ưu tiên chiến lược, là lợi thế cạnh tranh trong kỷ nguyên mới

Tham dự cuộc làm việc có Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường, Phó Trưởng đoàn Thường trực Đoàn giám sát Lê Quang Huy; Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tạ Đình Thi; Phó Chủ nhiệm Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính Lê Quang Mạnh cùng các thành viên Đoàn giám sát.

Toàn cảnh cuộc làm việc

Tại cuộc làm việc, Đoàn giám sát đề nghị Tập đoàn Công nghiệp Than-Khoáng sản Việt Nam (TKV) báo cáo về những khó khăn, vướng mắc do quy định pháp luật về bảo vệ môi trường và kiến nghị cụ thể; tập trung báo cáo làm rõ các vấn đề mà Đoàn giám sát đã lưu ý và đề nghị báo cáo bổ sung theo yêu cầu tại Công văn số 712/ĐGS-KHCNMT ngày 10/7/2025. Trong đó có các nội dung như: Việc thực hiện quy định pháp luật về đánh giá tác động môi trường, cấp giấy phép môi trường. Những khó khăn vướng mắc đối với dự án cụ thể trong việc tuân thủ quy định pháp luật về đánh giá tác động môi trường, cấp giấy phép môi trường. Việc chấp hành quy định về quản lý khí thải công nghiệp, nước thải công nghiệp.

Đoàn giám sát cũng yêu cầu TKV báo cáo, làm rõ số lượng, quy mô, khối lượng chất thải lưu chứa tại các bãi tro xỉ của các nhà máy nhiệt điện, bãi thải mỏ do doanh nghiệp thuộc TKV quản lý đến thời điểm hiện nay; biện pháp xử lý trong thời gian tới. Kiến nghị, nêu rõ cụ thể điều, khoản, điểm của Luật Bảo vệ môi trường, các Nghị định, Thông tư liên quan cần xem xét, sửa đổi. Những vướng mắc do quy định pháp luật về việc phải có công trình phòng ngừa và ứng phó sự cố nước thải…

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Tạ Đình Thi nêu một số nội dung cần quan tâm trong cuộc làm việc

Đối với Tổng Công ty xi măng Việt Nam, Đoàn giám sát yêu cầu Tổng Công ty làm rõ về việc thực hiện quy định pháp luật về đánh giá tác động môi trường, cấp giấy phép môi trường. Những khó khăn vướng mắc đối với dự án cụ thể trong việc tuân thủ quy định pháp luật về đánh giá tác động môi trường, cấp giấy phép môi trường. Việc chấp hành quy định về quản lý khí thải công nghiệp, nước thải công nghiệp; kiến nghị, nêu rõ cụ thể điều, khoản, điểm của Luật Bảo vệ môi trường, các Nghị định, Thông tư liên quan cần xem xét, sửa đổi… việc thực hiện đồng xử lý chất thải trong lò nung làm nhiên liệu thay thế vừa tham gia xử lý hiệu quả chất thải công nghiệp thông thường, vừa tham gia vào kinh tế tuần hoàn hiệu quả.

Xem bảo vệ môi trường là tiêu chí hàng đầu trong mọi hoạt động

Phát biểu tại cuộc làm việc, Phó Chủ tịch Quốc hội, Trưởng Đoàn giám sát Lê Minh Hoan nhấn mạnh, để hướng tới một nền công nghiệp khai khoáng bền vững, TKV cần phải biến thách thức thành động lực, xem bảo vệ môi trường là tiêu chí hàng đầu trong mọi hoạt động. Tập đoàn phải cố gắng để biến quyết tâm đó thành các hành động cụ thể, đó là:

Thứ nhất, cần chủ động và triệt để tuân thủ các quy định của Luật Bảo vệ môi trường năm 2020, Luật Địa chất và khoáng sản năm 2024, đặc biệt là các quy định về quản lý chất thải rắn mỏ, phục hồi môi trường và đóng cửa mỏ. Bên cạnh đó, từ thực tiễn hoạt động của mình, đề nghị Tập đoàn tiếp tục nghiên cứu, kiến nghị sửa đổi, bổ sung Luật Bảo vệ môi trường trong thời gian tới.

Các đại biểu tham dự cuộc làm việc

Thứ hai, tiếp tục đẩy mạnh ứng dụng công nghệ khai thác tiên tiến. Tập đoàn cần có chiến lược rõ ràng để cải tiến công nghệ, giảm thiểu phát thải bụi, xử lý nước thải mỏ hiệu quả hơn và tối ưu hóa việc tận thu, tái sử dụng chất thải mỏ, hướng tới kinh tế tuần hoàn trong khai thác.

Thứ ba, xây dựng và thực hiện một lộ trình phục hồi môi trường một cách quyết liệt và toàn diện. Công tác phục hồi môi trường không chỉ là trồng cây mà phải là tái tạo hệ sinh thái, bảo đảm sự phát triển bền vững cho các khu vực bị ảnh hưởng do việc khai thác khoáng sản gây ra. Đây phải xem như sự cam kết của Tập đoàn với cộng đồng và thế hệ mai sau.

Thứ tư, tiếp tục tăng cường giám sát về môi trường, công khai thông tin và chủ động phối hợp với các bên liên quan; Tập đoàn phải thiết lập hệ thống quan trắc hiện đại, minh bạch hóa dữ liệu môi trường và thường xuyên đối thoại với chính quyền địa phương, cộng đồng dân cư để giải quyết kịp thời các bức xúc.

Trong thời gian tới, TKV cần xác định rõ ràng không chỉ là chủ thể khai thác tài nguyên thiên nhiên mà còn phải là chủ thể có vai trò chính trong việc kiến tạo lại môi trường.

Phải hướng tới phát triển ngành xi măng thân thiện môi trường

Tại cuộc làm việc với Tổng Công ty xi măng Việt Nam, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan biểu dương những nỗ lực đáng ghi nhận của Tổng công ty trong việc đầu tư các hệ thống lọc bụi hiện đại, xử lý khí thải... Điều này thể hiện cam kết của Tổng công ty đóng góp vào mục tiêu phát triển bền vững chung của đất nước. Tuy nhiên, Phó Chủ tịch Quốc hội lưu ý Tổng Công ty cũng cần thẳng thắn nhìn nhận những thách thức còn tồn tại: kỹ thuật công nghệ cũ còn gây phát thải cao, kiểm soát bụi thứ cấp chưa triệt để và công tác phục hồi môi trường mỏ đá cần được quan tâm hơn nữa. Nếu các vấn đề này không được giải quyết kịp thời, sẽ dẫn đến tình trạng gây ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng và làm suy giảm khả năng cạnh tranh của Tổng công ty trong bối cảnh hiện nay.

Phó Chủ tịch Quốc hội, Trưởng Đoàn giám sát Lê Minh Hoan phát biểu chỉ đạo tại cuộc làm việc

Vì vậy, trong thời gian tới, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan đề nghị Tổng công ty Xi măng Việt Nam phải xác định bảo vệ môi trường là ưu tiên chiến lược, là lợi thế cạnh tranh trong kỷ nguyên mới, phải hướng tới phát triển ngành xi măng thân thiện môi trường. Tổng công ty phải cố gắng để biến quyết tâm đó thành các hành động cụ thể, đó là:

Thứ nhất, nghiêm túc, chủ động tuân thủ mọi quy định của Luật Bảo vệ môi trường năm 2020, Luật Địa chất và khoáng sản năm 2024, đặc biệt là các quy chuẩn về khí thải công nghiệp và quản lý chất thải, phục hồi bảo vệ môi trường. Đây là yếu tố cốt lõi để Tổng công ty hoạt động hiệu quả và bền vững. Bên cạnh đó, từ thực tiễn hoạt động của mình, đề nghị Tổng công ty tiếp tục nghiên cứu, kiến nghị sửa đổi, bổ sung Luật Bảo vệ môi trường trong thời gian tới.

Thứ hai, cần đẩy mạnh hơn nữa việc ứng dụng công nghệ sản xuất tiên tiến, giảm phát thải và tiết kiệm tài nguyên. Tổng công ty cần có lộ trình rõ ràng để đầu tư vào các công nghệ lò nung hiện đại, hệ thống lọc bụi hiệu quả cao và áp dụng nhiều hơn các giải pháp giảm phát thải CO2, hướng tới mục tiêu trung hòa carbon.

Thứ ba, tối ưu hóa và mở rộng việc đồng xử lý chất thải trong lò nung, tận dụng năng lượng và nguyên liệu cho sản xuất xi măng. Tổng công ty cần trở thành hình mẫu trong mô hình kinh tế tuần hoàn.

Phó Chủ tịch Quốc hội, Trưởng Đoàn giám sát Lê Minh Hoan phát biểu tại cuộc làm việc

Thứ tư, quyết liệt công tác phục hồi môi trường các mỏ đá khai thác, bảo đảm hoàn trả cảnh quan, đất đai theo đúng cam kết và quy định, qua đó thể hiện trách nhiệm của Tổng công ty với cộng đồng địa phương.

Thứ năm, tăng cường minh bạch thông tin về môi trường và chủ động đối thoại với cộng đồng. Tổng công ty cần công khai dữ liệu, lắng nghe ý kiến của người dân và cùng chính quyền địa phương để giải quyết các vấn đề môi trường.

Trong thời gian tới, Tổng công ty Xi măng Việt Nam cần tiếp tục thực hiện tốt nhiệm vụ của mình trong lĩnh vực cung cấp vật liệu xây dựng, đồng thời cần đóng góp tích cực hơn nữa vào quá trình phát triển kinh tế xanh, bền vững.

Phát biểu kết luận cuộc làm việc, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy khẳng định, Đoàn giám sát đánh giá cao những kết quả rất tích cực trong triển khai thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trườngcủa tập đoàn về: bố trí và sử dụng nguồn lực cho bảo vệ môi trường; về thực hiện quy định về phòng ngừa, kiểm soát ô nhiễm; về công tác quản lý chất thải...

Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường, Phó Trưởng đoàn Thường trực Đoàn giám sát Lê Quang Huy phát biểu kết luận cuộc làm việc

Tại buổi làm việc, Tập đoàn Công nghiệp Than-Khoáng sản Việt Nam và Tổng công ty Xi măng Việt Nam cũng đã báo cáo giải trình, đề cập thẳng thắn các vấn đề khó khăn, tồn tại, hạn chế trong triển khai thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường, trong đó có những bất cập do quy định pháp luật, những khó khăn lớn phải đối mặt khi thực hiện mục tiêu chuyển đổi năng lượng theo chủ trương của nhà nước.

Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy đề nghị Tập đoàn Công nghiệp Than-Khoáng sản Việt Nam và Tổng công ty Xi măng Việt Nam rà soát, hoàn thiện thêm thông tin số liệu về công tác bảo vệ môi trường và những kiến nghị cụ thể mà các ĐBQH quan tâm; cập nhật số liệu về phòng ngừa, kiểm soát ô nhiễm, quản lý chất thải, kiểm kê khí nhà kính, kết quả thực hiện khắc phục các tồn tại theo các kết luận thanh tra, kiểm toán... Ngoài ra, đề nghị lãnh đạo Tập đoàn và Tổng Công ty chỉ đạo hoàn thiện và gửi báo cáo bổ sung đến Đoàn giám sát trước ngày 25/7/2025, trong đó lưu ý thể hiện rõ ràng, cụ thể các kiến nghị về cơ chế, chính sách bảo vệ môi trường với nội dung điều, khoản, điểm cần rà soát, sửa đổi, bổ sung để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc.

Đối với Tổ giúp việc của Đoàn giám sát cần tiếp thu tối đa các ý kiến chỉ đạo của Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan, những đóng góp, đề xuất của các thành viên Đoàn giám sát, các Bộ ngành để hoàn thiện Báo cáo và dự thảo Nghị quyết về chuyên đề giám sát.

Bích Lan - Quang Khánh