Bảo vệ công nhân trước bẫy 'tín dụng đen'

“Tín dụng đen” - cái tên vốn từng để lại nhiều ám ảnh với người dân liên quan đến hành hung, đòi nợ thuê nay đã biến tướng muôn hình vạn trạng. Không cần gặp mặt, không cần tài sản đảm bảo, chỉ một cú nhấp trên mạng xã hội hay vài phút ở đầu xóm trọ, người vay đã có thể nhận vài chục triệu đồng - khoản tiền tưởng như “cứu cánh” nhưng thực chất là cái bẫy lãi suất cao ngất ngưởng, kéo theo nhiều hệ lụy nghiêm trọng. Như trường hợp của anh N.V.T, công nhân một khu công nghiệp thuộc phường Vĩnh Phúc, chỉ sau vài tháng vay nóng 30 triệu đồng với lãi suất 3.000 đồng/triệu/ngày, chỉ sau thời gian ngắn, lãi mẹ đẻ lãi con, khoản nợ nhanh chóng tăng lên gấp đôi, gấp ba. Thu nhập bấp bênh, chi phí sinh hoạt tăng cao, áp lực nợ nần khiến gia đình anh T. đổ vỡ, ly hôn vào cuối năm 2024.

Lực lượng chức năng tăng cường kiểm tra, siết chặt quản lý đối với hoạt động của các cơ sở liên quan đến cho vay, cầm cố tài sản.

Đó không chỉ là câu chuyện riêng của một người, một nhà mà còn là hồi chuông cảnh tỉnh cho hàng nghìn công nhân khác đang trong vòng xoáy tương tự. Tín dụng đen không chỉ gây tổn thất kinh tế mà còn phá vỡ an ninh, trật tự trong doanh nghiệp. Cuối năm 2024, tại cổng Công ty TNHH Công nghiệp chính xác Việt Nam 1 (Khu công nghiệp Khai Quang), một công nhân bị nhóm cho vay hành hung ngay trong giờ tan ca chỉ vì chậm trả nợ. Vụ việc gây náo loạn cả khu vực, khiến nhiều công nhân hoang mang, lo sợ. Theo lãnh đạo công ty, đây không phải trường hợp cá biệt. Các đối tượng cho vay thường xuyên tìm đến cổng công ty gây áp lực, thậm chí đe dọa cả cán bộ công đoàn và quản lý doanh nghiệp nếu không “hợp tác” đòi nợ thay.

Trước thực trạng đó, lực lượng công an tỉnh Phú Thọ đã tăng cường đấu tranh, triệt phá nhiều đường dây cho vay nặng lãi. Từ năm 2024 đến nay, nhiều vụ việc đã được phát hiện, điều tra và xử lý nghiêm minh. Điển hình như vụ Lâm Thị Cúc – công nhân Công ty TNHH Vina Korea đã cho vay với lãi suất lên đến 164%/năm. Đối tượng Cúc bị cơ quan công an xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật để làm bài học cảnh tỉnh, răn đe, phòng ngừa chung. Riêng 6 tháng đầu năm 2025, Công an tỉnh đã khởi tố 16 vụ với 20 bị can về tội “Cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự”.

Không chỉ tấn công bằng pháp luật, công an các địa phương còn chủ động phòng ngừa bằng tuyên truyền, kiểm tra, siết chặt các cơ sở cầm đồ, tài chính trá hình. Nhiều cơ sở hoạt động “chui” đã bị đình chỉ hoặc truy tố hình sự. Những nỗ lực này đã bước đầu đem lại chuyển biến tích cực, tạo thêm niềm tin cho công nhân và doanh nghiệp.

Tuy nhiên, chống tín dụng đen không thể chỉ dừng ở biện pháp hành chính hay hình sự. Vấn đề cốt lõi là tạo ra các kênh tín dụng hợp pháp, an toàn và dễ tiếp cận cho người lao động, nhất là nhóm thu nhập thấp, chưa có tài sản thế chấp. Các tổ chức công đoàn với vai trò gần gũi người lao động cần chủ động phát hiện những trường hợp khó khăn, phối hợp chặt chẽ với Ngân hàng Chính sách xã hội và các tổ chức tài chính uy tín để kết nối công nhân với các gói vay phù hợp, thủ tục đơn giản, lãi suất hợp lý.

Về phía doanh nghiệp, cần coi sự ổn định đời sống công nhân là một phần trong chiến lược phát triển bền vững. Một số doanh nghiệp lớn đã mạnh dạn thành lập Quỹ tương trợ nội bộ, hỗ trợ công nhân vay vốn không lãi suất trong trường hợp khẩn cấp. Mô hình này cần được nhân rộng để tạo thành mạng lưới an sinh nội bộ, giảm phụ thuộc vào tín dụng ngoài luồng.

Công nhân lao động tại Công ty TNHH Công nghệ Cosmos Việt Nam, Khu công nghiệp Khai Quang thường xuyên được tuyên truyền về phương thức, thủ đoạn của tội phạm tín dụng đen, từ đó, chủ động phòng ngừa từ sớm, từ xa.

Đã đến lúc toàn xã hội nhìn nhận, cuộc chiến chống tín dụng đen trong công nhân lao động không phải là cuộc chiến của riêng ai hay của lực lượng chức năng nào mà đó là trách nhiệm chung của toàn xã hội nhằm xây dựng một xã hội văn minh, hiện đại. Mỗi người dân cũng cần nâng cao nhận thức, hiểu rõ rằng, không có khoản vay dễ dãi nào là không rủi ro. Cái giá phải trả cho sự thiếu tỉnh táo đôi khi không chỉ là tiền bạc mà còn là cả tương lai, danh dự, gia đình. Bẫy tín dụng đen là cái bẫy ngọt ngào nhưng có thể nhấn chìm tất cả, rất dễ bước vào nhưng lại khó thấy được lối ra.

Lê Minh