Bảo vật quốc gia - Phác thảo mẫu Quốc huy Việt Nam

Quốc huy Việt Nam - biểu tượng thiêng liêng, tự hào thể hiện khát vọng mãnh liệt, thiết tha về một nền hòa bình, độc lập, tự do và về một quốc gia phát triển thịnh vượng sánh vai cùng bè bạn quốc tế trên khắp các châu lục.

Quá trình hình thành, ra đời của Quốc huy Việt Nam là câu chuyện đặc biệt gắn liền với lịch sử đất nước và hành trình đấu tranh, bảo vệ dân tộc, đồng thời cũng là câu chuyện đầy thú vị, gắn với cuộc đời, sự nghiệp của người Họa sĩ tài ba Bùi Trang Chước.

Với diện tích khoảng 150 mét vuông, Trưng bày giới thiệu gần 200 hiện vật gốc, tài liệu, hình ảnh về cuộc đời, sự nghiệp của Danh họa Bùi Trang Chước, thể hiện các nội dung:

Phần 1. Quốc huy Việt Nam - Biểu tượng tự hào dân tộc: Giới thiệu một số tài liệu, hình ảnh Quốc huy Việt Nam được thể hiện trên các sự kiện, địa điểm trên đất liền cũng như biên giới, hải đảo, trong các giấy tờ quan trọng,…qua đó thấy được tầm quan trọng, sự thiêng liêng của Quốc huy Việt Nam.

Phần 2. Hành trình sáng tạo mẫu Quốc huy Việt Nam: Giới thiệu một số văn bản khởi nguồn cho việc sáng tác Quốc huy Việt Nam, như: Công văn số 87-NG ngày 28/01/1951 của Bộ Ngoại giao gửi Ban Thường trực Quốc hội v/v đề nghị làm Quốc huy, Quốc ấn; Công văn số 467-NG ngày 08/6/1951 của Bộ Ngoại giao v/v phát động cuộc thi họa mẫu Quốc huy nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa;…

Tiếp đó là hành trình sáng tạo mẫu Quốc huy của Họa sĩ Bùi Trang Chước, từ những nét phác thảo đầu tiên với những cây tre, con trâu, bông lúa,…hay hình dáng đa dạng, màu sắc phong phú, chủ đề thân thuộc cùng những lời tự sự về hành trình sáng tác mẫu Quốc huy của Họa sĩ.

Sau những lần được đề nghị chỉnh sửa, đến tháng 9/1955, Họa sĩ Bùi Trang Chước đã hoàn thành mẫu Quốc huy cuối cùng gồm 1 bản màu và 2 bản tách màu đen trắng để trình tại kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa I.

Sau khi đưa ra bàn thảo và được chỉnh sửa một vài chi tiết, Quốc huy nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đã chính thức được Quốc hội phê duyệt. Ngày 14/01/1956, Chủ tịch Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ban hành Sắc lệnh số 254-SL v/v ban bố mẫu Quốc huy Việt Nam và được đăng chính thức trên Công báo Việt Nam Dân chủ Cộng hòa số 22 ngày 08/8/1956. Ngày 21/7/1956, Thủ tướng phủ ban hành Điều lệ số 973-TTg v/v dùng Quốc huy nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.

Những bản phác thảo mẫu Quốc huy của Họa sĩ Bùi Trang Chước (tức Nguyễn Văn Chước) chính là nguồn gốc, là cơ sở, tiền đề, nền tảng cho Quốc huy chính thức của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (nay là nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam), đồng thời các bản phác thảo này còn mang những dấu ấn đặc biệt về chủ đề, nội dung, ý nghĩa từng chi tiết tác phẩm, mang âm hưởng, hơi thở của dân tộc trong từng mẫu vẽ và vô cùng phong phú về hình ảnh, màu sắc, độc đáo về hình thức, bố cục, trình bày, giá trị nghệ thuật;...

Phần 3. Họa sĩ Bùi Trang Chước - Người tạo hình Quốc huy Việt Nam: Giới thiệu chân dung, quê hương, gia đình, quá trình học tập, lao động, sáng tạo của Họa sĩ Bùi Trang Chước, khắc họa hình ảnh của người nghệ sĩ đa tài với nhiều tác phẩm có giá trị ứng dụng: mẫu Quốc huy, mẫu tem, tiền, huy hiệu, chân dung Lê-nin, Chủ tịch Hồ Chí Minh,…

Hơn nữa, ghi dấu tài năng của ông, Đảng và Nhà nước Việt Nam đã dành tặng ông nhiều Huân chương, giải thưởng, ghi danh cao quý: Huân chương Kháng chiến chống Mỹ hạng nhất (1988), Huân chương Lao động hạng nhì (1988), Giải thưởng Hồ Chí Minh; tên ông - Bùi Trang Chước đã được đặt cho hai đường phố tại Thủ đô Hà Nội và thành phố Đà Nẵng; Nhà nước CHDCND Lào trao tặng ông Huân chương Isala của Lào (1982);…

Trưng bày: “Bảo vật quốc gia - Phác thảo mẫu Quốc huy Việt Nam” do Trung tâm Lưu trữ quốc gia III tổ chức là sự kiện hướng đến kỷ niệm 78 năm Cách mạng Tháng Tám thành công và Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (1945-2023), 78 năm ngày thành lập Bộ Nội vụ và ngày truyền thống ngành Tổ chức nhà nước (28/8/1945-28/8/2023), kỷ niệm 2 năm Bộ sưu tập bản phác thảo mẫu Quốc huy Việt Nam của Họa sĩ Bùi Trang Chước được công nhận là Bảo vật quốc gia theo Quyết định số 2198/QĐ-TTg ngày 25/12/2021 của Thủ tướng Chính phủ, đồng thời nhân sự kiện Họa sĩ Bùi Trang Chước được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh cho ba cụm tác phẩm, trong đó có tác phẩm mẫu Quốc huy Việt Nam.

Minh Châu