Bảo tồn các môn thể thao truyền thống

Tó mák lẹ trò chơi truyền thống của đồng bào dân tộc Thái.

Đã trở thành nét văn hóa đặc trưng mỗi dịp đầu thu, lễ hội “Mừng cơm mới” của người Thái trắng ở xã Ngọc Chiến, là dịp để bà con tạ ơn tổ tiên, đất trời đã ban cho mùa màng bội thu, đồng thời gửi gắm ước vọng về cuộc sống ấm no, hạnh phúc. Bên cạnh phần lễ trang trọng với các nghi thức truyền thống, phần hội diễn ra sôi nổi với nhiều môn thể thao và trò chơi dân gian truyền thống, như: Thi đi cà kheo; tó yến; bóng đá nam, nữ. Đây cũng là phần mà nhân dân và du khách đều mong chờ; tiếng reo hò, cổ vũ rộn ràng tạo nên bầu không khí náo nhiệt, đoàn kết và tràn đầy niềm vui.

Bà Lò Thị Hiền, Trưởng phòng Văn hóa, UBND xã Ngọc Chiến, cho biết: Ở Ngọc Chiến, hầu hết các lễ hội, ngày hội đều tổ chức giao lưu thi đấu các môn thể thao truyền thống. Chúng tôi đưa các môn đi cà kheo, kéo co, tó yến... vào các lễ hội “Hoa Sơn tra” và “Mừng cơm mới”, không chỉ tạo không khí sôi động, mà còn để thế hệ trẻ được trải nghiệm và hiểu hơn về các giá trị văn hóa truyền thống. Việc duy trì các môn thể thao dân tộc vừa giúp nâng cao đời sống văn hóa tinh thần, tăng cường sức khỏe cho nhân dân, vừa để bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào các dân tộc xã Ngọc Chiến.

Các đội thi đấu kéo co.

Tại xã Co Mạ, nơi có đông đồng bào Mông sinh sống, mỗi dịp Tết Độc lập, nhân dân các xã vùng cao lân cận đổ về khu vực trung tâm xã Co Mạ cùng tham gia Phiên chợ vùng cao Co Mạ. Trong khuôn khổ phiên chợ, còn tổ chức các môn thể thao: Tu lu, kéo co... góp phần bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa của đồng bào. Đặc biệt, tu lu còn là môn thể thao phô diễn sức mạnh, sự khéo léo của các chàng trai trước những cô gái, thu hút đông đông đảo du khách và người dân cổ vũ và trải nghiệm.

Ông Bạc Cầm Cảm, Phó Chủ tịch UBND xã, cho biết: Phiên chợ vùng cao Co Mạ là một nét văn hóa độc đáo của dân tộc Mông, ngoài chương trình văn hóa, văn nghệ, xã còn tổ chức thi đấu các môn thể thao dân tộc. Với các hoạt động thể thao không chỉ giúp người dân thư giãn sau những ngày lao động vất vả, mà còn là dịp để các thế hệ truyền lại những nét đẹp văn hóa cho con cháu.

Tu lu môn thể thao truyền thống của đồng bào dân tộc Mông.

Nhiều năm qua, các môn thể thao dân tộc, như: Kéo co, đẩy gậy, ném còn, đánh tu lu, bắn nỏ... đã được các ngành, địa phương tổ chức thành các giải đấu với quy mô từ cấp cơ sở đến cấp tỉnh. Năm 2025, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã tổ chức Giải thi các môn thể thao dân tộc, mừng Đảng, mừng Xuân Ất Tỵ, quy tụ hơn 200 vận động viên nhiều lứa tuổi tham gia thi đấu đẩy gậy, kéo co, tung còn, cà kheo, tu lu, tó mák lẹ...

Ông Đỗ Thế Công, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, cho biết: Đặc điểm chung của các môn thể thao dân tộc là dễ chơi, dễ tập, không đòi hỏi khắt khe về sân bãi, phù hợp với mọi lứa tuổi, nên thu hút đông đảo người dân tham gia. Đây cũng là dịp tuyển chọn vận động viên xuất sắc dự Đại hội thể thao toàn quốc lần thứ X, năm 2026.

Cùng với các môn thể thao hiện đại, thể thao truyền thống ở Sơn La đang phát triển mạnh cả về chiều rộng lẫn chiều sâu, trở thành một trong những thế mạnh được quan tâm gìn giữ và phát huy. Đây không chỉ là hoạt động rèn luyện sức khỏe, nâng cao đời sống tinh thần mà còn là cách gìn giữ, lan tỏa bản sắc văn hóa độc đáo của cộng đồng các dân tộc Sơn La.

Bài, ảnh: Lam Giang