Bảo tàng giữa dòng chảy hiện đại - Bài 1: Nơi quá khứ trở thành giá trị sống

Bài 1: Nơi quá khứ trở thành giá trị sống

Không chỉ đơn thuần là nơi lưu giữ hiện vật, nhiều bảo tàng tại TP Hồ Chí Minh đang kể lại lịch sử bằng ngôn ngữ nghệ thuật và cảm xúc. Từ những tác phẩm hội họa, điêu khắc đến các bộ sưu tập quý giá, bảo tàng dần trở thành không gian gợi mở ký ức, khơi dậy lòng biết ơn và bồi đắp giá trị sống. Nhìn lại quá khứ không để hoài niệm, mà để hiểu sâu hơn hiện tại, đó chính là hành trình mà các bảo tàng đang âm thầm thực hiện.

Không gian lưu giữ ký ức dân tộc

Một minh chứng sống động cho vai trò của bảo tàng trong đời sống hiện đại chính là dịp kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975 – 30/4/2025) và 135 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890 – 19/5/2025). Trong thời điểm đặc biệt này, nhiều du khách trong và ngoài nước đã bày tỏ sự quan tâm sâu sắc đến giá trị lịch sử của Việt Nam, và bảo tàng trở thành điểm đến được lựa chọn để xem – thấy – cảm về những ký ức dân tộc.

Hòa cùng dòng chảy ấy, nhiều bảo tàng tại TP Hồ Chí Minh đã tổ chức các trưng bày chuyên đề đặc biệt, góp phần làm sống dậy quá khứ, khơi gợi lòng yêu nước và ý thức lịch sử trong lòng công chúng, đặc biệt là thế hệ trẻ.

Bảo tàng trưng bày chuyên đề kỷ niệm 135 năm ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Cụ thể, tại Bảo tàng Mỹ thuật TP Hồ Chí Minh, triển lãm “Kể chuyện sau ngày thống nhất” đã thu hút đông đảo công chúng tới chiêm ngưỡng 105 tác phẩm hội họa và điêu khắc, gợi mở hành trình ký ức về chiến tranh, hòa bình và khát vọng sống của dân tộc Việt. Điểm nhấn triển lãm là các tác phẩm như “Ký họa chiến trường”, “Hồi ức bão lửa”, “Những khoảng lặng”… tạo nên dòng chảy cảm xúc đan xen giữa ký ức đau thương và ánh sáng của hiện tại.

Nhà điêu khắc Nguyễn Quốc Thắng, tác giả của nhiều tác phẩm nổi bật tại triển lãm chia sẻ: “Năm 1972 là thời điểm chiến trường ác liệt nhất. Khi chia tay ra mặt trận, không chỉ có khói lửa mà còn có cả tình yêu, tình bạn, đó là cảm hứng để tôi sáng tác. Tôi muốn khắc họa khát vọng sống, yêu và mơ ước giữa chiến tranh bằng hình khối điêu khắc”.

Triển lãm cũng là dịp kết nối giữa các thế hệ nghệ sĩ. Họa sĩ Phan Hữu Thiện xúc động nói: “Sau 50 năm, chúng tôi vẫn còn được sáng tác và đồng hành cùng thế hệ trẻ tiếp nối truyền thống. Những tác phẩm hôm nay là kết quả của hành trình giáo dưỡng từ lớp người đi trước. Đó cũng là minh chứng sống động về tâm huyết của người nghệ sĩ - chiến sĩ”.

Nơi bồi đắp giá trị sống và kết nối các thế hệ

Cùng với Bảo tàng Mỹ thuật, Bảo tàng TP Hồ Chí Minh cũng tổ chức trưng bày chuyên đề “Hành trình theo chân Bác qua sưu tập tem và bưu ảnh”, không chỉ là một hoạt động kỷ niệm mà còn là dịp để công chúng trẻ khám phá văn hóa sưu tập và tìm hiểu sâu hơn về cuộc đời, sự nghiệp cách mạng của Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Công chúng trẻ tuổi thích thú tìm hiểu những câu chuyện về Bác Hồ, về lịch sử tại các Bảo tàng.

Sinh viên Phan Ngọc Linh Chi (Đại học Kinh tế TP Hồ Chí Minh) chia sẻ sau khi tham quan: “Em chưa từng trải qua việc gửi thư bằng tem như trước đây nên khi được nhìn thấy hình ảnh những con tem cổ, em cảm thấy rất thích thú. Mỗi con tem đều gắn với một câu chuyện, một mốc thời gian. Em hiểu thêm rất nhiều về hành trình Bác Hồ đi tìm đường cứu nước, về những chặng đường lịch sử của dân tộc”.

Ông Nguyễn Đại Hùng Lộc, một trong hai nhà sưu tập đóng góp hiện vật cho triển lãm cho biết: “Tôi hy vọng trưng bày lần này không chỉ giới thiệu những bộ sưu tập quý mà còn lan tỏa niềm đam mê sưu tập đến giới trẻ. Qua mỗi con tem, mỗi bưu ảnh là những câu chuyện lịch sử cần được kể mãi”.

Không gian trưng bày tại Bảo tàng Mỹ thuật TP Hồ Chí Minh.

Những hiện vật ấy không chỉ là minh chứng cho quá khứ, mà còn là chất liệu để các bảo tàng vun đắp giá trị sống hiện tại. Ông Trần Minh Công, Phó Giám đốc phụ trách Bảo tàng Mỹ thuật TP Hồ Chí Minh khẳng định: “Có những câu chuyện không cần lời kể vẫn in sâu trong tâm trí nhiều thế hệ. Bảo tàng là nơi quá khứ trở thành hiện tại, nơi lịch sử không bị lãng quên, mà được sống lại mỗi ngày trong lòng người xem”.

Từ hành trình lưu giữ di sản, kết nối con người với ký ức, các bảo tàng tại TP Hồ Chí Minh đang khẳng định vai trò là không gian văn hóa thiết yếu, không chỉ bảo tồn mà còn định hình tinh thần sống, lòng biết ơn và sự tử tế trong cộng đồng hiện đại.

Bài cuối: Chuyển mình theo nhịp sống đương đại

Bài, ảnh: Hương Trần/Báo Tin tức và Dân tộc