Bảo hiểm nông nghiệp: Vì sao người dân và doanh nghiệp chưa mặn mà?

Nông nghiệp là lĩnh vực chịu tác động mạnh nhất bởi thiên tai và các yếu tố rủi ro khác. Ảnh TL

Người dân, doanh nghiệp "ngại" tham gia bảo hiểm nông nghiệp - tại sao?

Gần 3ha chuối của gia đình anh Nguyễn Văn Trọng (xã Phạm Hồng Thái, huyện Khoái Châu, tỉnh Hưng Yên) trổ buồng đúng kế hoạch, dự kiến đưa ra thị trường với bao kỳ vọng về mùa vụ thuận lợi. Song tất cả đều tiêu tan, khi cơn bão số 3 quét qua, cuốn theo 90% diện tích chuối của gia đình.

Tiếc công chăm bón cả năm, gia đình anh Trọng càng tiếc “đứt ruột” hơn, bởi trước đó, anh được bộ phận khuyến nông ở địa phương tư vấn về việc tham gia BHNN với hỗ trợ lên tới 70% giá trị tài sản, song anh từ chối vì chưa thấy ai tham gia trước đó.

Câu chuyện của anh Trọng cũng là tình cảnh chung của nhiều hộ nông dân chịu ảnh hưởng nặng nề bởi cơn bão số 3 nhưng do không mua bảo hiểm nên không ít gia đình bị “mất trắng”, chỉ trông chờ vào nguồn hỗ trợ rất hạn chế của Nhà nước và các tổ chức xã hội.

Ông Trần Trọng Tùng (Cục Chăn nuôi và Thú y, Bộ Nông nghiệp và Môi trường) dẫn chứng, do ảnh hưởng của bão số 3, thiệt hại về chăn nuôi vào khoảng hơn 11.000 tỷ đồng. Song hầu như các hộ chăn nuôi đều không tham gia bảo hiểm vật nuôi nên việc khôi phục sản xuất gặp nhiều khó khăn.

Kết quả rà soát tình hình ảnh hưởng của thiên tai năm 2024 cũng cho thấy, tỷ lệ tham gia BHNN đối với lĩnh vực này lại rất ít, từ đó làm gia tăng rủi ro cho nông dân.

Người nông dân vẫn chưa mặn mà với BHNN. Ảnh: N.Lộc

Những năm gần đây, Nhà nước đã coi BHNN như là một bộ phận trong chiến lược phát triển nông thôn; xây dựng cơ chế bảo hiểm nông sản để chủ động bù đắp thiệt hại do thiên tai hoặc khi giá cả biến động bất lợi.

Cụ thể hóa chủ trương của Đảng, Nhà nước, Chính phủ, Bộ Tài chính đã ban hành nhiều văn bản, trong đó thể hiện rõ chính sách BHNN như: Nghị định số 58/2018/NĐ-CP về BHNN; Quyết định số 13/2022/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về thực hiện chính sách hỗ trợ BHNN… Một câu hỏi đặt ra: Vì sao cơ chế, chính sách về BHNN đã có nhưng nông dân lại chưa mặn mà?

Theo đại diện Cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), công tác giải quyết bồi thường còn chậm, thủ tục còn phiền hà; chưa kể, thu nhập của nông dân còn thấp, thị trường tiêu thụ sản phẩm còn bấp bênh nên người dân không muốn bỏ thêm một khoản tiền ban đầu để mua bảo hiểm.

“Nhìn chung việc triển khai BHNN chưa thực sự hiệu quả, chưa đáp ứng được yêu cầu đề ra cũng như hỗ trợ nông dân khi xảy ra tổn thất” - đại diện Cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn cho biết, đồng thời thông tin thêm: Hiện mới có một số lượng nhỏ các loại nông sản được bảo hiểm và phần lớn mới dừng lại ở phạm vi thí điểm.

Không chỉ nông dân, các doanh nghiệp bảo hiểm cũng không mặn mà trong việc triển khai chính sách này. Nguyên nhân là do rủi ro thiên tai trong nông nghiệp rất khó lường, thường gây thiệt hại lớn; việc kiểm tra, giám định tổn thất và bồi thường gặp khó khăn, trong khi hoa hồng lại thấp so với số phí bảo hiểm thu được...

“Nếu tăng phí bảo hiểm tương ứng với rủi ro thì nông dân không có khả năng tham gia, còn nếu giữ phí bảo hiểm ở mức thấp thì không đảm bảo khả năng tài chính cho doanh nghiệp. Đây cũng là lý do doanh nghiệp không muốn đầu tư, đa dạng các sản phẩm bảo hiểm” - đại diện một doanh nghiệp tham gia cung cấp dịch vụ BHNN cho biết.

Cần thêm cơ chế hỗ trợ

Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, năm 2024, thiên tai đã gây ra những tổn thất nghiêm trọng về người và tài sản, đặc biệt là đối với lĩnh vực nông nghiệp.

Ông Nguyễn Văn Tiến - Phó Cục trưởng Cục Quản lý đê điều và Phòng, chống thiên tai (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) - cho biết, chỉ riêng cơn bão số 3 đã gây thiệt hại kinh tế lên tới 83.746 tỷ đồng, trong đó, thiệt hại về nông nghiệp ước tính hơn 38.000 tỷ đồng - chiếm 45% tổng thiệt hại về kinh tế.

Đây chỉ là một trong số những thiệt hại nặng nề của thiên tai mà ngành nông nghiệp phải hứng chịu thời gian qua. Theo thống kê, hằng năm, thiên tai, dịch bệnh đã cướp đi của người nông dân lượng tài sản ước tính tương đương 1,5% GDP.

Vì vậy, Cục Quản lý, giám sát bảo hiểm (Bộ Tài chính) cho rằng, nông dân cần một sự bảo đảm cho thành quả, công sức lao động của mình và BHNN chính là kênh hỗ trợ phù hợp nhất. Đây được coi là công cụ tài chính gắn liền với hoạt động kinh doanh nông nghiệp, bảo vệ người nông dân trước rủi ro thiên tai, thời tiết cũng như rủi ro về biến động giá cả trên thị trường.

Một trong những rào cản khiến BHNN khó được triển khai rộng rãi là hiện trạng sản xuất của người dân còn manh mún, tự phát. Ảnh: N.Lộc

Theo các chuyên gia lĩnh vực nông nghiệp, nông dân là đối tượng dễ chịu rủi ro nhất trong các ngành nghề, từ thiên tai, dịch bệnh đến thị trường… Do vậy, cần phát triển loại hình BHNN phù hợp với đặc thù của nông nghiệp Việt Nam.

Trong đó, đối tượng bảo hiểm cần hướng vào nhóm cây trồng, vật nuôi chủ lực. Các cơ quan chức năng cần nghiên cứu điều chỉnh tăng khung hỗ trợ phí bảo hiểm và các đối tượng được hưởng chính sách này.

Đồng thời, doanh nghiệp bảo hiểm cần có thêm hỗ trợ để tăng động lực tham gia chương trình. Đặc biệt, “hỗ trợ doanh nghiệp nghiên cứu, triển khai các loại sản phẩm theo từng vùng, miền và xây dựng cơ chế, chính sách bù đắp chi phí cho doanh nghiệp triển khai BHNN…” - chuyên gia nông nghiệp Hoàng Trọng Thủy lưu ý./.

N.LỘC