Bảo đảm thu giữ tài sản công khai, minh bạch, chặt chẽ

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu. Ảnh: Phạm Thắng

Rà soát, tránh mâu thuẫn, chồng chéo

Trong dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Các tổ chức tín dụng đã bổ sung Điều 198c vào sau Điều 198 của Luật hiện hành quy định về hoàn trả tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu là vật chứng trong vụ án hình sự, là tang vật, phương tiện vi phạm hành chính bị tạm giữ.

Đây là một nội dung được nhiều đại biểu Quốc hội quan tâm cho ý kiến. Bởi, quy định tại Điều 198c có liên quan đến quy định của Luật Tố tụng hình sự, Luật Thi hành án dân sự, Luật Xử lý vi phạm hành chính... Do đó, một số ý kiến lo ngại về sự không thống nhất giữa dự thảo Luật - là đạo luật chuyên ngành, với các luật gốc điều chỉnh đối với vật chứng trong vụ án hình sự, với tang vật, phương tiện vi phạm hành chính bị tạm giữ.

Lý giải cho việc giữ quy định tại Điều 198c, Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật của Chính phủ nêu rõ, các quy định tại dự thảo Luật bổ sung khuôn khổ pháp lý về xử lý nợ xấu, xử lý các vấn đề chưa được quy định hoặc chưa có quy định cụ thể tại các luật hiện hành.

Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng phát biểu. Ảnh: Phạm Thắng

Báo cáo tại phiên họp, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng cũng cho biết, Chính phủ đã chỉ đạo cơ quan chủ trì rà soát để thống nhất các nội dung tại dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Các tổ chức tín dụng và dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thi hành án dân sự cũng như dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xử lý vi phạm hành chính và dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng hình sự.

Nhấn mạnh, việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Các tổ chức tín dụng lần này là để giải quyết những việc hết sức cấp bách liên quan đến vấn đề kinh tế và hoạt động của tổ chức tín dụng, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị, cần tiếp tục rà soát, đối chiếu quy định của dự thảo Luật với Luật Các tổ chức tín dụng năm 2024 để bảo đảm sự thống nhất trong nội tại của luật. Đồng thời, đối chiếu với các luật khác cũng như các dự thảo luật đang trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ Chín này để tránh mâu thuẫn, chồng chéo trong hệ thống pháp luật.

Liên quan đến quy định về việc trả lại tài sản bảo đảm là tang vật, phương tiện vi phạm hành chính trong vụ việc vi phạm hành chính, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, cần đưa tất cả các nội dung sửa đổi, bổ sung đối với một luật đang nằm rải rác ở các luật khác để quy định tập trung tại luật có nội dung liên quan nhất.

Trên tinh thần này, Chủ tịch Quốc hội đề nghị, Ngân hàng Nhà nước khẩn trương phối hợp với với Cơ quan chủ trì soạn thảo dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xử lý vi phạm hành chính và các cơ quan liên quan để quy định theo hướng dẫn chiếu áp dụng quy định tại Luật Xử lý vi phạm hành chính.

Quang cảnh phiên họp. Ảnh: Phạm Thắng

Chủ tịch Quốc hội cũng lưu ý, cần nghiên cứu các văn bản quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật Các tổ chức tín dụng năm 2024 cũng như các quy định pháp luật khác có liên quan đến việc xử lý tài sản bảo đảm để sửa đổi, bổ sung hoặc ban hành văn bản mới (nếu cần thiết). Bổ sung quy định giao Chính phủ hướng dẫn thực hiện Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Các tổ chức tín dụng sau khi được Quốc hội thông qua, để tạo thuận lợi cho quá trình tổ chức thực hiện và kịp thời xử lý các vướng mắc trong thi hành luật.

Tiếp thu ý kiến chỉ đạo của Chủ tịch Quốc hội, Thống đốc Nguyễn Thị Hồng khẳng định, sẽ phối hợp với Bộ Tư pháp để kết nối, thể hiện vấn đề này tại dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xử lý vi phạm hành chính. Và trong dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Các tổ chức tín dụng sẽ quy định dẫn chiếu từ Luật Xử lý vi phạm hành chính đối với các nội dung liên quan.

Hài hòa lợi ích của các chủ thể liên quan

Quy định về thu giữ tài sản bảo đảm được đưa vào dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Các tổ chức tín dụng nhằm luật hóa các quy định của Nghị quyết số 42/2017/QH14 của Quốc hội về thí điểm xử lý nợ xấu của các tổ chức tín dụng.

Trong Báo cáo tiếp thu, chỉnh lý, hoàn thiện dự án Luật của Chính phủ nêu rõ, việc thu giữ tài sản bảo đảm không phải là hành động đơn phương, vô điều kiện mà phải tuân thủ phạm vi, giới hạn, điều kiện thu giữ; tôn trọng quyền tự do, tự nguyện thỏa thuận của các bên. Đồng thời, quy định về trình tự, thủ tục thu giữ, công bằng, công khai, minh bạch, bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của bên có nghĩa vụ, tổ chức tín dụng và các bên có liên quan.

Các đại biểu tham dự phiên họp. Ảnh: Phạm Thắng

Báo cáo của Chính phủ cũng nêu rõ, dự thảo Luật quy định sự tham gia của chính quyền địa phương trong hoạt động này là nhằm xác nhận tình trạng thực tế và bảo đảm an ninh trật tự xã hội khi tổ chức tín dụng thực hiện biện pháp thu giữ cũng như để ngăn ngừa việc tổ chức tín dụng lạm dụng quyền khi thu giữ; bảo đảm việc thu giữ công khai, minh bạch, không gây mất trật tự xã hội, không xâm phạm đến các quyền khác của các chủ thể có liên quan.

Ngoài ra, việc quy định vai trò của UBND cấp xã, cơ quan công an cấp xã khi thu giữ tài sản bảo đảm sẽ tạo ra ý thức tuân thủ của các tổ chức tín dụng, bên bảo đảm/bên vay, người có liên quan nói riêng và người dân tại địa điểm thu giữ nói chung.

Để tránh lạm quyền trong thu giữ tài sản bảo đảm, Thống đốc Nguyễn Thị Hồng nhấn mạnh, dự thảo Luật quy định tổ chức tín dụng không được áp dụng các biện pháp vi phạm điều cấm của pháp luật, trái đạo đức xã hội; không hạn chế quyền khiếu nại của các bên khi thu giữ, đặc biệt là quyền khiếu nại của bên bảo đảm, bên đang giữ tài sản bảo đảm. “Việc thu giữ tài sản bảo đảm nói riêng và hoạt động của tổ chức tín dụng nói chung chịu sự quản lý, kiểm tra, thanh tra, giám sát của cơ quan quản lý nhà nước, trong đó có Ngân hàng Nhà nước”, Thống đốc nêu rõ.

Liên quan đến vấn đề này, Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính nhận thấy, quy định về quyền thu giữ tài sản bảo đảm tại Điều 198a dự thảo Luật có một số nội dung được điều chỉnh so với quy định tại Nghị quyết số 42/2017/QH14 của Quốc hội, như: bãi bỏ điều kiện “tài sản bảo đảm không phải là tài sản tranh chấp trong vụ án đã được thụ lý nhưng chưa được giải quyết hoặc đang được giải quyết tại Tòa án có thẩm quyền”; bỏ hình thức công khai thông tin khi thu giữ tài sản bảo đảm thông qua “Niêm yết văn bản thông báo tại trụ sở UBND cấp xã nơi bên bảo đảm đăng ký địa chỉ theo hợp đồng bảo đảm và trụ sở UBND cấp xã nơi có tài sản bảo đảm”.

Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh phát biểu. Ảnh: Phạm Thắng

Các nội dung nêu trên được chỉnh lý trên cơ sở ý kiến của các tổ chức tín dụng. Tuy nhiên, Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính nhận thấy, việc chỉnh lý quy định của Nghị quyết số 42/2017/QH14 cần được xây dựng trên cơ sở cân nhắc lợi ích không chỉ của tổ chức tín dụng mà cả các bên có liên quan. Hơn nữa, các vướng mắc đặt ra trong thu giữ tài sản bảo đảm có thể được xem xét khắc phục bằng phương án khác như: quy định chi tiết nội hàm tranh chấp và phương thức xác định tài sản có phải đang có tranh chấp hay không; quy định về việc UBND cấp xã có trách nhiệm niêm yết văn bản thông báo tại trụ sở…

Ghi nhận các ý kiến của Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính, phát biểu kết luận về nội dung này, Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh đề nghị, cần rà soát, làm rõ các điều kiện thu giữ tài sản bảo đảm cũng như vai trò, trách nhiệm, cơ chế phối hợp với UBND cấp xã và cơ quan công an cấp xã… để việc thu giữ tài sản bảo đảm được thực hiện công khai, minh bạch, chặt chẽ, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của các chủ thể liên quan.

Thanh Hải