Bảo đảm môi trường giáo dục minh bạch, hiệu quả

Hà Nội Ngày nay xin giới thiệu một số ý kiến, quan điểm chuyên gia về nội dung này.

Tiến sĩ Phạm Ngọc Thưởng - Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo:
Nhiều giáo viên không dạy thêm nhưng vẫn tâm huyết, say sưa với nghề

Thực hiện Công điện số 10/CĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường chỉ đạo công tác tuyển sinh trung học cơ sở, trung học phổ thông và quản lý hoạt động dạy thêm, học thêm, Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ tiếp tục có các văn bản đôn đốc, chỉ đạo để các sở giáo dục và đào tạo tham mưu ban hành các hướng dẫn thực hiện tại địa phương.

Bộ Giáo dục và Đào tạo đề nghị UBND các tỉnh chỉ đạo ngành Giáo dục quán triệt các cơ sở giáo dục phổ thông trên địa bàn tiếp tục thực hiện đồng bộ các giải pháp để triển khai hiệu quả Chương trình giáo dục phổ thông 2018; tuyệt đối không buông lỏng việc ôn tập cho học sinh có kết quả học tập ở mức chưa đạt, học sinh cuối cấp. Căn cứ điều kiện thực tế của địa phương, UBND tỉnh chỉ đạo hỗ trợ kinh phí phù hợp cho các cơ sở giáo dục để tổ chức ôn tập, bồi dưỡng học sinh, đặc biệt là học sinh còn gặp khó khăn trong học tập, học sinh cuối cấp, đối tượng yếu thế, học sinh có hoàn cảnh gia đình khó khăn, học sinh vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi...

Có ý kiến cho rằng không dạy thêm sẽ làm giảm thu nhập của giáo viên. Thực tế, có rất nhiều giáo viên ở vùng sâu, vùng xa, giáo viên mầm non hoặc ở nhiều bộ môn... không dạy thêm nhưng vẫn tâm huyết, say sưa với nghề. Trách nhiệm của các nhà trường và thầy, cô giáo là dạy học để học sinh hình thành phẩm chất, năng lực. Với những học sinh yếu kém, còn lúng túng chuẩn bị cho các kỳ thi chuyển cấp thì trách nhiệm của nhà trường, giáo viên là bổ trợ cho các em. Khi chúng ta xác định được trách nhiệm như vậy thì những vấn đề khác sẽ không còn nặng nề.

Việc triển khai quy định mới về dạy thêm, học thêm có thể gặp khó khăn, nên cần sự đồng lòng, quyết tâm. Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ sát sao cùng địa phương, nhà trường, thầy, cô giáo trong quá trình thực hiện.

Tiến sĩ Hoàng Ngọc Vinh - nguyên Vụ trưởng Vụ Giáo dục chuyên nghiệp, Bộ Giáo dục và Đào tạo:
Cần quyết liệt, nhất quán trong thực thi thông tư

Thông tư số 29/2024/TT-BGDĐT quy định về dạy thêm, học thêm nhằm siết chặt quản lý, đưa hoạt động này vào nền nếp. Đây là một bước đi cần thiết trong bối cảnh dạy thêm, học thêm tràn lan, gây áp lực lên học sinh và phụ huynh như hiện nay. Việc quản lý chặt chẽ hơn không chỉ giúp hạn chế tiêu cực mà còn trao quyền điều hành cho chính quyền địa phương và các nhà trường, đảm bảo môi trường giáo dục minh bạch, công bằng hơn.

Một số ý kiến cho rằng Thông tư này là động thái cấm dạy thêm, học thêm, nhưng thực tế, mục tiêu chính là điều chỉnh hành vi xã hội một cách kịp thời. Bởi nếu không kiểm soát tốt, tình trạng học thêm có thể tiếp tục diễn ra một cách tự phát, gây bất bình đẳng trong tiếp cận giáo dục. Nhiều quốc gia như Singapore, Hàn Quốc... đã áp dụng những quy định chặt chẽ về dạy thêm, học thêm, thậm chí đánh thuế đối với hoạt động này. Một số quốc gia khác cũng ban hành các chính sách tương tự để kiểm soát tình trạng dạy thêm, học thêm không chính thống.

Về lâu dài, Thông tư này có thể góp phần giảm bớt tình trạng dạy thêm, học thêm tràn lan. Tuy nhiên, để giải quyết tận gốc vấn đề, cần có chính sách vĩ mô đồng bộ hơn, bao gồm việc mở rộng các trường công lập và ngoài công lập chất lượng cao, thay đổi cách đánh giá năng lực học sinh và giảm áp lực thi cử. Cần hướng tới một hệ thống giáo dục đa dạng, sao cho giá trị của bằng tốt nghiệp THPT và bằng tốt nghiệp trung học nghề đều có ý nghĩa và giá trị sử dụng trong xã hội, giúp học sinh có nhiều lựa chọn phù hợp với khả năng và định hướng nghề nghiệp của mình.

Mục tiêu xa hơn là giảm bớt tình trạng “chạy đua” vào các lớp luyện thi, lớp chọn, trường chuyên. Học sinh cần được giáo dục theo đúng năng lực, sở trường thay vì chạy đua theo những kỳ thi nặng nề. Việc triển khai Thông tư là cần thiết ở thời điểm hiện tại, nhưng về lâu dài, cần tiếp tục có những chính sách giáo dục căn cơ hơn, để đảm bảo sự công bằng và hiệu quả trong đào tạo nhân lực cho xã hội.

Đặc biệt, việc thực thi Thông tư này cần quyết liệt, nhất quán để tránh tình trạng “bắt cóc bỏ đĩa” và đảm bảo quyền lợi học tập chính đáng của học sinh. Đây là lúc cần hành động để đưa hoạt động dạy thêm vào khuôn khổ, đồng thời mở ra những hướng đi bền vững hơn cho nền giáo dục nước nhà.

Tiến sĩ Nguyễn Tùng Lâm - Phó Chủ tịch Hội Khoa học Tâm lý Giáo dục Việt Nam, Chủ tịch Hội đồng Giáo dục Trường THPT Đinh Tiên Hoàng, Hà Nội:
Thay đổi mạnh mẽ để giáo dục thực sự hướng đến phát triển toàn diện cho học sinh

Thông tư số 29/2024/TT-BGDĐT quy định về dạy thêm, học thêm đã thể hiện quan điểm đúng đắn khi nhấn mạnh rằng việc dạy thêm chỉ được tổ chức khi học sinh có nhu cầu và hoàn toàn tự nguyện. Quy định này không chỉ giúp phát triển phẩm chất, năng lực của học sinh mà còn tránh tình trạng nhồi nhét kiến thức. Bên cạnh đó, thời lượng dạy thêm cũng cần được điều chỉnh phù hợp với tâm lý lứa tuổi, đảm bảo sức khỏe cho học sinh, đồng thời tạo điều kiện để các em có thời gian tự học và tiếp thu kiến thức một cách hiệu quả.

Dù Thông tư số 29 đã đưa ra những nguyên tắc và định hướng phù hợp, nhưng đây chưa phải là “liều thuốc” có thể giải quyết triệt để vấn đề dạy thêm, học thêm tràn lan hiện nay. Để thực thi hiệu quả, Bộ Giáo dục và Đào tạo cùng các địa phương cần đảm bảo chất lượng giáo dục đồng đều, thu hẹp khoảng cách giữa các trường, giúp phụ huynh an tâm không phải chạy đua chọn trường, chọn lớp. Dạy thêm không thể kéo dài mãi - cần có những thay đổi mạnh mẽ để giáo dục thực sự hướng đến phát triển toàn diện cho học sinh, thay vì chỉ phục vụ mục tiêu thi cử.

Theo tôi có ba nguyên nhân gốc rễ khiến dạy thêm, học thêm tràn lan, đó là hệ thống giáo dục vẫn nặng thi cử, điểm số, chứ chưa thực sự hướng đến việc phát triển năng lực, phẩm chất học sinh. Tiếp đó, chất lượng trường học không đồng đều, khiến phụ huynh lo lắng và tìm cách cho con vào trường tốt nhất. Bên cạnh đó, thu nhập của giáo viên chưa đủ đảm bảo cuộc sống, buộc họ phải dạy thêm để tăng thu nhập.

Để giảm dạy thêm, học thêm, chúng ta cần thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp như nâng cao chất lượng giáo dục một cách đồng đều, mở rộng trường lớp, hỗ trợ hệ thống trường tư để giảm áp lực vào các trường “top”; cải thiện thu nhập cho giáo viên, giúp họ yên tâm tập trung giảng dạy chính khóa thay vì phải tìm nguồn thu nhập từ dạy thêm; đổi mới cách kiểm tra, đánh giá, giảm áp lực thi cử, hạn chế các kỳ thi học sinh giỏi không thực sự cần thiết; định hướng học sinh tự học, giúp các em phát triển tư duy độc lập, giảm sự phụ thuộc vào việc học thêm.

Đặc biệt, Thông tư số 29 còn nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tự học, khuyến khích học sinh rèn luyện kỹ năng tự học để chủ động tiếp thu kiến thức thay vì phụ thuộc vào học thêm. Giáo viên có vai trò hướng dẫn phương pháp học tập hiệu quả, giúp học sinh phát triển tư duy độc lập và khả năng tự nghiên cứu. Bên cạnh đó, phụ huynh cũng cần tạo điều kiện thuận lợi để con em tự học tại nhà, thay vì chỉ chú trọng đến việc học thêm. Sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, giáo viên và gia đình sẽ góp phần hình thành thói quen tự học bền vững, từ đó nâng cao chất lượng giáo dục một cách toàn diện.

Khánh Linh - Minh Khang ghi